Đáp lời của nhà nước Việt Nam, kêu gọi người dân đóng góp vào bản dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992, một nhóm 72 nhà trí thức đă đưa ra bản tham gia ư kiến chi tiết được mệnh danh là Kiến nghị 72. Bản tham gia ư kiến này yêu cầu băi bỏ Điều 4 Hiến pháp, thành lập thể chế đa nguyên đa đảng, có tam quyền phân lập rơ ràng, phi chính trị hóa quân đội và trả lại quyền sở hữu đất đai cho người dân. Bản Kiến nghị 72 đă có hàng ngàn chữ kư ủng hộ. Sự kiện này đă khiến nhiều người có một chút hy vọng, là có lẽ đă đến lúc Việt Nam thay đổi để dân chủ hóa đất nước hầu theo kịp đà tiến triển của thế giới.
Tuy nhiên Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đă làm mọi người ngỡ ngàng với câu nói, về các góp ư sửa đổi hiến pháp: "Vừa rồi đă có các luồng ư kiến, cũng có thể quy vào được là suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống." Theo Bản tin thời sự của Đài truyền h́nh Việt Nam tối 25/2 ông Trọng đă phát biểu trong khi ông tới tỉnh Phú Thọ:
"Xem ai có tư tưởng muốn bỏ Điều 4 Hiến pháp không? Phủ nhận vai tṛ lănh đạo của Đảng không? Muốn đa nguyên đa đảng không? Muốn tam quyền phân lập không? Có phi chính trị hóa quân đội không? Người ta đang có những quan điểm đấy, đưa cả lên phương tiện thông tin đại chúng đấy. Thế là suy thoái chứ c̣n ǵ nữa. Tham gia khiếu kiện, biểu t́nh, kư đơn tập thể, th́ nó là cái ǵ? Nên phải quan tâm xử lư những điều đó."

Anh Nguyễn Đắc Kiên
Lời phát biểu của ông Nguyễn Phú Trọng gây sửng sốt cho nhiều người trong cũng như ngoài nước, và nhiều người lên tiếng phản hồi. Tuy nhiên có lẽ bài viết của nhà báo Nguyễn Đắc Kiên có tựa đề ‘Vài lời với Tổng Bí Thư đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng’ của báo Gia đ́nh và Xă hội được nhiều người chú ư nhất.
Nguyễn Đắc Kiên đă bị cách chức 24 giờ sau đó. Nhà báo Nguyễn Đắc Kiên đă bác bỏ các nhận định của TBT Nguyễn Phú Trọng và cho rằng Kiến Nghị 72 phản ánh nguyện vọng của đa số người dân Việt Nam.
GS Nguyễn Chính Kết là một thành viên trong ban điều hành Khối 8406 Hải Ngoại có nhận xét như sau về bản Kiến nghị 72:
“Tôi cho rằng đó là một phương cách đấu tranh rất là tuyệt vời để cho đảng CS biết người dân chán ghét cái cách cai trị của đảng CS lắm rồi, v́ đă làm cho đất nước tụt hậu và nghèo đói suốt gần 70 năm nay. Các ông đó nên nhường quyền cai trị cho người khác hay đảng phái khác xứng đáng hơn. Kết quả của bản kiến nghị này là tạo được ư thức trong dân chúng về bản chất gian dối và sự bất lực của đảng CSVN trong việc giải quyết những vấn nạn của đất nước, đồng thời gây nên một làn sóng đấu tranh mạnh hơn trong dân chúng.”
Một nhà b́nh luận chính trị cho đài truyền h́nh Việt Ngữ BYN tại Houston là ông Đỗ Đăng Giao th́ đồng ư với các điều nêu lên trong Kiến nghị 72:
“Đọc qua Kiến Nghị đó th́ tôi thấy là có nhiều điểm tôi cũng đồng ư. Tất cả những điều, từ điều 1 tới 6, nó đều phù hợp với lại một Hiến pháp của chế độ dân chủ.”
Trong khi đó nhà báo Lễ Diễn Đức, th́ nói là ông không hy vọng ǵ vào thiện chí của nhà nước Việt Nam trong vụ này, mặc dù ông cũng kư tên ủng hộ Kiến nghị 72:
“Tôi cũng là một người đă kư ủng hộ vào chuyện đó. Tôi không có bất kỳ một cái suy nghĩ ảo tưởng ở một cái thiện chí nào ở phía chính quyền Hà Nội cả, bởi v́ họ vẫn cố t́nh cay cú và tất cả các bài viết trên báo Quân Đội Nhân Dân, trên báo đảng chính thức đều đập lại những lập luận của các nhà trí thức. Theo tôi nghĩ đây chỉ là một một cuộc tập dượt của công dân, thức tỉnh xă hội làm cho mọi người thấy được cái biến chuyển như vậy. Hiến pháp là một khế ước của xă hội chứ không phải là một bộ luật của nhà nước. Cho nên tôi không nh́n thấy một biến chuyển nào lớn hết.”
Giáo Sư Nguyễn Chính Kết cho rằng lời phát biểu của ông Nguyễn Phú Trọng đă phản ánh một thái độ coi thường người dân:
“Quả thật tôi không thể ngờ được một nhà lănh đạo đất nước mà lại có lời phát biểu ngu xuẩn như vậy. Nó xúc phạm tới nhân dân rất là nhiều, và những phát biểu ấy làm cho cả thế giới thấy được rơ ràng cái sự tham quyền cố vị và bản chất lật lọng của đảng CSVN, đồng thời cho thấy việc lấy ư kiến nhân dân chỉ là tṛ lừa bịp, mị dân chứ không phải là để biết nguyện vọng đích thực của người dân là ǵ. Lời phát biểu ấy chỉ làm dân chúng thêm phẫn nộ.”
Ông chia sẻ sự cảm phục của ông với những người trong nước và đặc biệt với nhà báo Nguyễn Đắc Kiên khi can đảm lên tiếng:
“Tôi rất là vui mừng và cảm phục khi thấy Hội đồng Giám mục Việt Nam, các nhà trí thức và nhà báo Nguyễn Đắc Kiên đă can đảm lên tiếng đ̣i hủy bỏ điều 4 Hiến pháp, tức là phủ nhận sự lănh đạo bất lực của đảng CSVN. Những tầng lớp này mà lên tiếng th́ sẽ khuyến khích dân chúng lên tiếng theo.”
C̣n ông Đỗ Đăng Giáo th́ cho rằng ông TBT Nguyễn Phú Trọng đă có những lời phát biểu khinh thường khát vọng tự do dân chủ của người dân:
“Ông TBT Nguyễn Phú Trọng đă sai lầm khi ông qui chụp những người góp ư kiến, là suy thoái đạo đức, suy thoái chính trị và suy thoái tư tưởng. Tôi nghĩ là ông ấy đă sai lầm trong việc nhận định về khát vọng của người dân trong nước, được có tự do và dân chủ.”
Ông Giao nhận định rằng nhà báo Nguyễn Đức Kiên là người có can đảm phê b́nh một lănh tụ đảng CSVN nặng nề và chính xác:
“Tất nhiên có nhiều người phản đối nhưng theo tôi biết th́ h́nh như ông Nguyễn Đắc Kiên là người đầu tiên viết lên bài với tựa đề 'Vài lời với TBT đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng'. Phải nói là bài viết của ông Nguyễn Đức Kiên rất là hay, và rất là sắt thép, v́ ông phân tích rất là chính xác. Chưa có khi nào một người dân mà có nhận định phê phán một người đứng đầu đảng Cộng Sản VN với lời lẽ nặng nề như vậy.”
Nh́n về tương lai của một tiến tŕnh dân chủ ôn ḥa như tại Miến Điện có thể sẽ xảy ra tại Việt Nam, các nhà b́nh luận chính trị có những quan điểm cũng như hy vọng khác nhau.
Giáo sư Nguyễn Chính Kết nói rằng chỉ khi nào đảng CSVN từ bỏ điều 4 Hiến pháp th́ mới có hy vọng cho một tiến tŕnh dân chủ ôn ḥa tại quê nhà:
“Tôi mong rằng các nhà lănh đạo đảng CSVN giác ngộ được điều này, là không bỏ điều 4 Hiến pháp mà cứ ngoan cố tiếp tục nắm quyền với bất cứ giá nào th́ đó là con đường tự sát của đảng CSVN. Chỉ khi nào giới lănh đạo đảng CSVN giác ngộ được điều ấy th́ họ mới từ bỏ quyền lực và như vậy mới có được một tiến tŕnh dân chủ ôn ḥa tại Việt Nam.”
Ông Đỗ Đăng Giao th́ cho rằng rất có thể đảng CSVN tiếp tục bỏ qua sự góp ư của người dân:
“Người dân trong nước hiện thời đều muốn có một Hiến pháp thật sự dân chủ, th́ nếu họ làm như vậy, tôi nghĩ rằng là họ sẽ phải trả giá rất đắt cho việc coi thường những khát vọng của người dân.”
Nhà báo Lê Diễn Đức th́ so sánh với cuộc sụp đổ của Cộng sản Ba Lan, ông cho rằng chưa hy vọng có sự chuyển hóa qua dân chủ tại Việt Nam:
“Cả xă hội c̣n sống trong sự sợ hăi, cho nên là chưa có một phong trào xă hội, chưa tạo một sức bật của xă hội, th́ chưa thể làm cách mạng được, cuộc cách mạng nào cũng là quần chúng. Để dẫn dắt cuộc cách mạng th́ cần phải số đông, nhưng mà số đông hiện nay chưa có. Cho nên là hy vọng rằng, có một sự chuyển biến nào ở Việt Nam, theo tôi, là c̣n rất là ảo tưởng.”
VOA