Đằng sau “vũ khí thầm lặng” của Mỹ: Vì sao hàng Trung Quốc liên tục bị cấm cửa?

[PinaColada]

Mục 337 là công cụ pháp lý mạnh mẽ của Mỹ trong các tranh chấp sở hữu trí tuệ, cho phép Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC) cấm hoàn toàn hàng hóa vi phạm khỏi thị trường Mỹ. Hơn 40% vụ điều tra năm 2024 liên quan tới công ty Trung Quốc.


Các cuộc điều tra theo Mục 337 là một trong số nhiều công cụ mà Mỹ sử dụng để nhắm vào các hành vi giao dịch bị cho là không công bằng của các công ty Trung Quốc. Ảnh: AFP.
Cuộc điều tra theo Mục 337 là một trong những công cụ pháp lý mạnh nhất của Mỹ để xử lý các tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ. Được tiến hành bởi Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC), các cuộc điều tra này có thể dẫn đến lệnh cấm hoàn toàn đối với một sản phẩm nào đó trên thị trường Mỹ.

Và công cụ này thường được sử dụng để nhắm vào Trung Quốc: theo dữ liệu của USITC, hơn 40% các cuộc điều tra theo Mục 337 hoàn tất trong năm 2024 có liên quan đến một công ty Trung Quốc.

Vào tháng 9, ủy ban đã mở cuộc điều tra đối với tivi thông minh của hãng điện tử Trung Quốc TCL. Trước đó một tháng, USITC cũng khởi động điều tra các thiết bị viễn thông do TCL và ba nhà sản xuất Trung Quốc khác sản xuất.

Vậy cách mà các cuộc điều tra theo Mục 337 đang được Mỹ sử dụng để chống lại các công ty Trung Quốc – và cách Bắc Kinh phản ứng trước mối đe dọa này – như thế nào?

Mục 337 là gì?
USITC – một cơ quan liên bang độc lập – có quyền tiến hành điều tra các hành vi thương mại không công bằng liên quan đến hàng nhập khẩu theo Mục 337 của Đạo luật Thuế quan Mỹ năm 1930.

Một cuộc điều tra có thể bắt đầu khi một bên tư nhân nộp đơn khiếu nại hợp lệ lên USITC. Trong phần lớn các trường hợp, tranh chấp liên quan đến vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, chẳng hạn như bằng sáng chế, nhãn hiệu hoặc bí mật thương mại.

Theo dữ liệu của USITC, máy tính và sản phẩm viễn thông là lĩnh vực phổ biến nhất trong các cuộc điều tra theo Mục 337, chiếm đến 42% số vụ mới nộp trong năm 2024. Sau đó là đến ngành dược phẩm và thiết bị y tế.

Cuộc điều tra theo Mục 337 khác gì so với các cuộc điều tra thương mại khác của Mỹ?
Mục 337 tập trung chủ yếu vào các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ của một công ty hoặc nhà nhập khẩu cụ thể, thay vì chính sách thương mại hoặc định giá không công bằng của một chính phủ nước ngoài.

Và khác với các cuộc điều tra theo Mục 301 hay chống bán phá giá, vốn thường dẫn đến việc áp thuế bổ sung, Mục 337 có thể áp dụng hình phạt thương mại tối đa: cấm hoàn toàn sản phẩm vi phạm khỏi thị trường Mỹ.

Nếu phát hiện có vi phạm, USITC có thể ban hành lệnh loại trừ (Exclusion Order), yêu cầu Hải quan Mỹ ngăn không cho các sản phẩm vi phạm nhập khẩu vào nước này.

Lệnh này có thể là Lệnh loại trừ hạn chế (Limited Exclusion Order) – chỉ nhắm vào một số công ty cụ thể – hoặc Lệnh loại trừ chung (General Exclusion Order), cấm mọi sản phẩm vi phạm, bất kể nhà nhập khẩu là ai.

Những công ty Trung Quốc nào đã bị nhắm tới?
Các khiếu nại theo Mục 337 thường nhắm vào các ngành mà doanh nghiệp Trung Quốc cạnh tranh mạnh với doanh nghiệp Mỹ, với số lượng vụ việc gia tăng trong các lĩnh vực chiến lược như viễn thông và bán dẫn.

Một số Lệnh loại trừ chung gần đây đã cấm nhập khẩu thiết bị sợi quang mật độ cao được sử dụng trong trung tâm dữ liệu và hệ thống tự động hóa công nghiệp, sau khi các nhà sản xuất Mỹ khiếu nại chống lại một loạt công ty đến từ Trung Quốc và các thị trường khác.

USITC cũng đã ban hành Lệnh loại trừ hạn chế vào tháng 11/2024, cấm nhập khẩu một số thiết bị bán dẫn do công ty Trung Quốc Innoscience sản xuất.

Một lệnh tương tự được đưa ra tháng 8 năm nay đã ngăn chặn nhập khẩu sản phẩm nhẫn thông minh RingConn, đối thủ cạnh tranh của Oura Ring, do hãng thiết bị đeo Trung Quốc Ninenovo sản xuất.

Tuy nhiên, không phải mọi khiếu nại đều dẫn đến lệnh cấm: mặc dù hiếm, nhưng vẫn có thể thắng kiện trong các vụ theo Mục 337.

Các công ty thép Trung Quốc từng thắng ba vụ kiện thương mại vào năm 2018, trong khi hai tập đoàn viễn thông Huawei và ZTE đã giành phần thắng trong các tranh chấp bằng sáng chế vào năm 2013.

Trung Quốc phản ứng thế nào?
Vào tháng 3, Quốc vụ viện Trung Quốc đã công bố một bộ quy định mới về giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ có yếu tố nước ngoài, mà nhiều người cho rằng tương tự cơ chế Mục 337 của Mỹ.

Các quy định này bao gồm điều khoản nêu rõ rằng hàng nhập khẩu vi phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể bị điều tra theo Luật Ngoại thương của Trung Quốc. Văn bản cũng cho phép các cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp đối phó với những hành vi thương mại không công bằng, chẳng hạn như “lợi dụng tranh chấp sở hữu trí tuệ làm cái cớ để kiềm chế hoặc đàn áp Trung Quốc”.

Bên cạnh đó, tài liệu còn kêu gọi các doanh nghiệp Trung Quốc tăng cường phát triển tài sản sở hữu trí tuệ và yêu cầu các cơ quan chính phủ liên quan hỗ trợ thông qua đào tạo và củng cố các dịch vụ pháp lý về sở hữu trí tuệ quốc tế.

VietBF@ sưu tập