Tổng thống Mỹ Donald Trump từ lâu đã thể hiện những quan điểm gây tranh cãi về biến đổi khí hậu và điều này phần nào tác động đến quá trình hợp tác khí hậu toàn cầu.
Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) hôm 23-9, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã dành một phần lớn thời gian để nói về các nguồn năng lượng tái tạo và biến đổi khí hậu.
Ông Trump nói rằng các nguồn năng lượng sạch, chẳng hạn năng lượng mặt trời và gió, không mang lại hiệu quả và đắt đỏ hơn các lựa chọn nhiên liệu hóa thạch. Ông Trump cũng cho rằng LHQ đã sai lầm trong các dự đoán về hậu quả của biến đổi khí hậu. Vị tổng thống Mỹ liên tục nêu quan điểm rằng việc đầu tư năng lượng tái tạo khiến chi phí năng lượng cao hơn và đang gây hại cho nền kinh tế nói chung.
Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump có phát ngôn gây tranh cãi về biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, đây được xem là lần đầu tiên ông đề cập một cách mạnh mẽ vấn đề này trước các đại diện cấp cao của các nước thành viên tại tổ chức hợp tác lớn nhất hành tinh.
Bắt đầu hiện thực chính sách
Trong bài phát biểu hôm 23-9, ông Trump cho rằng cảnh báo biến đổi khí hậu là "vụ lừa đảo lớn nhất" trên thế giới.
"Theo tôi, đây là trò lừa đảo lớn nhất từng được thực hiện trên thể giới. Tất cả những dự đoán của LHQ và nhiều tố chức khác, thường vì những lý do không chính đáng, đều sai lầm" - ông Trump nói.
Phát biếu này nổi tiếp loạt động thái hoài nghi biến đổi khí hậu của ông Trump, vốn đã có từ lâu.
Hồi tháng 1, chỉ vài giờ sau khi tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump tuyên bố: "Chúng ta sẽ khoan, khoan, khoan và làm tất cả những gì chúng ta muốn", ám chỉ việc tăng cường khai thác dầu khí. Nhiều lần, ông Trump cũng nhắc đi nhắc lại quan điểm rằng cảnh báo biến đổi khí hậu là một trò lừa đảo và rằng việc giảm phát thải carbon có thể gây mất việc làm của người dân.
Không lâu sau khi ông Trump nhậm chức, Mỹ đã có lần thứ hai đệ đơn xin rút khỏi Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Vị tổng thống Mỹ cho rằng hiệp định là "trò lừa đảo", vì Mỹ không được đối xử công bằng và các quốc gia khác có những mong muốn khác.
Những phát ngôn của ông Trump không phải lời nói suông. Chính quyền của ông đã hiện thực hóa nó thành chính sách và bắt đầu có những hành động.
Hồi đầu năm, chính quyền ông Trump đã bãi bỏ hàng chục quy định của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, sa thải hàng trăm nhân viên của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) - cơ quan hàng đầu của chính phủ về khoa học khí hậu và thời tiết. Từ đây, NOAA cũng đã ngừng các cuộc họp báo cáo hàng tháng về biển đổi khí hậu.
Ngoài ra, chính quyền Trump đã xóa các cụm từ "khủng hoảng khí hậu" và "khoa học khí hậu" khỏi các trang web của chính phủ.
Chính quyền Trump đang thực hiện chương trình nghị sự "thống trị năng lượng", tập trung vào sản xuất và xuất khẩu dầu, khí đốt và than đá, cũng như năng lượng hạt nhân, đồng thời gạt bỏ năng lượng tái tạo.
“Bằng cách tận dụng những tài sản quốc gia tuyệt vời của chúng ta, bao gồm dầu thô, khí đốt tự nhiên, khí ngưng tụ, khí hóa lỏng tự nhiên, các sản phẩm dầu mỏ tinh chế, uranium, than đá, nhiên liệu sinh học, địa nhiệt, chuyển động động học của nước chảy và các khoáng sản quan trọng, chúng ta sẽ bảo tồn và bảo vệ những địa điểm tươi đẹp nhất của mình, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nước ngoài và phát triển nền kinh tế, từ đó giúp giảm thâm hụt và nợ công” – Sắc lệnh của ông Trump về việc thành lập Hội đồng Năng lượng Quốc gia vào tháng 2 nhấn mạnh.
Ảnh hưởng sao đến toàn cầu?
Theo tờ The New York Times, Mỹ hiện là quốc gia xuất khẩu khí đốt tự nhiên hàng đầu thế giới và là nhà sản xuất dầu mỏ lớn nhất. Với các sắc lệnh gần đây, chính quyền ông Trump mở đường cho việc mở rộng việc đốt và khai thác than - loại nhiên liệu hóa thạch được cho là tạo nhiều khí thải nhất.
Theo giới khoa học, việc đốt than, dầu và khí đốt đã làm tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu hơn 1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, làm trầm trọng thêm tình trạng nắng nóng chết người, hỏa hoạn và lũ lụt.
Theo đài ABC News, trong khi ông Trump cho rằng các nguồn năng lượng tái tạo “không hiệu quả” và “quá đắt đỏ” thì Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) khẳng định vào năm 2024 rằng 80% mức tăng trưởng sản lượng điện toàn cầu đến từ các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng hạt nhân. Ngoài ra, năng lượng mặt trời và gió chiếm 16% sản lượng điện của Mỹ, vượt qua than đá.
Theo ông Carlos Garcia-Soto - Giáo sư ngành hải dương học và khí tượng vệ tinh tại ĐH Xứ Basque (Tây Ban Nha), với việc Mỹ rút khỏi Thỏa thuận Paris, đẩy nhanh việc các dự án khoan dầu khí cùng các quyết định khác, tiền trình thực hiện các sáng kiền trong nước và quốc tế nhằm chống biến đổi khí hâu có thể bị chậm lại.
Ông Garcia-Soto cũng cho rằng những động thái này không chỉ làm suy yêu hàng thập niên tiến bộ trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch mà còn có thể cản trở khả năng của cộng đồng trong việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu.
Tuy vậy, những động thái của chính quyền ông Trump không thể đảo ngược hoàn toàn các nỗ lực toàn cầu, theo chuyên gia.
Theo trang tin The Conversation, sự chuyển dịch toàn cầu sang năng lượng sạch đang diễn ra nhanh chóng. Trong đó, đầu tư vào năng lượng sạch đã vượt qua nhiên liệu hóa thạch và sẽ gần gấp đôi đầu tư vào than đá, dầu mỏ và khí đốt trong tương lai gần.
Trên hết, sự hợp tác toàn cầu nhằm chống biến đổi khí hậu vẫn sẽ được thúc đẩy, thông qua cam kết riêng của từng quốc gia, hợp tác song phương và cả các diễn đàn đa phương.
