USA California thông qua Prop 50: Dân chủ “phản công” tái phân khu, nhắm thêm 5 ghế Hạ viện

[Gibbs]

Prop 50 đậu: California cho phép vẽ lại bản đồ quốc hội có lợi cho Dân chủ
Cử tri California đã phê chuẩn đề xuất của Thống đốc Gavin Newsom cho phép thay thế các đường ranh khu vực do Ủy ban tái phân khu độc lập vạch ra bằng một bản đồ mới, dự kiến khiến 5 ghế Hạ viện Mỹ trở nên thuận lợi hơn cho Đảng Dân chủ. Động thái này được kỳ vọng giúp Dân chủ tiến gần mục tiêu giành lại quyền kiểm soát Hạ viện trong hai năm cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump.

“Đấu lửa bằng lửa”: Vì sao Prop 50 được đẩy giữa nhiệm kỳ?
Trước đó, đảng Cộng hòa tại Texas đã thúc đẩy vẽ lại bản đồ để chuyển 5 ghế theo hướng có lợi cho họ theo yêu cầu của ông Trump. Newsom lập luận California cần “fight fire with fire” (đấu lửa bằng lửa), biến Prop 50 thành công cụ đối trọng trong cuộc chiến tái phân khu mang tính toàn quốc do Nhà Trắng khởi xướng.

Thắng lợi chính trị cá nhân của Gavin Newsom
Prop 50 được thông qua là một thắng lợi cá nhân cho Newsom — vị thống đốc sắp hết nhiệm kỳ, đang tự định vị như đối trọng quyết liệt với Tổng thống và được đồn đoán có thể nhắm đến 2028. Ông nói California “đứng thẳng và vững” trước “sự liều lĩnh” từ Washington, ca ngợi chiến dịch vận động 90 ngày “tổ chức chưa từng có” và gửi thông điệp: “No crowns, no thrones, no kings” (Không vương miện, không ngai vàng, không vua chúa).

Phản ứng của ông Trump: Tố “gian lận” và doạ sắc lệnh về bỏ phiếu qua thư
Tổng thống Trump gọi nỗ lực tái phân khu của California là “gian lận” và “vi hiến”, gợi ý sẽ có một sắc lệnh về bỏ phiếu qua thư, trong khi các trợ lý chưa đưa bằng chứng cụ thể. Tại họp báo, Thư ký Báo chí Karoline Leavitt khẳng định “có gian lận ở California” nhưng không cung cấp chi tiết.

Nhiệt độ phòng phiếu: Dòng người nối dài tại Orange County
Khi điểm bỏ phiếu đóng cửa, cử tri đã xếp hàng dài ngoài Văn phòng Bầu cử Orange County; ai vào hàng trước 8 giờ tối đều được bảo đảm quyền bỏ phiếu. Đại diện cộng đồng cho biết đây là cảnh “không thường thấy” với một cuộc bầu cử đặc biệt — tín hiệu cho thấy mức độ quan tâm rất cao.

DNC: “Sòng phẳng mặt trận tái phân khu”
Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Dân chủ (DNC) Ken Martin tuyên bố đảng sẽ “đáp trả tiểu bang nào thì đấu ở tiểu bang đó”, coi chiến thắng Prop 50 là cách “san bằng” cuộc chơi. Ông nhấn mạnh: “Đây không còn là Đảng Dân chủ kiểu cũ; chúng tôi thực sự phản công.”

Trận chiến pháp lý tức thì: Cộng hòa California kiện bản đồ mới
Ngay sau khi Prop 50 được thông qua, một nhóm Cộng hòa California đệ đơn kiện liên bang, cho rằng bản đồ mới “vi hiến” và thiên vị cử tri gốc Latino tới mức trở thành tái phân khu dựa trên chủng tộc. Họ yêu cầu tòa chặn bản đồ áp dụng cho kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ tới.

Tác động cụ thể: +5 ghế tiềm năng & đường về Hạ viện
Prop 50 cho phép California vẽ lại bản đồ trước bầu cử giữa nhiệm kỳ 2026. Cơ quan lập pháp bang dự kiến dựng các khu vực có thể trao cho Dân chủ thêm khoảng 5 ghế — phần nào bù đắp lợi thế mới của Cộng hòa ở Texas. Với việc Dân chủ chỉ cần thêm 3 ghế để nắm Hạ viện, đây là một đòn bẩy đáng kể.

Ý nghĩa rộng hơn: Khi “độc lập” nhường chỗ cho “kết quả”
California vốn là hình mẫu dùng ủy ban độc lập nhằm giảm chính trị hóa bản đồ. Việc cử tri đồng ý đình chỉ cơ chế này phản ánh tâm thế cử tri trong một “cuộc chiến bản đồ” toàn quốc: ưu tiên kết quả chiến lược trước mắt hơn các nguyên tắc thể chế dài hạn. Bước tiếp theo sẽ là đấu pháp tại tòa, lịch trình lập bản đồ tại nghị viện bang, và phép thử mới cho cả hai đảng trong cuộc đua giành quyền kiểm soát Hạ viện.