Mỹ bất ngờ “quay xe”: Không quân cắt mạnh đơn hàng F-35, hé lộ bí ẩn sau cuộc đua vũ khí thế hệ 6

[PinaColada]

Không quân Mỹ xác nhận sẽ giảm mạnh việc mua tiêm kích tàng hình F-35A do chi phí khổng lồ, phần mềm Block 4 chậm trễ và mối đe dọa từ tiêm kích thế hệ 6 của Trung Quốc.


Chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 F-35 của Không quân Mỹ. Ảnh: MW.
Không quân Mỹ đã xác nhận kế hoạch cắt giảm mạnh việc mua sắm tiêm kích tàng hình F-35A thế hệ thứ 5 trong phần còn lại của thập kỷ này, khi lực lượng này buộc phải đối mặt với sức ép ngân sách ngày càng lớn do hàng loạt chương trình cạnh tranh nguồn vốn.

Một kế hoạch mua sắm mới được trình lên Quốc hội cho thấy quy mô tổng thể của phi đội tiêm kích Mỹ sẽ tạm thời thu hẹp, trong khi số lượng F-35 được mua mới sẽ thấp hơn nhiều so với kế hoạch ban đầu.

Không quân Mỹ trước đây dự định mua 110 chiếc F-35 mỗi năm, sau đó cắt xuống 80, rồi 60, và cuối cùng chỉ còn 48 chiếc/năm. Những khoản vượt chi khổng lồ về chi phí sản xuất và vận hành được cho là nguyên nhân chính khiến lực lượng này phải điều chỉnh mạnh kế hoạch mua sắm.

Hiện tại, Không quân Mỹ dự kiến sẽ chỉ mua 39 chiếc F-35 trong năm tài khóa 2027, 18 chiếc năm 2028, 32 chiếc năm 2029 và 39 chiếc năm 2030.

Bản báo cáo gửi Quốc hội nêu rõ, các con số này “không đại diện cho mục tiêu mua sắm, mà là số lượng F-35 mong muốn hiện diện trong biên chế Không quân Mỹ vào từng thời điểm”.

Tài liệu cũng nhấn mạnh rằng việc “thay thế các nền tảng cũ đang lỗi thời sớm (như F-35), sự thiếu hụt linh kiện (F-35 và F-15E) cùng các yếu tố khác sẽ thúc đẩy việc mua sắm vượt mức yêu cầu hiện tại”.

Không quân Mỹ cũng lên kế hoạch loại biên sớm các phiên bản F-35 sản xuất đời đầu, đặc biệt là các biến thể sử dụng phần mềm Technology Refresh 2 (TR-2), trong khi tập trung hiện đại hóa các mẫu F-35 có phần mềm TR-3 và TR-4.

Việc loại bỏ này dự kiến sẽ tiếp tục làm giảm số lượng tiêm kích tàng hình trong biên chế, bởi các F-35 đời cũ tốn kém hơn để nâng cấp so với việc chế tạo mới, trong khi năng lực chiến đấu lại hạn chế, khiến việc duy trì chúng trong hoạt động không còn hiệu quả về chi phí.

Khủng hoảng F-35: Vượt chi, chậm nâng cấp và tương lai bị đe dọa


Máy bay chiến đấu F-35 với tên lửa không đối không AIM-9X gắn ngoài. Ảnh: MW.
Ngoài vấn đề chi phí khổng lồ, các nhà phân tích cho rằng hai yếu tố quan trọng khác đã khiến Không quân Mỹ phải giảm mạnh quy mô mua F-35.

Yếu tố đầu tiên là sự chậm trễ nghiêm trọng trong việc nâng cấp F-35 lên chuẩn Block 4, vốn được xem là tiêu chuẩn cần thiết cho yêu cầu tác chiến hiện đại.

Các phiên bản trước Block 4 bị đánh giá là không đáp ứng đủ năng lực chiến đấu, và nếu tiếp tục sản xuất ở chuẩn cũ, Không quân sẽ phải chi thêm hàng tỷ USD để nâng cấp sau này, khiến lực lượng có xu hướng “chờ” chuẩn Block 4 hoàn thiện mới đặt hàng quy mô lớn.

Phần mềm TR-3, vốn là nền tảng cho chuẩn Block 4, trước đây được kỳ vọng hoàn thiện vào đầu thập niên 2020, và toàn bộ chuẩn Block 4 sẽ đạt được khoảng năm 2025.

Tuy nhiên, đến tháng 2/2025, Cơ quan Giám sát Thử nghiệm Hoạt động của Lầu Năm Góc (DOT&E) báo cáo rằng việc thử nghiệm phần mềm TR-3 trên F-35 khó có thể bắt đầu trước năm 2026, và khả năng tiếp tục trì hoãn vẫn còn.

Những trì hoãn này xảy ra dù Lầu Năm Góc đã “giảm nhẹ” các yêu cầu kỹ thuật cho Block 4, và hiện tại, tiêu chuẩn này nhiều khả năng phải đến đầu những năm 2030 mới được hoàn thiện.

F-35 có thể lỗi thời trước tiêm kích thế hệ 6 của Trung Quốc

Yếu tố lớn thứ ba ảnh hưởng đến quyết định của Không quân Mỹ là sự xuất hiện sắp tới của các tiêm kích thế hệ 6 của Trung Quốc, dự kiến đưa vào biên chế đầu thập niên 2030.

Những máy bay này, được cho là có khả năng tàng hình chủ động, trí tuệ nhân tạo điều khiển chiến đấu và vũ khí năng lượng định hướng, sẽ khiến F-35 bị xem là lỗi thời.

Việc Trung Quốc công bố đoạn video cho thấy hai tiêm kích thế hệ 6 đang bay thử nghiệm đã lập tức khiến cổ phiếu của Lockheed Martin – nhà sản xuất F-35 – sụt giảm, do giới đầu tư lo ngại nhu cầu mua F-35 sẽ giảm mạnh.

Chỉ 3 tháng sau, Washington tuyên bố hồi sinh chương trình tiêm kích thế hệ 6 F-47 của Không quân, vốn từng có nguy cơ bị hủy bỏ do thiếu ngân sách.

Chiếc F-47 dự kiến sẽ đắt gấp hơn 4 lần so với F-35, và vì thế, tiếp tục cạnh tranh trực tiếp nguồn vốn với dòng máy bay này.

Một số chuyên gia cho rằng nếu chương trình F-47 tiếp tục bị chậm tiến độ, Không quân có thể sẽ xem xét đặt mua các biến thể F-35 được tích hợp công nghệ thế hệ 6, mà Lockheed Martin đang quảng bá như một giải pháp “thế hệ 5+”, nhằm thu hẹp khoảng cách công nghệ trước đối thủ Trung Quốc.

VietBF@ sưu tập