Các câu hỏi xoay quanh về số phận của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đang được đặt ra sau vụ khám xét nhà chưa có tiền lệ trong lịch sử Hoa Kỳ.
Các nhân viên mật vụ đứng gác bên ngoài khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi Trump nói rằng FBI đã bất ngờ khám xét bất động sản ở Palm Beach, Florida, hôm 8/8. (Ảnh: Reuters).
Việc cựu Tổng thống Donald Trump có thể đã mắc sai phạm khi đưa các tài liệu của chính phủ ra khỏi Tòa Bạch Ốc, vốn không được phép theo luật lệ liên bang, đã đặt ra câu hỏi:
Liệu ông có bị buộc tội hay không?
Một số chuyên gia về pháp lý đã nhanh chóng suy đoán là
Có, mặc dù họ vẫn chưa nắm rõ,
"liệu một cựu Tổng thống Mỹ có thể bị Bộ Tư Pháp nước này buộc tội vể việc xử lý sai các tài liệu như thế nào", theo CNN.
Trong khi đó, cựu cố vấn khác của ông Trump nói rằng rất có thể sẽ không có vụ án hình sự nào diễn ra, nhưng nói thêm:
"Nếu tôi là ông Trump, tôi sẽ xem xét nó một cách nghiêm túc".
Ngày 8/8, FBI đã bất ngờ khám xét khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông Trump trong cuộc điều tra về việc xử lý hồ sơ của Cơ quan Lưu trữ Quốc gia,
CBS News và
Politico xác nhận.
"Theo yêu cầu của luật pháp, mọi loại tài liệu Tổng thống cần được giữ gìn. Về mặt pháp lý, chúng không thể bị tiêu hủy chỉ vì Tổng thống muốn. Ông (Trump) không thể mang chúng đi, bán lấy tiền hay gửi cho một chính phủ nước ngoài mà ông ấy thích", Michael Beschloss, một sử gia chuyên nghiên cứu các đời Tổng thống Mỹ, nói.
Ông Trump có quyền lưu giữ hay hủy hồ sơ chính phủ hay không?
Đạo luật Hồ sơ Tổng thống năm 1978 đã vạch ra các cách thức lưu trữ hồ sơ trong nhiệm kỳ Tổng thống, cũng như quy trình chuyển giao sau khi kết thúc một nhiệm kỳ 4 hoặc 8 năm.
Tuy nhiên, dựa trên báo cáo của
CNN, dường như cựu Tổng thống Donald Trump đã không tuân thủ đạo luật này trong nhiệm kỳ của mình. Thay vào đó, nhiều tài liệu chính thức của Tòa Bạch Ốc đã bị xé toạc hoặc xả vào bồn cầu. Ít nhất có 15 thùng hồ sơ khác cũng từng được chuyển đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông ở Florida.
Theo
New York Times, một số thùng được thu hồi vào tháng 2 từ Mar-a-Lago chứa các tài liệu mà Cơ quan Lưu trữ Quốc gia đã phân loại là
thông tin mật.
Các chuyên gia về pháp lý nói với
CNN rằng, việc lưu giữ hoặc tiêu hủy trái phép tài liệu của Tòa Bạch Ốc là dấu hiệu nguy hiểm. Luật hình sự nghiêm cấm xóa hoặc tiêu hủy các tài sản của chính phủ, và cá nhân sẽ bị buộc tội nếu cố tình vi phạm luật.
"Nếu đây là hành động cố ý, việc phá hủy các tài liệu mật là một tội ác liên bang", phân tích gia về pháp lý Elie Honig cho biết.
Nhân viên chuyển các thùng tài liệu ra khỏi tòa nhà Văn phòng Eisenhower ở Tòa Bạch Ốc ngày 14/1/2021. (Ảnh: Reuters)
Là một cựu Tổng thống Mỹ, ông Trump có bổn phận và trách nhiệm phải bảo vệ những thông tin mật mà ông nhận được khi ngồi trên chiếc ghế Tổng thống.
Tuy nhiên, ông Trump có thể khẳng định rằng trong lúc mình còn làm Tổng thống, ông có quyền quyết định giải mật tài liệu, và rằng các tài liệu ông mang về nhà riêng không còn là tài liệu mật.
Nhưng quyền lực đó đã chấm dứt khi ông kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống và không rõ liệu ông có giải mật bất cứ hồ sơ nào được giữ tại Mar-a-Lago trong khi ông vẫn còn tại nhiệm hay không?
Theo ông David Laufman, một cựu giới chức an ninh thuộc Bộ Tư pháp Mỹ, dựa theo thói quen giải quyết tài liệu chính phủ của vị cựu Tổng thống, có lẽ ông Trump và nhân viên thân cận đã không chính thức giải mật. Nhưng việc ông có quyền này có thể gây ảnh hưởng đến cuộc điều tra, khi rất khó có các bằng chứng chính xác.
Trước đây, cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Bill Clinton, Sandy Berger, từng bị truy tố vì đã lấy các tài liệu mật ra khỏi Cơ quan Lưu trữ Quốc gia bằng cách nhét chúng vào quần.
Hơn nữa, các luật lệ hình sự khác cũng có thể có hiệu lực nếu cuộc điều tra của Bộ Tư pháp Mỹ được tiến hành.
"Nếu mục đích (của ông Trump) là 'hãy để tôi lấy những tài liệu này ra vì chúng có thể gây hại cho tôi trong một cuộc điều tra, một vụ kiện', thì chúng ta đang nói về khả năng gây cản trở công vụ. Và vấn đề nằm ở chi tiết này", ông Honig nói trên CNN.
Điều gì sẽ xảy ra với ông Trump?
Mặc dù vậy, vụ án có liên quan đến việc sai phạm xử lý tài liệu mật quốc gia có thể trở nên phức tạp. Đó là bởi vì không có hệ thống trung tâm nào trong chính phủ liên bang tiêu chuẩn hóa những tài liệu được phân loại ra. Các cơ quan khác nhau có thể có quan điểm khác nhau và đưa ra những yêu cầu phán xét về tài liệu mật khác nhau.
Theo một chuyên gia pháp lý, người từng xử lý các vấn đề phân loại tài liệu mật trong chính phủ, ông Trump có thể lập luận rằng với tư cách từng là Tổng thống, ông là người có thẩm quyền giải mật cuối cùng nên việc mang tài liệu đến tư dinh là chấp nhận được.
Người ủng hộ ông Trump tụ tập bên ngoài khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida, ngày 8/8. (Ảnh: Reuters).
Cũng theo các chuyên gia mà
CNN phỏng vấn, ông Trump khó bị buộc tội theo Đạo luật Hồ sơ Tổng thống bởi vì trên thực tế, luật này không thể thực thi một cách có ý nghĩa được, George Clarke, luật sư đã làm việc trong hai vụ kiện về các hoạt động lưu giữ hồ sơ của ông Trump, cho biết.
Trong các vụ kiện của ông, các sử gia đã phàn nàn rằng có nhiều ghi chú cùng bản dịch về những cuộc gặp của ông Trump với các vị nguyên thủ quốc gia nước ngoài không tồn tại hoặc không có.
Cựu Tổng thống Trump cũng được cho là thường tránh dùng điện thoại công vụ, mà sử dụng điện thoại di động cá nhân hoặc của các phụ tá riêng.
Nhưng các tòa án đã bác bỏ các trường hợp này, lập luận rằng thẩm phán không có quyền kiễm soát chi tiết như vậy đối với các hoạt động của vị Tổng thống.
"Thật là khó chịu", ông Clarke nói khi nhìn lại các vụ kiện của mình.
"Tất cả trường hợp chúng tôi đưa ra đều cho quá trình lưu trữ hồ sơ tồi tệ như thế nào và họ đã vi phạm không biết bao nhiêu lần".
Trước đó, vào đầu năm nay, các nguồn tin tiết lộ giới chức Mỹ đã phát hiện 15 thùng tài liệu giá trị được đưa đến dinh thự Mar-a-Lago của ông Trump không đúng luật cho phép. Trong số các tài liệu mật được lưu giữ ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago và bị giới chức Mỹ thu hồi vào tháng 2, một số bức thư của ông Trump với người đứng đầu Bắc Hàn Kim Jong Un đã được tìm thấy.
Giới chức Mỹ khi đó còn phát hiện trong thùng tài liệu chứa một bức thư cựu Tổng thống Barack Obama gửi cho ông Trump và mô hình máy bay Không lực Một với màu đỏ, trắng và xanh mà ông Trump đã chọn nhưng bị chính phủ ông Biden loại bỏ.
Các bức thư giữa ông Trump và ông Kim, trong nỗ lực đàm phán với người đúng đầu Bắc Hàn về vấn đề hạt nhân và mối đe dọa hòa bình thế giới, từng là chủ đề của sự phỏng đoán và chế giễu.
Vào tháng 9/2018, ông Trump từng tuyên bố yêu mến ông Jong Un sau khi trao đổi thư với đối phương và nói rằng,
"Ông ấy đã viết cho tôi những bức thư thật đẹp".
Việc phát hiện ông Trump đã lấy đi nhiều tài liệu mật sau khi rời Tòa Bạch Ốc đã thúc đẩy Ủy ban Giám sát Hạ viện, do bà Carolyn Maloney đứng đầu, mở một cuộc điều tra riêng biệt với lưu ý về việc
"xóa hoặc che giấu hồ sơ chính phủ là một hành vi phạm tội".
