Hành tŕnh đầy ấn tượng của một con cáo với tốc độ di chuyển trung b́nh nhanh nhất từng được ghi nhận ở loài động vật này, từ hơn 4.000 km đất nước Na Uy lang thang đến Canada chỉ trong 76 ngày, khiến các nhà nghiên cứu ở Học viện Bắc Cực Na Uy kinh ngạc.
Ban đầu, các nhà khoa học đă không thể tin vào những ǵ ḿnh nhận được, rằng tất cả chỉ là sự nhầm lẫn. Chỉ 21 ngày sau khi rời đảo Spitsbergen của Na-Uy, con cáo Bắc Cực họ đang theo dơi đă xuất hiện tại đảo Greenland. Chưa đầy 3 tháng sau, nó đến Canada. Tổng cộng, con cáo di chuyển ít nhất 50km/ngày, thậm chí có ngày con số lên tới 100.
"Khi các dữ liệu báo về, chúng tôi đă giật ḿnh tự hỏi "có đúng không đấy"?" - trích lời Arnaud Tarroux, một trong những chuyên gia đang dơi theo cô cáo tuyết Bắc Cực. "Liệu có lỗi ǵ trong trích xuất dữ liệu không?"
Nhưng tất cả đều là thật, không những vậy con cáo vẫn đang tiếp tục di chuyển. Theo các báo cáo gần đây th́ chuyến đi của nó bắt đầu từ năm 2018, và thông tin này đă khiến Tarroux cùng cộng sự người Na-Uy là Eva Fuglei phải tṛn mắt ngạc nhiên. Ai cũng ngỡ ngàng trước sức chịu đựng và khả năng sinh tồn của sinh vật nhỏ bé ấy.
Con cáo xuất hiện tại Canada
Trên thực tế, các nhà khoa học cũng biết rằng một số loài cáo bản địa tại Bắc Cực và khu vực xung quanh Bắc bán cầu thường có những chuyến du hành rất dài. Các mẫu ADN được t́m thấy cho thấy chúng vượt qua được cả những vùng biển băng.
Tuy nhiên, con cáo lần này đă khiến họ giật ḿnh v́ tốc độ di chuyển của nó: trong 76 ngày vượt qua quăng đường dài 4350km. Từ đây, một số dữ kiện từ thập niên 1800 về việc phát hiện cáo phương Bắc ở rất xa nơi ở của chúng cũng dần được làm sáng tỏ.
"Chúng tôi đă không biết làm cách nào và trong bao lâu chúng làm được việc đó," - Tarroux chia sẻ.
Được biết con cáo họ theo dơi thuộc họ cáo tuyết, nhưng hành tŕnh dài qua các mùa đă khiến bộ lông của nó "bay màu", trở thành nâu xám ánh xanh. Đây là một cơ chế sinh tồn của họ cáo tuyết - giống như loài thỏ - để cho dễ nguỵ trang.
Con cáo đă đặt chân đến đảo Ellesmere (Canada) vào tháng 7/2018. Trong số 50 - 60 cá thể họ theo dơi, đây là con duy nhất vượt ra khỏi phạm vi của Na-Uy.
Bộ lông trắng muốt của chú cáo tuyết đă hoá thành xám đen sau hành tŕnh dài
Các chuyên gia tin rằng con cáo buộc phải di cư v́ thiếu thức ăn, nhưng không chắc chắn lắm. Bộ ṿng theo dơi ngừng hoạt động vào tháng 2/2019, nhưng rồi tiếp tục phát tín hiệu cho thấy nó đang ở đảo Nunavut (Canada).
Trước kia, cũng từng có một con cáo Bắc Cực khác được ghi nhận di chuyển qua quăng đường tương tự, nhưng trong thời gian dài hơn hẳn - lên đến 6 tháng. Một số loài cáo tại đây cũng có tập tính như vậy.
Khoa học từ lâu đă cảm thấy khó hiểu v́ khả năng di cư của cáo. Năm 1885, nhà thám hiểm Fridtjof Nansen người Na-Uy đă phải kinh ngạc khi theo dơi dấu vết của một con cáo trong chuyến thám hiểm Bắc Cực. "Một con cáo làm ǵ ở đây chứ, vượt qua cả một eo biển?" - Nansen đă viết như vậy trong nhật kư hành tŕnh của ḿnh.
Hành tŕnh 4300km của con cáo tuyết
Khoa học hiện đại đă giúp Nansen trả lời những câu hỏi. Họ xác nhận rằng những con cáo ở Bắc Cực có bộ gene được chia sẻ từ nhiều nhóm cáo, trải rộng khắp lục địa. Nghĩa là chúng có khả năng di chuyển cực kỳ xa.
Một số chuyên gia đặt giả thuyết rằng có ai đó đă nhặt được chiếc ṿng theo dơi, hoặc con cáo lạc lên một con thuyền nào đó. Nhưng các dấu vết cho thấy chúng đă đi bộ, vượt qua cả những vùng biển băng và điều này càng khiến họ giật ḿnh hơn.
"Những vùng biển băng là thứ quan trọng để hành tŕnh này có thể diễn ra. Nhưng nếu biến đổi khí hậu tiếp tục nghiêm trọng, nhiều khả năng các loài cáo không thể làm như vậy nữa trong tương lai."