Tầng lớp giàu có của nước này vẫn đang chi tiêu thoải mái và phát huy mạnh mẽ hơn bao giờ hết vai trò là trụ cột của nền kinh tế...
Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.
Ảnh hưởng tích tụ của những năm lạm phát leo thang chóng mặt và thực tế lạm phát dù đã xuống thang nhưng vẫn còn dai dẳng ở mức cao hơn mục tiêu của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đang khiến nhiều người Mỹ chật vật với chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, tầng lớp giàu có của nước này vẫn đang chi tiêu thoải mái và phát huy mạnh mẽ hơn bao giờ hết vai trò là trụ cột của nền kinh tế.
Theo một phân tích của Công ty Moody’s Analytics, nhóm 10% những người có thu nhập cao nhất ở Mỹ, gồm những hộ gia đình kiếm từ 250.000 USD trở lên mỗi năm, đang chi tiêu mạnh vào tất cả các hàng hóa và dịch vụ từ du lịch cao cấp cho tới túi xách hàng hiệu. Động lực phía sau việc chi tiêu này là thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh, bên cạnh giá bất động sản và nhiều tài sản khác cũng tăng cao.
Theo dữ liệu của Moody’s, nhóm người giàu hiện chiếm khoảng 49,7% tổng chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ, so với mức chỉ 36% cách đây 3 thập kỷ. Điều này có nghĩa là tăng trưởng kinh tế Mỹ đang có sự phụ thuộc rất lớn vào việc giới nhà giàu ở nước này có tiếp tục chi tiêu hay không. Nhà kinh tế trưởng Mark Zandi của Moody’s Analytics ước tính rằng riêng chi tiêu của nhóm 10% hộ gia đình có thu nhập cao nhất ở Mỹ đã đóng góp khoảng 1/3 tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Mỹ.
NGƯỜI GIÀU - TRỤ CỘT CỦA KINH TẾ MỸ
Trong thời gian từ tháng 9/2023 đến tháng 9/2024, nhóm thu nhập cao này tăng chi tiêu thêm 12%. Trái lại, chi tiêu của các hộ gia đình thuộc tầng lớp lao động và trung lưu giảm sút trong cùng khoảng thời gian. “Tình hình tài chính của những người giàu chưa bao giờ tốt hơn bây giờ, họ cũng chi tiêu mạnh chưa từng thấy, và nền kinh tế chưa bao giờ có mức độ phụ thuộc lớn đến như thế vào tầng lớp người giàu”, ông Zandi nhận xét trong một cuộc trao đổi với tờ báo Wall Street Journal.
Phân tích của Moody’s cũng cho thấy mức tăng chi tiêu của người giàu ở Mỹ đã vượt xa tốc độ lạm phát, trong khi các nhóm thu nhập khác không có được tốc độ tăng trưởng chi tiêu như vậy. Nếu so với cách đây 4 năm, nhóm 80% thu nhập thấp nhất ở Mỹ tăng chi tiêu 25%, một mức tăng chỉ nhỉnh hơn một chút so với tốc độ lạm phát 21% trong cùng khoảng thời gian. Ở nhóm 10% thu nhập cao nhất, mức tăng chi tiêu so với 4 năm trước là 58%.
Nếu thị trường chứng khoán Mỹ bán tháo hoặc thị trường bất động sản nước này đi xuống, niềm tin của người tiêu dùng trong nhóm 10% nói trên có thể suy yếu, khiến họ chi tiêu chậm lại, dẫn tới ảnh hưởng không nhỏ đối với nền kinh tế lớn nhất thế giới. Các cuộc khảo sát và thăm dò gần đây cho thấy niềm tin của người tiêu dùng Mỹ bắt đầu có dấu hiệu giảm sút, bao gồm cả ở nhóm 1/3 thu nhập cao nhất, một phần do các kế hoạch thuế quan của Tổng thống Donald Trump.
Như đã đề cập ở trên, sức mua của những người Mỹ giàu có nhất, nhóm mà ông Zandi nhận định thường là những người lớn tuổi hơn và có trình độ cao hơn, một phần xuất phát từ xu hướng tăng của thị trường bất động sản và chứng khoán nước này trong mấy năm gần đây. Giá tài sản tăng được coi là một dấu hiệu của nền kinh tế tốt, nhưng cũng làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa những người sở hữu bất động sản và cổ phiếu với những người không có trong tay những tài sản như vậy.
Vivek Trivedi, 38 tuổi, đã tiết kiệm tiền trong thời gian đại dịch Covid-19 vào các năm 2022-2023, anh mua 3 bất động sản với mục đích đầu tư tại khu vực Indianapolis, nơi anh và gia đình đang sinh sống. Số tiền mà Trivedi phải trả hàng tháng cho khoản vay thế chấp nhà duy trì ở mức ổn định, vì anh chốt được mức lãi suất dưới 3% đối với khoản vay của căn nhà mà anh đang ở. Đây là khoản vay mà anh đã đảo nợ được thành khoản vay với lãi suất thấp hơn trong thời gian đại dịch.
Trivedi và vợ là Purva Trivedi đều làm trong ngành dược, có thu nhập tổng cộng 350.000 USD/năm, nhiều hơn 45% so với trước đại dịch Covid-19. Họ nuôi 2 con nhỏ và cha mẹ chồng sống cùng. Dù giá cả tăng cao, nhà Trivedi vẫn sẵn sàng chi tiêu cho những sở thích của họ, chẳng hạn một chiếc xe đạp 3.000 USD để phục vụ sở thích đạp xe dã ngoại. Dù nhận thấy hóa đơn thực phẩm tăng lên, họ vẫn tiếp tục mua thực phẩm hữu cơ. Năm nay, họ dự trù ngân sách 10.000-15.000 USD cho du lịch, có thể bao gồm một chuyến về thăm quê nhà ở Ấn Độ.
Trong thời gian đại dịch Covid-19, người Mỹ thuộc tất cả các tầng lớp thu nhập tiết kiệm được nhiều tiền chưa từng thấy. Đó cũng là khoảng thời gian họ chi tiêu ít vì phải hạn chế đi lại và còn được nhận tiền hỗ trợ từ các chương trình kích cầu của Chính phủ. Đến đầu năm 2022, lượng tiền tiết kiệm của các hộ gia đình ở nước này tăng thêm 2,6 nghìn tỷ USD.
DOANH NGHIỆP PHỤC VỤ NHÀ GIÀU “HỐT BẠC”
Sau đó, lạm phát bắt đầu leo thang và giá cả tăng chóng mặt. Phần lớn người Mỹ phải dùng đến tiền tiết kiệm để chi trả các hóa đơn ngày càng tăng, nhưng nhóm 10% thu nhập cao nhất vẫn giữ được phần lớn khoản tiết kiệm mà họ có. Ngoài ra, người giàu cũng chứng kiến giá trị tài sản của họ bất ngờ tăng mạnh. Giá trị tài sản ròng của nhóm 20% thu nhập cao nhất đã tăng thêm hơn 35 nghìn tỷ USD, tương đương mức tăng 45%, kể từ cuối năm 2019, theo dữ liệu của Fed.
Tài sản của các nhóm thu nhập khác cũng tăng với tốc độ tương tự, nhưng khi quy ra giá trị tuyệt đối thì lượng tài sản tăng thêm thấp hơn nhiều: giá trị tài sản ròng của nhóm 80% thu nhập thấp nhất chỉ tăng thêm 14 nghìn tỷ USD trong cùng khoảng thời gian.
Ông Tom Shoaf, một phi công chuyên lái thử máy bay sống ở Alamogordo, bang New Mexico, ước tính giá trị tài sản ròng của ông tăng khoảng 40% từ đại dịch Covid-19 tới nay. Gần như tất cả tài sản của ông Shoaf, từ một điền trang ở bang Wyoming cho tới cổ phiếu trong tài khoản hưu trí của ông, đều đã tăng giá trị rất nhiều so với trước đây.
Vợ ông Shoaf, bà Krist Shoaf, là một nhà trị liệu nghề nghiệp. Hai vợ chồng họ kiếm khoảng 500.000 USD mỗi năm. Gần đây, họ bắt đầu tặng quà hàng năm dưới giới hạn quà phải đóng thuế, khoảng 19.000 USD mỗi khoản cho hai người con trai đã trưởng thành. Cặp đôi đã để riêng hơn 1 triệu USD để mua một căn nhà mới sau khi nghỉ hưu. Trước đại dịch Covid-19, họ đã mua một chiếc máy bay. Tài sản tăng “chắc chắn mang lại cho bạn sự tự tin để làm nhiều việc hơn”, ông Shoaf chia sẻ với Wall Street Journal.
Các nhà phân tích của Ngân hàng Bank of America phát hiện thấy rằng chi tiêu bằng thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ của nhóm 1/3 khách hàng giàu nhất tăng trưởng nhanh hơn so với chi tiêu của nhóm 1/3 thu nhập thấp nhất. Chi tiêu của người giàu cho một số hạng mục nhất định diễn ra đặc biệt sôi động. Chẳng hạn, nếu so với cùng kỳ năm trước, chi cho hàng hóa xa xỉ ở nước ngoài của nhóm 5% hộ gia đình giàu nhất tăng hơn 10%. “Họ sang Paris và mua nhiều túi xách, giày dép và quần áo hàng hiệu”, nhà kinh tế cấp cao David Tinsley của Viện Nghiên cứu Bank of America cho biết.
CEO Ed Bastian của Hãng hàng không Delta Air Lines cho biết ông kỳ vọng nhu cầu du lịch cao cấp sẽ giúp lợi nhuận của hãng tăng trưởng mạnh trong năm nay. Từ đầu năm tới nay, doanh thu từ bán vé hạng cao của Delta Air Lines đã tăng 8%, trong khi doanh thu từ vé hạng phổ thông chỉ tăng 2%.
Hãng tàu du lịch Roay Caribbean gần đây tiết lộ đã có được khoảng thời gian 5 tuần gặt hái lượng đặt vé nhiều chưa từng thấy trong lịch sử. Hãng cũng tuyên bố sẽ mở dịch vụ du thuyền trên sông ở châu Âu - một dịch vụ rất được ưa chuộng bởi những du khách giàu có.
“Đang có một sự khác biệt rất lớn” giữa những công ty phục vụ khách nhà giàu như vậy và những công ty phục vụ tầng lớp khách hàng nghèo hơn, nhà phân tích Matthew Boss, Ngân hàng JPMorgan Chase, nhấn mạnh. Mùa thu năm ngoái, Big Lots - một chuỗi bán lẻ hàng giảm giá - đã đệ đơn xin phá sản. Hai chuỗi bán lẻ bình dân khác là Kohl’s và Family Dollar đang đóng bớt cửa hàng. “Tất cả những công ty này đều đang vật lộn để tranh giành vài đồng bạc lẻ”, ông Boss nhìn nhận.
