Tổng thống Trump đề nghị Tòa án Tối cao cho phép bãi nhiệm thành viên Fed

[Romano]

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đệ đơn lên Tòa án Tối cao, đề nghị cơ quan này cho phép ông bãi nhiệm bà Lisa Cook, thành viên Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed)Động thái này được đánh giá là bước đi quan trọng nhất từ trước đến nay của ông Trump nhằm sắp xếp lại cơ quan hoạch định chính sách tiền tệ quyền lực của nước Mỹ.

Theo tờ Politico ngày 18/9, Bộ Tư pháp Mỹ đã đề nghị Tòa án Tối cao hủy bỏ các phán quyết trước đó của hai tòa án cấp dưới, vốn cho phép bà Cook tiếp tục đảm nhiệm chức vụ trong khi tranh chấp pháp lý vẫn diễn ra. Quyết định này giúp bà Cook có thể tham gia cuộc họp của Fed tuần qua, tại đó cơ quan này thông báo hạ lãi suất cơ bản thêm 0,25 điểm phần trăm.

Giới quan sát cho rằng động thái của ông Trump nhằm can thiệp sâu hơn vào Fed là sự tiếp nối nỗ lực mở rộng quyền kiểm soát đối với các cơ quan thuộc nhánh hành pháp, kể cả những tổ chức được thiết kế để hoạt động độc lập, hạn chế tác động chính trị. Trước đây, Tòa án Tối cao nhiều lần ủng hộ quyền Tổng thống trong việc bãi nhiệm lãnh đạo các cơ quan độc lập, nhưng cũng lưu ý rằng Fed là một thiết chế đặc thù với tính chất "bán công".

Nỗ lực bãi nhiệm bà Lisa Cook cho thấy quyết tâm của ông Trump trong việc sắp xếp lại Hội đồng Thống đốc, cơ quan đã nhiều lần đưa ra các quyết định lãi suất đi ngược mong muốn của Nhà Trắng. Nhà lãnh đạo Mỹ từng tuyên bố lãi suất sẽ giảm nhanh hơn nếu đa số thành viên Hội đồng là những người do ông bổ nhiệm. Trong tuần này, ông Stephen Miran, cố vấn kinh tế hàng đầu của ông Trump, cũng đã được tuyên thệ nhậm chức để thay thế phần nhiệm kỳ còn lại của cựu Thống đốc Adriana Kugler.

Dù Fed vừa công bố cắt giảm lãi suất, mức giảm này vẫn thấp hơn so với yêu cầu của Tổng thống Trump. Chủ tịch Fed Jerome Powell đồng thời cảnh báo việc áp thuế nhập khẩu có thể làm gia tăng áp lực lạm phát trong thời gian tới, buộc cơ quan này cân nhắc thận trọng trước khi tiếp tục giảm lãi suất.

Ông Trump viện dẫn điều khoản pháp luật cho phép Tổng thống bãi nhiệm thành viên Hội đồng vì "lý do chính đáng" để làm cơ sở cho quyết định đối với bà Cook. Ông cáo buộc bà từng liên quan đến hành vi gian lận thế chấp trong quá khứ, dựa trên thông tin từ người đứng đầu Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang. Phía Nhà Trắng cho rằng đây là căn cứ hợp pháp để chấm dứt nhiệm kỳ 14 năm của bà Cook chỉ sau 3 năm tại vị.Ngược lại, bà Lisa Cook - người được bổ nhiệm dưới thời Tổng thống Joe Biden - đã khởi kiện và bác bỏ toàn bộ cáo buộc. Tòa án Liên bang cấp quận do Thẩm phán Jia Cobb phụ trách phán quyết rằng bà chỉ có thể bị bãi nhiệm nếu có hành vi sai phạm trong thời gian đương chức, chứ không phải dựa trên những cáo buộc từ trước khi đảm nhiệm vị trí. Ngoài ra, Tòa cũng cho rằng chính quyền chưa tạo điều kiện để bà Cook bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp Mỹ dưới sự chỉ đạo của Tổng Chưởng lý John Sauer lập luận rằng tòa án đã vượt quá thẩm quyền khi can thiệp vào quyết định của Tổng thống. Ông nhấn mạnh, điều khoản "lý do chính đáng" trong luật chỉ loại trừ việc sa thải tùy tiện hoặc vì bất đồng chính sách, còn khi Tổng thống đã nêu nguyên nhân thì việc đánh giá tính hợp lý thuộc thẩm quyền không thể bị xem xét lại.

Trong văn bản gửi Tòa án Tối cao, phía chính quyền Trump cũng cho rằng “người dân Mỹ không thể để lãi suất được định đoạt bởi một Thống đốc bị nghi ngờ che giấu thông tin quan trọng liên quan đến lợi ích cá nhân và từ chối giải thích rõ ràng”.

Đến này, bà Cook khẳng định vô tội và bác bỏ toàn bộ cáo buộc. Giới quan sát đánh giá vụ việc là một thách thức pháp lý quan trọng, có khả năng tác động đến giới hạn quyền lực giữa Tổng thống Mỹ và một trong những cơ quan tài chính hàng đầu thế giới.