Nhận định về Hội thảo Biển Đông tại New York và các ư đồ của Trung Quốc trong khu vực, Tiến sĩ Vũ Quang Việt - nguyên chuyên viên cao cấp của LHQ đă có bài phân tích trên tờ Đất Việt sáng 25/3.
Theo quan sát của Tiến sĩ Việt, hầu hết các chuyên gia luật quốc tế (trừ Trung Quốc) tại Hội thảo đều cho rằng việc Philippines kiện Trung Quốc là đúng và theo Công ước LHQ về Luật Biển 1982 (UNCLOS).
H́nh ảnh tố cáo tàu tuần tra Trung Quốc huy hiếp ngư dân Việt Nam tại Hoàng Sa.
Các lập luận pháp lư của Philippines chứng minh Trung Quốc vi phạm UNCLOS bao gồm: yêu sách đường lưỡi ḅ của Trung Quốc đang liếm vào vùng biển đặc quyền kinh tế (EEZ); Trung Quốc đang cản trở Philippines thực thi các quyền hợp pháp của ḿnh tại EEZ; Thành phố Tam Sa - với mục đích quản lư vùng biển trong đường lưỡi ḅ, đ̣i quyền kiểm soát tàu thuyền của các nước khi đi vào khu vực này là phi pháp. Lập luận pháp lư của Philippines kiện Trung Quốc ra ṭa án LHQ bao gồm: đă thất bại trong mọi biện pháp thương lượng trực tiếp với Trung Quốc; không yêu cầu hoà giải liên quan đến chủ quyền hay xem xét phân chia chủ quyền trong vùng chồng lấn.
Có thể thấy, GS Jerome Cohen ở Đại học New York, một nhà hoạt động ngoại giao kỳ cựu hay như GS Robert Beckman ở NUS đều ủng hộ vụ kiện này của Philippines thậm chí ông Cohen c̣n nói rằng Việt Nam nên làm thế (tuy nhiên, đại diện của Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thanh Hà,Vụ trưởng Vụ Luật pháp và điều ước quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao cho rằng Việt Nam c̣n các các giải pháp khác, tuy nhiên, bà Hà không phân tích một giải cụ thể nào – PV). Khác với Việt Nam, đại diện Philippines, ông Henry Bensurto đă thể hiện quan điểm dứt khoát và thông suốt về pháp lư. Trước quan điểm của chủ tọa, ông Hoàng Tinh - Giáo sư trường ĐH Chính sách công Lư Quang Diệu cho rằng cho việc Philippines không tham khảo ư kiến của ASEAN trước khi kiện có thể gây tổn hại cho hiệp hội này. Ngay lập tức ông Bensurto đă phản biện đúng bản chất t́nh trạng các nước Đông Nam Á, rằng không thể chờ đợi ASEAN đi đến đồng thuận bởi điều này có thể không bao giờ xảy ra!
Tiến sỹ Vũ Quang Việt đă để ra 3 giả định về diễn tiến ư đồ của Trung Quốc bao gồm: (1) xây dựng căn cứ, bố ráp Biển Đông bằng lực lượng hải quân và không quân, cho phép Mỹ tham gia thám thính nhưng vẫn bảo vệ lợi ích tài nguyên, sẵn sàng khiêu khích các nước yếu hơn trong khu vực khiêu chiến (Philippines đă từng mắc bẫy khi cử tàu chiến đối chọi với tàu tuần tra Trung Quốc tại Scarborugh vào tháng 4/2012 -PV); (2) triển khai (1) để từ đó thao túng Đông Nam Á, hất Mỹ ra khỏi khu vực; (3) chỉ khi không làm được (1) và (2) th́ mới quay ra thỏa thuận khai thác chung, tuy nhiên đây cũng là một cạm bẫy khi nước này có chiêu bài “gác lại tranh chấp, cùng khai thác”.
Trong vụ kiện của Philippines, Trung Quốc khả năng cao là sẽ thua vụ việc đang giúp thế giới nh́n rơ bản chất của một nước sẵn sàng dùng vũ lực, bất chấp luật pháp quốc tế, thậm chí cả Luật Biển mà họ đă tham gia. “Con đường pháp lư cũng có thể là biện pháp để Việt Nam bảo vệ quyền lợi chính đáng của ḿnh một cách hợp pháp và ḥa b́nh. Kiện Trung Quốc không phải là hành động thù địch. Các luật gia trong hội thảo đều khuyến khích điều này.” -TS Việt đánh giá.
Sơn Minh
(Sống Mới)