|
Trong một bài viết được xuất bản hôm 10/10, CNBC chạy dòng title: "Pháp là trai hư mới của châu Âu". Trước đó khoảng 1 tháng, tờ báo này cũng có bài viết với tiêu đề: "Ý từng là trai hư của châu Âu, giờ đây Pháp đã thế chân". Vậy điều gì đã khiến nền kinh tế thứ 7 thế giới, top 2 Eurozone lâm vào tình cảnh hiện nay?
Chỉ trong vòng hai năm, nước Pháp đã thay tới 5 đời thủ tướng. Đây một kỷ lục chưa từng có trong lịch sử nền cộng hòa thứ năm của Pháp. Tình trạng bất ổn chính trị leo thang khiến Tổng thống Macron, dù đã quá quen với khủng hoảng, nay phải đối mặt với một thử thách khác: Làm sao duy trì ổn định trong khi quốc hội chia rẽ, nợ công phình to và nền kinh tế đang suy yếu.
Tình hình chính trị Pháp thời gian gần đây đã trở thành tâm điểm của báo chí quốc tế. Người dân Pháp thậm chí còn có phần bất ngờ khi thấy báo chí Ý đưa ra những bình luận xoáy sâu vào khó khăn của Pháp, thậm chí gọi quốc gia này là "trai hư" mới của châu Âu. Trong chưa đầy hai năm, nước Pháp đã trải qua năm đời thủ tướng, một con số khiến nhiều người liên tưởng đến giai đoạn bất ổn chính trị hậu chiến của nước Ý.
Ông François Bayrou, người được Tổng thống Macron bổ nhiệm làm thủ tướng cuối năm ngoái, từng hứa giảm mạnh chi tiêu công để kéo thâm hụt ngân sách từ 5,4% GDP xuống 4,6% GDP. Nhưng kế hoạch thắt lưng buộc bụng, trong đó có cả đề xuất cắt bớt hai ngày nghỉ lễ, đã vấp phải phản ứng dữ dội. Ông Bayrou thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm hôm 8/9, buộc ông Macron phải tìm một nhân vật có thể chịu được sức ép của cả Quốc hội lẫn dư luận.
Trong bối cảnh đó, Tổng thống Macron đã chọn một đồng minh trung thành của mình là Sébastien Lecornu. Trong nhiệm kỳ đầu tiên làm thủ tướng (9/9–6/10), ông Lecornu mất khoảng 3 tuần để thành lập chính phủ. Nhưng chỉ 14 giờ sau khi công bố danh sách nội các, ông Lecornu nộp đơn từ chức khiến chính trường Pháp lại rúng động.
Reuters dẫn tin rằng hầu hết các vị trí chủ chốt trong nội các mới được giữ nguyên. Các phe phái chính trị trong Quốc hội Pháp không tin rằng vấn đề ngân sách sẽ được giải quyết với một danh sách có nhiều “gương mặt cũ”.
Tuy nhiên, một ngày sau, Tổng thống Macron lại tái bổ nhiệm chính ông Sébastien Lecornu vào vị trí cũ. Bước đi này thể hiện nỗ lực giữ ổn định, nhưng cũng phản ánh sự tuyệt vọng. Nhiều tờ báo Pháp bình luận rằng nước này đang bước vào “vùng xám” chính trị, nơi không còn ai thật sự muốn nắm quyền điều hành.
Tình trạng "chia năm xẻ bảy" trong Quốc hội Pháp khiến bất kỳ chính phủ nào cũng dễ đứng trước nguy cơ sụp đổ. Các đảng cánh tả đòi xóa bỏ cải cách hưu trí, giảm mục tiêu cắt giảm nợ và tăng thuế người giàu. Song những ý tưởng này bị coi là khó chấp nhận đối với phe cực hữu muốn giảm chi và bảo vệ doanh nghiệp. Liên đoàn doanh nghiệp lớn nhất Pháp MEDEF cũng cảnh báo sẽ xuống đường biểu tình nếu chính phủ “dùng thuế để vá ngân sách”.
Bế tắc chính trị chỉ là phần nổi của tảng băng. Bên dưới, gánh nặng tài khóa đang dìm nền kinh tế Pháp sâu hơn vào khủng hoảng. Thâm hụt ngân sách hiện vẫn quanh mức 5,8% GDP, cao nhất khu vực đồng euro. Mức thâm hụt này đặt Pháp vào tình trạng tài khoá tệ hơn cả Hy Lạp, Tây Ban Nha và Ý.
Về nợ công, theo Văn phòng Thống kê Pháp (INSEE), tính đến cuối quý 1/2025, Pháp đã nợ tới 3.345 nghìn tỷ euro, tương đương 116% GDP. Con số này tăng đáng kể so với mức chỉ chiếm 60% GDP đầu thập niên 2000. Oxford Economics dự báo nợ công của Pháp có thể vượt ngưỡng 120% GDP vào cuối năm 2027.
Áp lực trả lãi cũng đang trở thành “quả bom hẹn giờ”. Riêng năm nay, chi phí lãi vay của chính phủ ước khoảng 67 tỷ euro, tiêu tốn nhiều tiền hơn các bộ ban ngành của chính phủ Pháp chỉ sau ngân sách cho giáo dục và quốc phòng. Một số chuyên gia cảnh báo lãi vay có thể chạm 100 tỷ euro mỗi năm vào năm 2029, trở thành khoản chi lớn nhất của chính phủ nếu không có động thái kiểm soát.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Pháp kỳ hạn 10 năm đã tăng lên 3,5% do lo ngại về bất ổn chính trị, kéo theo chi phí vay tăng vọt. Lợi suất cao trong thời gian càng dài, chi phí trả lãi của chính phủ càng lớn. Theo BCA Research, tổng chi lãi ròng của Pháp đã gần 2% GDP, mức cao nhất trong một thập kỷ. Đây là con số báo động đối với một nền kinh tế từng được xem là “trụ cột” của châu Âu.
Giữa cơn khủng hoảng đó, ông Roland Lescure được tái bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính trong chính phủ mới. Thủ tướng Lecornu dự kiến trình ngân sách cắt giảm chi tiêu mạnh tay nhằm đưa thâm hụt xuống 4,7% GDP vào cuối năm 2026. Nhưng liệu kế hoạch ấy có khả thi khi quốc hội vẫn chưa thông qua được bất kỳ dự luật ngân sách nào kể từ đầu năm?
Vào tháng 9, tổ chức xếp hạng Fitch đã hạ bậc tín nhiệm Pháp từ AA- xuống A+, với lý do chính là nợ công gia tăng, thâm hụt kéo dài và bất ổn chính trị làm suy yếu khả năng cải cách tài khóa. Trước đó vào cuối năm 2024, cơ quan xếp hạng tín nhiệm Moody's đã hạ ba bậc xếp hạng nợ công của Pháp xuống Aa3. Điều này phản ánh sự nghi ngờ về khả năng một chính phủ mới có thể cải thiện tình hình tài chính.
Dưới thời Tổng thống Emmanuel Macron, nước Pháp vốn là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Trong 6 năm qua, quốc gia này là nơi đón nhận đầu tư nước ngoài lớn nhất châu Âu, phần lớn là nhờ nhiều chương trình nghị sự có lợi cho doanh nghiệp.
Nhưng các nhà phân tích cho rằng đầu tư và chi tiêu tiêu dùng đã chậm lại kể từ khi ông Macron đột ngột giải tán Hạ viện vào mùa hè năm 2024. Động thái dẫn đến một Quốc hội bị chia rẽ sâu sắc.
Nền kinh tế Pháp bắt đầu chậm lại từ năm 2024, chỉ tăng trưởng 1,2%, giảm so với mức 1,4% của năm 2023. Đến hiện tại, tăng trưởng kinh tế Pháp vẫn rất mong manh. GDP quý 1/2025 tăng 0,1% và quý 2 tăng 0,3%. Theo Ngân hàng Pháp, nền kinh tế nước này được dự báo sẽ giảm mạnh hơn nữa trong năm nay, xuống chỉ còn 0,6%.
Mặc dù một phần nguyên nhân có thể liên quan đến nền kinh tế toàn cầu đang chững lại và tác động từ các biện pháp thuế quan của Tổng thống Trump, nhưng sự bất ổn tại Pháp cũng là một yếu tố.
Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp François Villeroy de Galhau thừa nhận bất ổn chính trị "lấy đi ít nhất 0,2 điểm phần trăm tăng trưởng" của Pháp. Mặc dù một số nhà phân tích cho rằng nguy cơ suy thoái là hạn chế, Chủ tịch liên đoàn MEDEF Patrick Martin cảnh báo rằng nếu sự bất ổn làm đóng băng đầu tư, Pháp có nguy cơ rơi vào suy thoái.
Chính Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp François Villeroy de Galhau phát biểu trên đài phát thanh Pháp tuần trước: “Pháp từ lâu đã là đầu tàu của châu Âu. Giờ đây, chúng ta đã trở thành toa cuối cùng”.
Giữa tâm bão, Tổng thống Macron vẫn khẳng định sẽ không từ chức. Ông cược vào Thủ tướng Lecornu, hy vọng duy trì được chính phủ để trấn an nhà đầu tư. Song. Như tờ Le Monde bình luận, “tổng thống đang đánh cược bằng thời gian và cả uy tín của nước Pháp”.
Nếu không sớm có đột phá về chính sách và sự đồng thuận của quốc hội, Pháp có nguy cơ rơi vào “bẫy nợ”, nơi chi phí vay cao hơn tăng trưởng và chính phủ buộc phải vay thêm chỉ để trả lãi cũ. Thủ tướng Lecornu có thể sẽ là người cuối cùng cố gắng giữ con tàu không chìm, nhưng bánh lái đang quay chậm dần.
Và khi các thị trường bắt đầu mất kiên nhẫn, Paris có thể phải chứng kiến điều chưa từng xảy ra: Nước Pháp - trung tâm quyền lực của châu Âu - trở thành mắt xích yếu nhất trong khối Eurozone.
VietBF@ Sưu tập
|
|
