Mất nguồn tin tình báo từ Mỹ, Ukraine sẽ khó nắm bắt vị trí và tính toán của Nga để đánh chặn hiệu quả đòn tấn công từ đối thủ.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump ngày 5/3 thông báo đình chỉ chia sẻ thông tình báo với Ukraine, nhưng không nêu rõ áp dụng với tất cả hay chỉ một phần. "Chúng tôi đang dừng lại, đánh giá và xem xét mọi vấn đề trong quan hệ an ninh này", cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Mike Waltz nói.
Động thái diễn ra hai ngày sau khi Nhà Trắng ngừng mọi hoạt động viện trợ quân sự với Kiev, dường như là nỗ lực nhằm buộc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phải hợp tác trong kế hoạch của Mỹ để chấm dứt chiến sự. Giới quan sát cho rằng nếu Mỹ dừng chia sẻ tất cả thông tin tình báo trong thời gian dài, năng lực tác chiến Ukraine trong xung đột với Nga sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.
"Khá tệ. Cùng với việc Ukraine bị dừng hỗ trợ quân sự, Nga gần như chắc thắng mà không cần phải có một thỏa thuận hòa bình", một nguồn tin nói với CNN.
Binh sĩ Ukraine khai hỏa lựu pháo D-30 vào vị trí lực lượng Nga ở tỉnh Zaporizhzhia ngày 11/1. Ảnh: AFP
Hiện chưa rõ Mỹ cung cấp cho Ukraine những thông tin tình báo gì trong chiến sự với Nga. Hầu hết giới phân tích cho rằng các thông tin này liên quan hai hoạt động chính là giúp Ukraine lên kế hoạch phản công và cảnh báo sớm cho Kiev về các cuộc tập kích tầm xa bằng tên lửa và drone của Moskva.
Từ những ngày đầu xung đột, Mỹ đã gửi cho Ukraine hàng loạt thông tin tình báo quan trọng, như vị trí tập kết lực lượng, kế hoạch tiến công của Nga, trong đó có kế hoạch sử dụng lực lượng đổ bộ đường không để chiếm hạ tầng quan trọng tại Kiev. Những tin tức được thu thập từ hệ thống vệ tinh và phương thức tình báo khác đã giúp Ukraine có thêm thời gian quý báu để lên phương án ứng phó.
Trong ba năm xung đột, tình báo Mỹ được cho là thường xuyên cung cấp thông tin về tọa độ các mục tiêu quan trọng của Nga như sở chỉ huy, kho đạn, trận địa phòng không... cho Ukraine, cũng như các mũi tiến công mà Moskva sắp tiến hành.
Các quan chức Ukraine nói rằng trong thời gian tới, Mỹ có thể dừng cấp thông tin về vị trí các mục tiêu trong lãnh thổ Nga, khiến Kiev khó tập kích tầm xa hơn. Ukraine cũng sẽ không nắm được từ sớm các động thái quân sự của Nga như triển khai oanh tạc cơ hay phóng tên lửa đạn đạo.
"Thật không may, sự phụ thuộc của chúng tôi trong khía cạnh này là đáng kể", Mykola Bielieskov, nhà nghiên cứu tại Viện Quốc gia về Nghiên cứu Chiến lược, Ukraine, nói với Reuters.
Mỹ cuối năm ngoái cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa ATACMS do nước này viện trợ để tập kích sâu trong lãnh thổ Nga. Những đòn tấn công qua biên giới như vậy đã vô hiệu hóa một số hệ thống phòng không, khiến Nga phải đưa các cơ sở hậu cần lùi xa tiền tuyến hơn, ảnh hưởng đến đà tiến công.
Nhưng Mỹ gần đây không còn cung cấp tọa độ các mục tiêu trong lãnh thổ Nga như vậy nữa. Một sĩ quan Ukraine tác chiến ở tỉnh Kursk của Nga nói lần gần nhất ông nhận thông tin tình báo từ Mỹ để tập kích bằng drone là ngày 3/3. Liên lạc giữa hai bên sau đó bị đóng băng.
"Chúng tôi từng sử dụng pháo phản lực HIMARS gây thiệt hại và trở ngại đáng kể cho lực lượng Nga, khiến họ hứng chịu thương vong, tổn thất khí tài", một quan chức quốc phòng Ukraine nói với Washington Post. "Nhưng giờ đây, Nga có thể tăng tốc tiến công, vì các điểm hậu cần không còn bị đe dọa và sẽ được bố trí gần tiền tuyến hơn".
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV
Thông tin tình báo từ Mỹ còn là yếu tố then chốt giúp Ukraine đổi mới và thích ứng với chiến trường đang thay đổi, khi Moskva phát triển các phương thức gây nhiễu hệ thống phòng không của Kiev, theo một cựu quan chức Mỹ. Ukraine vẫn vận hành được tên lửa Patriot cùng các hệ thống phòng không khác, nhưng hiệu quả giảm đáng kể vì không biết đòn tập kích của Nga đến từ hướng nào, gồm những đầu đạn, mồi nhử gì.
Nếu tình trạng này kéo dài, năng lực phòng thủ của Ukraine sẽ bị giáng đòn mạnh, nhất là khi Mỹ đã ngừng viện trợ quân sự. Đạn tên lửa dùng cho hệ thống Patriot sắp cạn kiệt. Những cam kết hỗ trợ tên lửa tầm ngắn và tầm trung từ châu Âu chỉ giúp Ukraine đối phó được một phần nguy cơ, không thể chặn được những tên lửa uy lực nhất của Nga.
Các quan chức Nhà Trắng nói quyết định dừng chia sẻ tin tình báo và hỗ trợ quân sự cho Ukraine có thể được dỡ bỏ nếu Ukraine sẵn sàng đàm phán để hướng đến lệnh ngừng bắn với Nga. Bất đồng quan điểm về cách thức chấm dứt chiến sự Ukraine đã khiến Washington và Kiev rạn nứt quan hệ, với đỉnh điểm là cuộc đấu khẩu giữa ông chủ Nhà Trắng và ông Zelensky trước truyền thông ngày 28/2.
Vài ngày sau khi Mỹ thông báo dừng viện trợ quân sự cho Ukraine, ông Zelensky đã gửi thư cho Tổng thống Mỹ, tỏ ý sẵn sàng đến bàn đàm phán sớm nhất có thể "để mang hòa bình lâu dài tới gần hơn" và muốn "khắc phục vấn đề" với ông Trump.
Ông Trump tỏ ra hài lòng về động thái này của ông Zelensky, nhưng dường như cho rằng như vậy là chưa đủ. Quyết định ngừng chia sẻ thông tin tình báo có thể là "cú đánh bồi", buộc Tổng thống Ukraine phải nhượng bộ hơn nữa.
Nhưng với một số quan chức Mỹ, quyết định ngừng chia sẻ thông tin tình báo là động thái quay lưng rõ ràng với Ukraine. Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã phối hợp mật thiết với lực lượng đặc nhiệm Ukraine từ năm 2014, khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea và hỗ trợ phe ly khai ở miền đông Ukraine. Những ngày đầu chiến sự, đảng Cộng hòa còn chỉ trích chính quyền ông Joe Biden vì chia sẻ tin tình báo với Ukraine chưa đủ nhanh.
"Nhiều sĩ quan tình báo Mỹ cảm thấy chúng ta đang bỏ mặc đồng minh giữa chiến trường", một cựu quan chức tình báo Mỹ nói.
VietBF@sưu tập
