Ông Steve Witkoff, đặc phái viên Mỹ về Trung Đông, là người được Tổng thống Donald Trump giao nhiệm vụ đi gặp các quan chức Nga ở Ả-rập Xê-út để bàn về cuộc xung đột ở Ukraine.
Nhiệm vụ này đánh dấu bước tiến mới đối với ông Witkoff, một trùm bất động sản ở New York và là bạn lâu năm của Tổng thống Trump, dù mãi đến gần đây ông vẫn chưa có nhiều kinh nghiệm về hoạt động ngoại giao.
Ông Trump khen ông Witkoff là "nhà đàm phán vĩ đại", đã có công kiến tạo thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas và dàn xếp thỏa thuận trao đổi để Nga thả một công dân Mỹ gần đây.
Trước khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, ông Witkoff là cố vấn chính trị, người gây quỹ và bạn chơi golf của ông Trump. Tổng thống Mỹ cho biết tình bạn của hai người bắt đầu từ năm 1986, khi ông Witkoff mua cho ông Trump chiếc sandwich tại cửa hàng bán đồ ăn nhẹ vì ông Trump quên mang ví.
Trong mùa bầu cử năm 2024, nhóm hỗ trợ của ông Trump thường xuyên cử ông Witkoff đi cải thiện quan hệ với các đối thủ trong đảng Cộng hòa.
Theo bài viết của Washington Post, ông Witkoff đã gặp Thống đốc Georgia Brian Kemp, cựu Đại sứ Mỹ Liên Hợp Quốc Nikki Haley và dàn xếp cuộc gặp giữa ông Trump với cựu đối thủ Ron DeSantis - Thống đốc Florida. Ông Witkoff cũng có bài phát biểu tại đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa năm 2024 cùng con trai Zach.
ProPublica đưa tin rằng năm 2021, ông Witkoff đã quyên góp hơn 2 triệu USD cho các ủy ban hành động chính trị của ông Trump.
Vai trò trong các cuộc đàm phán với Nga
Dù chức danh chính thức là đặc phái viên về Trung Đông, trong những tuần gần đây ông Witkoff mở rộng sang vấn đề Nga, khi Nhà Trắng bắt tay vào tiến trình đàm phán để chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine.
Ngày 18/2, ông Witkoff cùng Ngoại trưởng Marco Rubio và Cố vấn an ninh quốc gia Michael Waltz gặp Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Trợ lý tổng thống Yury Ushakov tại Ả-rập Xê-út để thảo luận về cuộc xung đột ở Ukraine.
Nhà Trắng cho biết ông Witkoff đã có công đàm phán dẫn tới việc Nga trả tự do cho giáo viên người Mỹ Marc Fogel tuần trước, để đổi lấy ông trùm tiền điện tử người Nga.
Người dẫn chương trình Sean Hannity của Fox News cho biết, ông Witkoff trước đó đã có cuộc gặp kéo dài 3 tiếng rưỡi với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Mátxcơva để thỏa thuận việc thả Fogel.
Ông Trump không tiết lộ về các điều khoản trao đổi, nhưng cho biết bước đi này có thể tạo điều kiện cho việc chấm dứt chiến sự ở Ukraine nói chung. "Tôi nghĩ điều này... có thể là một phần quan trọng trong việc chấm dứt xung đột”, ông nói.
Nhiệm vụ quan trọng
Ông Witkoff cho biết, Tổng thống Trump giao cho ông nhiệm vụ đàm phán để chấm dứt cuộc xung đột Nga – Ukraine.
"Nó phải chấm dứt. Đó là điều mà tổng thống đã chỉ đạo chúng tôi làm: Đàm phán để chấm dứt cuộc xung đột này một cách đúng đắn. Không còn ai phải chết nữa, đã có quá nhiều rồi", ông Witkoff nói với Fox News ngày 16/2.
Khi được hỏi rằng liệu Kiev có từ bỏ một phần đáng kể lãnh thổ của họ để tiến tới thỏa thuận hay không, ông Witkoff từ chối giải thích cụ thể.
Trong những ngày gần đây, các quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Trump đưa ra những thông điệp trái ngược nhau về cách giải quyết cuộc xung đột thông qua đàm phán.
Tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói rằng mục tiêu của Kiev về giành lại toàn bộ lãnh thổ của họ là điều "không thực tế", nhưng sau đó ông đã điều chỉnh phát biểu của mình về loại bỏ khả năng trao tư cách thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cho Ukraine.
Ông Witkoff cũng gạt bỏ thông tin nói rằng Mỹ sẽ gạt Ukraine khỏi bàn đàm phán để thương lượng trực tiếp với Nga.
Sứ mệnh Trung Đông
Ông Witkoff đã thực hiện nhiều chuyến thăm đến Trung Đông trong những tháng trước đây, để đại diện cho ông Trump gặp gỡ lãnh đạo và các quan chức Israel, tham gia vào các cuộc đàm phán dẫn đến thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin giữa Israel và Hamas.
Các quan chức của chính quyền cựu Tổng thống Biden trước đây cho biết, ông Witkoff đã đóng vai trò quan trọng trong việc đưa thỏa thuận này đi đến đích.
Sau khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, ông Witkoff tiếp tục có chuyến thăm Trung Đông để tận dụng thành công của các cuộc đàm phán trước đó. Cuối tháng 1 vừa qua, ông đến thăm Ả-rập Xê-út để trao đổi về một thỏa thuận Trung Đông, truyền thông Israel đưa tin. Thỏa thuận này sẽ bao gồm việc tái thiết Dải Gaza và cuối cùng sẽ là bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Ả-rập Xê-út.
Đầu tháng này, khi Tổng thống Trump công bố kế hoạch di dời toàn bộ người Palestine khỏi Dải Gaza và Mỹ sẽ tái phát triển vùng đất đó, ông Witkoff kêu gọi tiến hành khảo sát và lập kế hoạch xây dựng tổng thể cho Dải Gaza, Washington Post đưa tin.
Khi được Fox News hỏi về đề xuất gây tranh cãi của ông Trump, ông Witkoff khen ngợi tổng thống đã đưa ra những ý tưởng "mới và độc đáo", đồng thời khuyến khích các bên trung gian ở khu vực, như Jordan và Ai Cập, đưa ra đề xuất thay thế.
