Trường phái ngoại giao 'cây tre Việt Nam' mà Tổng Bí thư khái quát đã phản ánh chính sách vững chắc và đường lối đối ngoại linh hoạt của nước ta.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 29 năm 2016, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lần đầu tiên đề cập đường lối ngoại giao 'cây tre Việt Nam'. Đến Hội nghị Đối ngoại toàn quốc vào tháng 12-2021, Tổng Bí thư đã khái quát nội hàm cơ bản của nền đối ngoại, ngoại giao mang đậm bản sắc 'cây tre Việt Nam': Gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển; thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam.
Kim chỉ nam cho nền ngoại giao
'Trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, ông cha ta đã luôn chú trọng hoạt động đối ngoại, tạo dựng nên truyền thống và bản sắc riêng, rất độc đáo của nền ngoại giao và hoạt động đối ngoại Việt Nam: Đầy hào khí, giàu tính nhân văn, hòa hiếu, trọng lẽ phải, công lý và chính nghĩa' - Tổng Bí thư nêu rõ.
Tổng Bí thư khái quát: Hơn 90 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, trên cơ sở vận dụng sáng tạo những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin; kế thừa, phát huy truyền thống, bản sắc đối ngoại, ngoại giao và văn hóa dân tộc; tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới và tư tưởng tiến bộ của thời đại, chúng ta đã xây dựng nên trường phái đối ngoại, ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo của Thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc 'cây tre Việt Nam'.
Theo Tổng Bí thư, đó là sự mềm mại, khôn khéo nhưng rất kiên cường, quyết liệt. Linh hoạt, sáng tạo nhưng rất bản lĩnh, kiên định, can trường trước mọi thử thách, khó khăn, vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân. Đoàn kết, nhân ái, nhưng kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc. Biết nhu, biết cương; biết thời, biết thế; biết mình, biết người; biết tiến, biết thoái, 'tùy cơ ứng biến', 'lạt mềm buộc chặt'.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng đây là sự tổng kết và khái quát hóa rất cao nội dung cốt lõi, xuyên suốt của đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, cũng như bản sắc độc đáo của nền ngoại giao cách mạng Việt Nam. Hình tượng 'cây tre Việt Nam' phản ánh sinh động nhưng rất giản dị, dễ hiểu đường lối này.
Cụ thể, 'gốc vững' là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia - dân tộc; là đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, lấy thực lực làm gốc, lấy đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng để tạo thế, lập thời. 'Thân chắc' là phương thức tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đại đoàn kết dân tộc là nhân tố căn bản, sống còn; là kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; là giương cao ngọn cờ chính nghĩa, nhân văn, thủy chung, thượng tôn pháp luật. 'Cành uyển chuyển' là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt trên nguyên tắc 'dĩ bất biến ứng vạn biến'; là cách ứng xử 'biết mình, biết người', 'biết thời, biết thế', 'biết tiến, biết thoái', 'biến dừng, biết biến'...
'Những kết quả, thành tựu quan trọng trong công tác đối ngoại, ngoại giao từ sau Đại hội XIII của Đảng đến nay đã khẳng định nền đối ngoại, ngoại giao 'cây tre Việt Nam' hoàn toàn phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh nước ta; đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới' - Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh.
Người nâng tầm ngoại giao Việt Nam
PGS-TS Dương Văn Quảng, nguyên Giám đốc Học viện Ngoại giao, nhìn nhận hoạt động đối ngoại, ngoại giao Việt Nam thời gian qua đạt được nhiều thành tựu nổi bật với những sự kiện có ý nghĩa lịch sử.
Trong đó, chuyến thăm Mỹ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 7-2015 đã mở ra chương mới trong quan hệ giữa hai nước. Tiếp đó, trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc cuối năm 2022, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên mà Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình đón tiếp ngay sau Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Cũng trong năm 2023, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chủ trì lễ đón, hội đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình. Tháng 6-2024, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
'Trong bối cảnh tình hình quốc tế phức tạp, các cường quốc cạnh tranh rất gay gắt, theo đuổi những quan điểm và chính sách rất khác nhau, việc Việt Nam có quan hệ tốt và mời được lãnh đạo cả 3 nước lớn đến thăm đã thể hiện bản sắc của ngoại giao 'cây tre' - PGS-TS Dương Văn Quảng đánh giá.
Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Nguyễn Thanh Sơn, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nhấn mạnh sự lãnh đạo của Đảng đối với đường lối đối ngoại, ngoại giao uyển chuyển, nhịp nhàng, muốn làm bạn với tất cả các nước đã chinh phục thế giới và chứng minh chính sách đối ngoại của chúng ta rất thành công.
Là đại sứ Việt Nam đầu tiên tại Mỹ, ông Lê Văn Bàng, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nhìn nhận quan điểm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về đường lối ngoại giao 'cây tre Việt Nam' là sự đúc rút từ lịch sử ngoại giao của dân tộc. Đường lối này đã đưa ngoại giao Việt Nam lên tầm cỡ quốc tế và nhiều nước bày tỏ mong muốn Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm đối ngoại, ngoại giao.
'Những lời căn dặn, những bài viết của Tổng Bí thư đối với ngành ngoại giao, nhất là phát huy trường phái ngoại giao 'cây tre Việt Nam', là cẩm nang mà những người làm ngoại giao sẽ ghi nhớ mãi' - Đại sứ Lê Văn Bàng xúc động.
