Lý Ứng ngồi ghế thứ 11 trên Lương Sơn Bạc, sử dụng vũ khí kiếm và phi đao, cưỡi ngựa bắn cung môn nào cũng xuất sắc, tương truyền ông đeo năm cây phi dao sau lưng và có thể giết người cách trăm bước trong nháy mắt.
Lý Ứng – Phác Thiên Điêu của bộ Thủy Hử – từ lâu đã được xem là một trong những nhân vật mang nhiều sắc thái bí ẩn nhất trong hàng ngũ 36 Thiên Cang Tinh. Dẫu xuất hiện không nhiều như Tống Giang, Lỗ Trí Thâm hay Võ Tòng, nhưng mỗi lần ông bước ra sân khấu giang hồ Độc Long Cương đều toát lên khí chất của một anh hùng thực thụ: lặng lẽ, giàu nghĩa khí, võ nghệ tinh thông, và ẩn chứa sau lưng là cả một câu chuyện đậm màu “thâm cung bí sử” của thế giới hảo hán trong tiểu thuyết Thi Nại Am.
Độc Long Cương – vùng đất núi non hiểm yếu, nơi các thế lực địa chủ và gia trang cát cứ như những “tiểu vương quốc” riêng – chính là nơi Lý Ứng xây dựng cơ nghiệp. Ông không chỉ là địa chủ giàu có, sở hữu trang trại rộng lớn và lực lượng gia đinh hùng hậu, mà còn là người nổi danh giang hồ với biệt hiệu Phác Thiên Điêu – diều hâu vút trời. Biệt hiệu ấy không chỉ gợi đến sự nhanh nhẹn, tầm nhìn xa và bản tính quyết đoán, mà còn tượng trưng cho tài nghệ ám khí của ông. Người đời đồn rằng sau lưng Lý Ứng luôn có năm cây phi đao, mà chỉ một cái lật cổ tay, lưỡi dao đã xuyên thấu mục tiêu ở khoảng cách cả trăm bước. Cũng vì thế mà Đỗ Hưng – quản gia trung tín – từng tự hào giới thiệu chủ nhân của mình như “người giết người ngoài trăm bước như quỷ thần biến hiện”.
Phác Thiên điêu Lý Ứng, với tài phi dao giết người ngoại 100 bước trong nháy mắt.
Tuy nhiên, điều kỳ lạ là Thi Nại Am chẳng bao giờ thực sự mô tả chi tiết cảnh Lý Ứng phóng phi đao giết địch. Độc giả chỉ được nghe danh chứ hiếm thấy tận mắt, như thể nhà văn cố tình để lại khoảng trống, biến tài nghệ của Phác Thiên Điêu thành một truyền thuyết – càng bí ẩn càng cuốn hút.
Lý Ứng “lộ diện” trong hồi 46 của Thủy Hử, khi Dương Hùng, Thạch Tú và Thời Thiên đi qua núi Độc Long Cương rồi gặp chuyện rắc rối với Chúc Gia Trang. Việc Thời Thiên bị bắt và Dương Hùng đến cầu cứu đã mở ra mối dây liên kết giữa Lý Ứng và thế giới Lương Sơn Bạc. Nghe chuyện, Lý Ứng lập tức viết thư sang xin thả người, thể hiện phong thái khiêm nhường nhưng rắn rỏi. Không ngờ Chúc Bưu lại xé thư, chửi mắng, khiến Lý Ứng nổi giận điểm 300 quân kéo sang hỏi tội. Trận giao chiến diễn ra quyết liệt, Lý Ứng và Chúc Bưu so đấu hơn chục hiệp, nhưng cuối cùng ông bị bắn lén trúng tay phải, ngã ngựa nếu không nhờ Dương Hùng – Thạch Tú liều chết cứu về.
Chính biến cố ấy hé mở một phần tính cách của Phác Thiên Điêu: trọng nghĩa, không nề hà nguy hiểm, nhưng cũng là người dễ rơi vào tình thế bị lợi dụng. Sau khi Lương Sơn tiêu diệt hai họ Chúc – Hổ, Tống Giang muốn mời Lý Ứng nhập hội. Ngô Dụng bày kế cho một số đầu lĩnh giả làm quan quân đến tróc nã ông, rồi lại bố trí Tống Giang “anh hùng cứu mỹ nhân” giữa đường để chiêu nạp. Dù bị ép vào thế đã rồi, Lý Ứng vẫn giữ sự bình thản đáng quý. Ông hiểu rõ tình thế, chấp nhận lên núi nhưng không oán trách, vì biết rằng đứng trước chân trời rộng lớn của Lương Sơn, bản thân cũng có thể đóng góp điều gì đó.
Sau khi phân ngôi thứ, Lý Ứng ngồi ghế thứ 11 trong 36 Thiên Cang Tinh – vị trí không hề nhỏ, cho thấy uy tín và tài năng của ông. Tuy nhiên, ông lại được phân công quản lý quân lương, ít khi trực tiếp ra trận. Đây là điều mà nhiều độc giả ngày nay vẫn thắc mắc: một cao thủ ám khí, kiếm thuật tinh thông, cưỡi ngựa bắn cung giỏi như Lý Ứng sao lại không được giao trọng trách chiến đấu?
Có lẽ đó cũng là dụng ý của Thi Nại Am. Những anh hùng như Lý Ứng đại diện cho một dạng hảo hán đặc biệt: không quá nổi bật ở tiền tuyến, nhưng quan trọng trong việc duy trì hậu cần, bảo đảm cho bộ máy chiến đấu của Lương Sơn Bạc. Và biết đâu, chính bản tính thâm trầm, cẩn trọng ấy khiến ông không phải nằm xuống như những Trương Thanh, Lý Cổn hay Hạng Sung – những người am tường ám khí nhưng kết cục lại bi thảm.
Quả thật, số phận của Phác Thiên Điêu nhẹ nhàng hơn rất nhiều so với đa phần anh em Lương Sơn Bạc. Trong chiến dịch bình Phương Lạp, khi hàng loạt tướng lĩnh ngã xuống, Lý Ứng vẫn hoàn thành nhiệm vụ rồi bình an trở về triều. Ông được bổ nhiệm chức Đô thống chế phủ Trung Sơn – một chức quan võ quan trọng – nhưng chỉ nửa năm sau đã noi gương Sài Tiến, cáo bệnh phong thấp xin từ quan. Triều đình chấp thuận, và Lý Ứng quay lại quê nhà Độc Long Cương, xây dựng lại cơ nghiệp, sống sung túc đến cuối đời.
Trong toàn bộ 108 anh hùng Lương Sơn Bạc, chỉ có một số ít người hưởng kết thúc trọn vẹn như ông – một kết thúc mà độc giả vẫn gọi là “viên mãn hiếm hoi”. Song, đằng sau kết thúc đẹp ấy không đơn thuần chỉ là may mắn. Nó phản ánh chính bản chất con người Lý Ứng: nghĩa hiệp nhưng không tham quyền, tài năng nhưng biết điểm dừng, là anh hùng giang hồ nhưng không bị cuốn vào vòng xoáy tranh danh đoạt lợi.
Nếu soi chiếu vào thế giới thâm cung bí sử mà Thi Nại Am dựng nên – nơi mỗi nhân vật đều bị số phận và thế lực xoay vần – thì Lý Ứng giống như một cánh chim trời biết lúc nào phải tung cánh, lúc nào phải thu mình. Ông không có tham vọng dựng nghiệp lớn như Tống Giang, không có khí chất cương liệt như Lỗ Trí Thâm, càng không có bi kịch sâu sắc như Lâm Xung. Ông là kẻ đứng giữa ranh giới của tự do và trách nhiệm, của giang hồ và quan trường, của ẩn sĩ và anh hùng.
Cũng chính vì thế, hình tượng Phác Thiên Điêu trở nên độc đáo: một nhân vật không cần xuất hiện nhiều nhưng đủ để lại ấn tượng sâu sắc, nhờ vào chiến khí bí ẩn, tài nghệ được đồn đoán hơn là phô diễn, và đặc biệt là cái kết mang tính “ẩn dật”, gợi nhớ kiểu anh hùng rời xa bụi đỏ khi đã nếm đủ vinh – nhục nhân thế.
Sau tất cả, Lý Ứng không chỉ là một Thiên Cang Tinh. Ông là biểu tượng của kiểu anh hùng biết giữ mình, không bị cuốn trôi bởi dòng xoáy thời cuộc. Tài năng, nghĩa khí, bản lĩnh và sự điềm tĩnh giúp ông sống trọn một đời, không chết trận, không bị xử trảm, cũng không hiến dâng đời mình cho tham vọng của bất cứ ai.
Vietbf @ Sưu tầm
