Sau khi Sir Alex Ferguson nghỉ hưu vào năm 2013, Manchester United bước vào giai đoạn khủng hoảng kéo dài hơn một thập kỷ dưới những “nhà lý thuyết” suông.
Alex Ferguson có uy với các cầu thủ.
Điểm chung của các HLV kế nhiệm là hầu hết đều là những chiến lược gia giỏi vẽ sơ đồ, xây dựng triết lý trên giấy, nhưng lại thiếu năng lực quản trị con người - yếu tố cốt lõi làm nên thành công của Sir Alex. Ngoại lệ duy nhất là Jose Mourinho , một nhà cầm quân đúng nghĩa, nhưng ông lại không nhận được sự hậu thuẫn từ thượng tầng và môi trường CLB, dẫn đến thất bại cay đắng.
Nhìn lại quãng đường đã qua, người hâm mộ dễ dàng nhận ra: Man Utd không cần một “giáo sư bóng đá” chỉ biết thuyết giảng triết lý, mà cần một người quản trị thực tế, một nhà cầm quân có khả năng biến 25 cái tôi trong phòng thay đồ thành một tập thể chiến đấu vì mục tiêu chung.
Bóng ma sau thời Ferguson: những nhà lý thuyết kế nhiệm
Sir Alex Ferguson là hình mẫu HLV toàn diện: vừa am hiểu chiến thuật, vừa là bậc thầy quản trị con người. Điều đặc biệt ở ông không nằm ở những sơ đồ bóng đá phức tạp, mà ở khả năng xử lý những ngôi sao cá tính lớn, xây dựng văn hóa chiến thắng, và duy trì kỷ luật trong suốt hơn hai thập kỷ. Khi Sir Alex rời ghế, Man Utd mất đi một “nhà cầm quân” đúng nghĩa.
David Moyes là người kế nhiệm đầu tiên. Ông được chọn bởi sự gần gũi về tính cách với Sir Alex và thành công ở Everton . Nhưng Moyes chỉ là một HLV kiểu “thợ cày”, thiếu tầm vóc quản trị một CLB khổng lồ. Ông không tạo được uy tín trong phòng thay đồ, không áp đặt được bản lĩnh ở môi trường mà cầu thủ lương cao, cái tôi lớn. Hệ quả là Moyes sụp đổ chỉ sau chưa đầy một mùa.
Louis van Gaal là bậc thầy chiến thuật, giàu kinh nghiệm và triết lý rõ ràng. Tuy nhiên, ông lại quá nặng về “lý thuyết bóng đá”, luôn muốn cầu thủ phục tùng máy móc những sơ đồ được ông vẽ ra. Trong môi trường Premier League , nơi cầu thủ cần tự do sáng tạo, Van Gaal lại biến họ thành những cỗ máy vận hành khô cứng. Kết quả là Man Utd trở nên nhạt nhòa, thành tích kém xa kỳ vọng.
Đến Mourinho, người hâm mộ thấy một nhà cầm quân thực thụ. Mourinho biết cách quản lý những ngôi sao, khơi dậy tinh thần chiến đấu, và thậm chí mang về danh hiệu trong mùa giải 2016/17.
Tuy nhiên, Mourinho không được ban lãnh đạo ủng hộ trong chính sách chuyển nhượng, nhiều yêu cầu nhân sự bị gạt bỏ. Mối quan hệ căng thẳng với thượng tầng, cộng thêm nội bộ phòng thay đồ phức tạp, khiến "Người đặc biệt" sớm rời ghế. Đây là tiếc nuối lớn nhất cho cả "Quỷ đỏ" và Mourinho. Giá như Mourinho có được quyền lực tuyệt đối như Sir Alex thì Man Utd đã có Ferguson 2.0.
Sau Mourinho, Ole Gunnar Solskjaer và Erik ten Hag tiếp tục đại diện cho hai thái cực của “nhà lý thuyết”. Solskjaer mang “chất Quỷ đỏ” và tinh thần lạc quan, nhưng ông chỉ là một HLV hiểu học trò, gần học trò đến mức bị các cầu thủ thao túng.
Ten Hag thì ngược lại: một nhà lý thuyết chiến thuật rất giỏi, nhưng gặp khó trong quản trị do xa cách cầu thủ. Ông cố gắng áp đặt mô hình Ajax vào Man Utd, nhưng Old Trafford không phải Amsterdam Arena - nơi cầu thủ trẻ dễ phục tùng. Ở Old Trafford, những ngôi sao cá tính lớn nhanh chóng gây khó khăn cho Ten Hag.
Xen giữa họ là Ralf Rangnick, “kiến trúc sư pressing” cũng chỉ là một nhà lý thuyết thuần túy. Ông xuất sắc trên bàn giấy, nhưng khi đối diện với phòng thay đồ đầy ngôi sao ở Old Trafford, Rangnick hoàn toàn bất lực. Các cầu thủ không tôn trọng, chiến thuật không vận hành được, và mùa giải trở thành thảm họa.
Còn đến Ruben Amorim, ông là HLV mê mẩn với sa bàn trên sân và không mấy khi thể hiện hình ảnh truyền lửa thi đấu cho các cầu thủ. Những kỷ lục tồi tệ của Man Utd thời Amorim khiến các CĐV bi quan nhiều hơn lạc quan. Đã có những tiếng xì xào rằng Amorim là Ten Hag phiên bản 2.0.
Điểm chung ở đây rất rõ: Man Utd đã liên tục trao ghế cho những nhà lý thuyết, chứ không phải cho một nhà cầm quân biết cách quản trị con người. Và thất bại là điều tất yếu.
Vì sao Man Utd cần một “nhà cầm quân” kiểu Ancelotti hay Zidane?
Trong bóng đá hiện đại, chiến thuật vẫn quan trọng, nhưng không còn là yếu tố quyết định duy nhất. Khi cầu thủ sở hữu mức lương khổng lồ, cái tôi lớn, quyền lực ngày càng nhiều, thì nghệ thuật quản lý con người trở thành thước đo thành công của một HLV.
Các cầu thủ Man Utd đều giỏi và khi rời Old Trafford, họ đều tỏa sáng tại các CLB mới như Scott McTominay, Mason Greenwood, Marcus Rashford hay Antony. Còn khi khoác áo "Quỷ đỏ", họ lại bị kìm hãm tài năng. Giải quyết vấn đề như vậy phải cần có HLV là một nhà cầm quân, hiểu tâm lý và có khả năng quản trị.
Carlo Ancelotti là ví dụ điển hình. Ông không nổi tiếng vì triết lý bóng đá mang tính cách mạng, mà bởi sự điềm đạm và khả năng quản trị nhân sự. Dưới tay Ancelotti, những ngôi sao hàng đầu thế giới như Cristiano Ronaldo, Karim Benzema , Luka Modric hay Toni Kroos đều cảm thấy được tôn trọng và phát huy hết khả năng.
Ancelotti biết khi nào nên trao cơ hội, khi nào cần xoay tua, và quan trọng hơn cả là duy trì sự gắn kết trong phòng thay đồ. Real Madrid dưới thời Ancelotti nhiều lúc không phải đội bóng chiến thuật xuất sắc nhất, nhưng lại là tập thể chiến thắng nhiều nhất.
Zinedine Zidane cũng vậy. Ông không phải thiên tài chiến thuật, nhưng lại có uy tín và quyền lực tự nhiên. Là huyền thoại sân cỏ, Zidane khiến các cầu thủ ngôi sao phải nể trọng. Trong phòng thay đồ, ông là người biết lắng nghe, biết chia sẻ, nhưng cũng rất cứng rắn khi cần thiết. Kết quả là Real Madrid của Zidane giành 3 Champions League liên tiếp - một kỳ tích mà không một “nhà lý thuyết” nào có thể lặp lại chỉ nhờ sơ đồ chiến thuật.
Trong khi đó, những lựa chọn như Erik ten Hag hay Ruben Amorim lại đại diện cho xu hướng ngược lại. Họ là những nhà lý thuyết rất giỏi, có hệ thống pressing, kiểm soát bóng hoặc tổ chức lối chơi khoa học. Tuy nhiên, ý tưởng của họ chỉ hiệu quả trong phòng thí nghiệm, trong môi trường hoản hảo không có trở lực.
Còn khi bước vào môi trường Old Trafford, nơi cầu thủ không phục tùng tuyệt đối, những lý thuyết ấy dễ dàng sụp đổ. Câu chuyện của Rangnick đã chứng minh rõ ràng điều này.
Đặt trong bối cảnh Man Utd hiện tại, điều mà CLB cần không phải là một triết lý bóng đá mới mẻ. Họ cần một nhà cầm quân thực tế có thể khống chế những cái tôi trong phòng thay đồ, biến đội bóng thành một khối thống nhất. Người đó có thể không phải chiến lược gia xuất sắc thế giới, nhưng phải là người hiểu tâm lý cầu thủ, có uy tín cá nhân và khả năng “dẫn dắt con người” hơn là “nắm chắc sơ đồ”.
Bản thân ban lãnh đạo Man Utd cũng ý thức được điều đó. Rất nhiều lần có tin Man Utd muốn mời Zidane về nhưng cựu danh thủ người Pháp vẫn quan sát. Zidane thông minh nên phải tính toán xem uy danh và khả năng đắc nhân tâm của mình có đủ trấn áp "tà khí" thịnh hành tại Old Trafford suốt hơn một thập kỷ qua hay không.
Vietbf @ Sưu tầm
