Tại sao trí nhớ và sự minh mẫn khác nhau đáng kể giữa mọi người?

[miro1510]

Các nhà nghiên cứu đang khám phá về quá trình lão hóa của não bộ con người, đồng thời những cách thức để bảo vệ sức khỏe não bộ, bao gồm việc tập thể dục, không hút thuốc, học ngôn ngữ mới và chơi nhạc cụ.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Genomic Psychiatry cho thấy rằng khả năng tư duy và ghi nhớ của người già có thể liên quan đến thành tích học tập của họ khi còn nhỏ, khoảng 11 tuổi.

Bài viết, dựa trên dữ liệu từ các nghiên cứu của Lothian Birth Cohorts tại Scotland, cho thấy một nửa lý do tại sao một số người già nhớ tốt, còn một số khác lại quên nhiều, có thể là do khả năng tư duy của họ đã được hình thành từ thời thơ ấu.

Tuy nhiên, một số yếu tố trong lối sống của người trưởng thành dường như vẫn có mối liên hệ với việc cải thiện chất lượng và làm chậm quá trình lão hóa của não.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng cả yếu tố di truyền và lối sống đều có thể ảnh hưởng đến quá trình lão hóa của não bộ. Ảnh: Getty Images

Simon Cox, tác giả của bài báo và là giám đốc Lothian Birth Cohort Studies tại Đại học Edinburgh, cho biết trong một email rằng: "Chúng tôi đã phát hiện ra rằng các yếu tố như duy trì hoạt động thể chất và tinh thần, tham gia các hoạt động xã hội, có ít yếu tố rủi ro về 'mạch máu' (chẳng hạn như huyết áp cao, cholesterol, hút thuốc, chỉ số BMI), nói được ngôn ngữ thứ hai, chơi nhạc cụ và có bộ não trông trẻ hơn, cùng với nhiều yếu tố khác, đều có mối liên hệ có thể nhận thấy, mặc dù mối liên hệ này là khá nhỏ".

Theo Cox, việc cải thiện sức khỏe não bộ là kết quả của nhiều yếu tố nhỏ kết hợp lại với nhau, chứ không phải chỉ dựa vào một yếu tố duy nhất. Ông cũng cho biết thêm rằng, khi xét tổng thể, những yếu tố lối sống này có thể giải thích "khoảng 20%" sự khác biệt quan sát được trong tình trạng suy giảm nhận thức ở những người từ 70 đến 82 tuổi.

Nhóm nghiên cứu Lothian Birth Cohorts bao gồm dữ liệu từ hai nghiên cứu về người cao tuổi: một nhóm gồm những người Scotland sinh năm 1921 và một nhóm khác sinh năm 1936. Tất cả những người tham gia đều thực hiện bài kiểm tra nhận thức khi 11 tuổi, sau đó được đánh giá chức năng nhận thức và thể lực vào độ tuổi 70, 80 và 90, cùng với nhiều yếu tố khác.

“Mặc dù tất cả đều cùng độ tuổi, một số bộ não trông hoàn toàn khỏe mạnh (và sẽ không khác biệt nếu ta so với những người ở độ tuổi 30 hoặc 40)”, ông Cox viết. “Trong khi những bộ não khác lại cho thấy nhiều sự co rút và tổn thương ở chất trắng não, cùng với các đặc điểm khác liên quan đến quá trình lão hóa nhận thức và chứng mất trí nhớ.”

Chất trắng là mô hình thành các kết nối giữa các tế bào não và phần còn lại của hệ thần kinh, giúp các vùng này giao tiếp với nhau thông qua tín hiệu thần kinh. Sự suy giảm hoặc tổn thương chất trắng có thể làm chậm khả năng xử lý thông tin của não.

Có rất nhiều bằng chứng khoa học cho thấy lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định cách não bộ của chúng ta lão hóa. Ví dụ, thiếu ngủ và trầm cảm là những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến suy giảm nhận thức và các bệnh về thần kinh như mất trí nhớ.

Theo một nghiên cứu năm 2018, việc tập thể dục thường xuyên, chẳng hạn như đi bộ hoặc đạp xe chỉ ba lần mỗi tuần, có thể cải thiện kỹ năng tư duy. Thêm vào đó, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh cho tim cũng có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa não và giảm nguy cơ mắc chứng mất trí. Một nghiên cứu khác vào năm 2020 chỉ ra rằng thiền định hàng ngày có thể góp phần làm chậm quá trình lão hóa của não.