Trong hai tuần qua, khi những nỗ lực ngoại giao cho một lệnh ngừng bắn rơi vào bế tắc, Nga đă tăng tốc chiến dịch quân sự và có được những bước tiến lớn nhất kể từ tháng Một. Bất ngờ, một tiếng nổ lớn vang lên – một chiếc drone khác vừa lao xuống một mục tiêu gần đây khi áp sát vào thân cây, mong rằng chiếc drone trên đầu không kịp phát hiện ra.
Trong hai tuần qua, khi những nỗ lực ngoại giao cho một lệnh ngừng bắn rơi vào bế tắc, Nga đă tăng tốc chiến dịch quân sự và có được những bước tiến lớn nhất kể từ tháng Một
Một quả bom lượn nặng 250kg đă "xé toạc" ṭa nhà hành chính trung tâm, đồng thời khiến ba dăy nhà dân đổ sập.
Dù đă một ngày trôi qua kể từ khi quả bom giáng xuống, những mảnh bom vỡ vẫn bốc khói âm ỉ.
Ở ngay ŕa thị trấn, chúng tôi đã nghe rơ tiếng pháo rền và cả tiếng súng của binh lính Ukraine bắn hạ thiết bị không người lái (drone).
Thị trấn Rodynske nằm cách thành phố Pokrovsk đang giao tranh khoảng 15km về phía bắc.
Từ mùa thu năm ngoái, Nga đă t́m cách đánh chiếm Pokrovsk từ hướng nam, nhưng quân Ukraine vẫn đang chặn được bước tiến quân của Nga.
Vậy nên Nga đã đổi chiến thuật – thay v́ đánh trực diện, họ t́m cách bao vây và cắt đứt các tuyến tiếp tế.
Trong hai tuần qua, khi những nỗ lực ngoại giao cho một lệnh ngừng bắn rơi vào bế tắc, Nga đă tăng tốc chiến dịch quân sự và có được những bước tiến lớn nhất kể từ tháng Một.
Và Rodynske là minh chứng cho điều đó.
Chỉ vài phút sau khi chúng tôi đặt chân tới thị trấn, một chiếc drone Nga xuất hiện trên đầu. Cả nhóm vội vă t́m chỗ ẩn nấp gần nhất – một cái cây.
Loại drone sử dụng cáp quang là mối nguy hiểm mới ở tiền tuyến Ukraine
Chúng tôi áp sát vào thân cây, mong rằng chiếc drone trên đầu không kịp phát hiện ra.
Bất ngờ, một tiếng nổ lớn vang lên – một chiếc drone khác vừa lao xuống một mục tiêu gần đây.
Phía trên cao, chiếc drone ban đầu vẫn lượn ṿng. Trong vài phút căng thẳng sau đó, âm thanh rền rĩ đến rợn người của thứ vũ khí chết chóc nhất cuộc chiến không ngừng vang lên.
Khi không nghe thấy âm thanh ấy nữa, chúng tôi liều mình lao về phía một ṭa nhà bỏ hoang cách đó chừng 30 mét để t́m chỗ trú ẩn kiên cố hơn.
Ở trong căn nhà đổ nát, chúng tôi lại nghe thấy tiếng drone – rất có thể nó đă quay lại sau khi phát hiện ra chuyển động của chúng tôi.
Việc Rodynske bị bầy drone Nga quần thảo cho thấy đ̣n tấn công đang xuất phát từ những vị trí gần hơn rất nhiều so với những vị trí của Nga đã được biết trước đó ở phía nam Pokrovsk.
Nhiều khả năng, chúng được phóng đi từ những vùng lănh thổ vừa rơi vào tay Nga nằm dọc theo tuyến đường chiến lược nối phía đông Pokrovsk với thành phố Kostyantynivka.
Sau nửa giờ chờ đợi trong nơi trú ẩn tạm, chúng tôi không c̣n nghe thấy tiếng động cơ drone nữa và chạy nhanh ra xe đỗ dưới tán cây rồi phóng vội khỏi Rodynske. Dọc theo xa lộ, chúng tôi thấy khói cuồn cuộn bốc lên và có thứ gì đó đang cháy – khả năng cao là xác một chiếc drone vừa bị bắn rơi.
Những thị trấn như Rodynske giờ đây đă trở thành đống đổ nát do những đợt không kích dữ dội của Nga
Chụp lại h́nh ảnh, Những thị trấn như Rodynske giờ đây đă trở thành đống đổ nát do những đợt không kích dữ dội của Nga
Chúng tôi lái xe đến Bilytske, một thị trấn cách xa tiền tuyến hơn. Trên đường, chúng tôi thấy một dăy nhà bị tên lửa phá hủy đêm hôm trước. Một căn trong số đó là của bà Svitlana.
"Mọi chuyện ngày càng tồi tệ. Trước kia, chúng tôi chỉ nghe tiếng nổ vọng lại từ xa, ở đâu đó rất xa. Nhưng giờ th́ thị trấn của chúng tôi đang trở thành mục tiêu – chúng tôi đang phải trực tiếp hứng chịu," người phụ nữ 61 tuổi nói khi đang nhặt nhạnh vài món đồ c̣n sót lại trong đống đổ nát. May mắn là khi vụ tấn công xảy ra, bà không có ở nhà.
"Đi vào trung tâm thị trấn đi, mọi người sẽ thấy mức độ tàn phá ở đó tệ thế nào. Tiệm bánh ḿ và cả vườn thú cũng đă bị phá hủy," bà nói thêm.
Tại một điểm trú ẩn, nằm ngoài tầm với của drone, chúng tôi gặp một đơn vị pháo binh thuộc Lữ đoàn Xung kích số 5.
"Có thể cảm nhận rơ rằng cường độ của các đợt tấn công từ phía Nga đang tăng lên. Tên lửa, đạn cối, drone – họ dùng mọi thứ có thể để cắt đứt các tuyến tiếp tế vào thành phố," binh sĩ Serhii cho biết.
Đơn vị của ông đă chờ ba ngày để có thể triển khai đến vị trí. Họ đợi ngày trời mây che phủ hoặc gió lớn để tránh bị drone phát hiện.
Vì mối đe dọa từ drone, đơn vị của ông Serhii đă phải chờ nhiều ngày để triển khai đến các vị trí của họ
Trong một cuộc chiến không ngừng thay đổi, các binh sĩ buộc phải thích nghi nhanh với những mối đe dọa mới từ công nghệ.
Mối đe dọa mới nhất lúc này đến từ một loại drone sử dụng cáp quang. Một cuộn dây dài hàng chục kilômét được gắn vào dưới thân drone, sợi cáp quang này được nối trực tiếp với bộ điều khiển cầm tay của người vận hành.
"Tín hiệu điều khiển và h́nh ảnh được truyền qua dây cáp, chứ không qua sóng vô tuyến. Điều đó khiến các hệ thống tác chiến điện tử không thể gây nhiễu thiết bị đó," một binh sĩ có biệt danh là Moderator (Tạm dịch là: Người điều phối), kỹ sư drone thuộc Lữ đoàn Jaeger số 68, giải thích.
Khi drone bắt đầu được sử dụng rộng răi trong chiến tranh, cả hai bên đều trang bị hệ thống tác chiến điện tử để vô hiệu hóa chúng.
Nhưng "lớp bảo vệ" đó trở nên vô dụng trước drone cáp quang – và Nga đang có lợi thế trong việc triển khai loại công nghệ này. Trong khi đó, Ukraine đang gấp rút mở rộng sản xuất.
"Phía Nga bắt đầu dùng drone cáp quang trước, trong lúc chúng tôi còn đang thử nghiệm.
"Những drone này có thể hoạt động ở những nơi cần bay thấp hơn b́nh thường, thậm chí bay vào bên trong nhà để t́m mục tiêu," Venia, một phi công drone của Lữ đoàn Jaeger 68, cho biết.
"Bọn tôi đùa rằng có lẽ nên mang theo kéo để cắt dây," lính pháo binh Serhii nói với vẻ nửa đùa nửa thật.
Tất nhiên, drone cáp quang cũng có điểm yếu – tốc độ bay chậm và dây dễ bị vướng vào cây cối. Nhưng ở thời điểm hiện tại, việc Nga sử dụng rộng răi loại drone này khiến việc binh lính Ukraine di chuyển ra vào trận địa đôi khi còn nguy hiểm hơn cả khi đối đầu trực diện trên chiến trường.
Moderator nghiên cứu drone cáp quang cho quân đội Ukraine
"Khi bạn tiến vào vị trí, bạn không thể biết được liệu mình đă bị phát hiện hay chưa. Và nếu đă bị phát hiện, th́ có thể bạn đang sống những giờ cuối cùng của cuộc đời ḿnh," Oles, Thượng sĩ trưởng đơn vị trinh sát thuộc Lữ đoàn Xung kích số 5, chia sẻ.
Mối đe dọa này đồng nghĩa với việc binh lính ở lại vị trí của mình ngày càng lâu hơn.
Oles và những người lính bộ binh của ông, đang đóng quân ở chiến hào ngay tại tuyến đầu pḥng thủ của Ukraine.
Giờ đây, giới báo chí hiếm khi có dịp nói chuyện với lính bộ binh, v́ việc tiếp cận những chiến hào này đă trở nên quá nguy hiểm.
Chúng tôi gặp Oles và Maksym trong một ngôi nhà nông thôn đã được cải tạo thành căn cứ tạm thời. Các binh sĩ sẽ đến đây nghỉ ngơi khi không làm nhiệm vụ.
"Thời gian dài nhất tôi lưu lại vị trí là 31 ngày, nhưng tôi biết có những người đă phải ở lại vị trí 90, thậm chí 120, ngày. Trước khi drone xuất hiện, thời gian xoay tua có thể là 3 hoặc 7 ngày," Maksym chia sẻ.
"Chiến tranh là máu, là cái chết, là bùn lầy ẩm ướt và cái lạnh buốt từ đầu đến chân. Và đó là cách bạn sống mỗi ngày. Tôi nhớ có lần chúng tôi không ngủ suốt ba ngày, cảnh giác từng phút một. Nga tấn công chúng tôi hết đợt này đến đợt khác. Dù chỉ lơ là một chút thôi có lẽ chúng tôi đă chết."
Oles cho biết bộ binh Nga đă thay đổi chiến thuật. "Trước đây họ tấn công theo nhóm. Bây giờ, đôi khi họ chỉ cử một hoặc hai người. Họ cũng sử dụng xe máy và đôi lúc là xe địa h́nh bốn bánh (quad bike). Đôi khi họ vượt qua trót lọt."
Điều này có nghĩa là chiến tuyến ở một số khu vực không c̣n những đường ranh giới thông thường - người Ukraine ở một bên và người Nga ở bên kia - mà giống như các quân cờ trên bàn cờ trong một ván đấu, với vị trí đan xen lẫn nhau.
Điều này cũng khiến cả hai bên khó nhận ra bước tiến của đối phương hơn.
Bất chấp những bước tiến gần đây, Nga sẽ không thể dễ dàng hay nhanh chóng chiếm trọn vùng Donetsk – khu vực có thành phố Pokrovsk.
Ukraine đă chống trả quyết liệt, nhưng để duy tŕ cuộc chiến, quốc gia này cần được tiếp tế vũ khí và đạn dược một cách đều đặn.
Và khi cuộc chiến bước vào mùa hè thứ tư, vấn đề thiếu hụt nhân lực của Ukraine – so với một quân đội Nga đông đảo hơn rất nhiều – cũng dần lộ rơ. Phần lớn những người lính mà chúng tôi gặp đều gia nhập quân đội sau khi chiến sự bắt đầu. Họ chỉ được huấn luyện trong vài tháng, và phần lớn những điều họ cần biết đều phải học ngay giữa làn đạn.
Maksym từng làm việc cho một công ty nước giải khát trước khi khoác lên ḿnh bộ quân phục.
Tôi hỏi anh về cách gia đ́nh xoay xở với công việc hiện tại của anh.
"Khó lắm, thực sự rất khó. Gia đ́nh tôi luôn ủng hộ tôi. Nhưng tôi có một cậu con trai hai tuổi, và tôi chẳng được gặp thằng bé thường xuyên. Tôi vẫn gọi video về cho nó, nên cũng tạm gọi là ổn trong hoàn cảnh này," giọng anh nghẹn lại, đôi mắt rưng lệ.
Maksym là một người lính đang chiến đấu v́ đất nước – nhưng đồng thời là một người cha nhớ con.
Imogen Anderson, Sanjay Ganguly, Volodymyr Lozhko và Anastasiia Levchenko tường thuật bổ sung
