Hệ thống đại học UC đang vừa kiện chính quyền Trump một số vấn đề, nhưng cũng vừa phải im lặng một số vấn đề khác.
Theo báo mạng CalMatters hôm Thứ Năm, 27 Tháng Ba, UC đang kiện chính quyền Trump về việc có thể bị cắt giảm ngân sách cho nghiên cứu, nhưng chỉ đăng một số thông điệp trên mạng để ủng hộ sự đa văn hóa và ủng hộ sinh viên nhập cư không có giấy tờ, không dám đối mặt với Tòa Bạch Ốc đang nhắm vào các chính sách của hệ thống đại học này.
Nhiệm kỳ thứ hai của Tổng Thống Donald Trump có thể là thử thách lớn nhất đối với UC, như từng đối mặt với Tổng Thống Ronald Reagan khi ông làm thống đốc California vào thập niên 1960. Lúc đó, ông Reagan muốn cắt giảm ngân sách của UC vì cho rằng hệ thống đại học này quá dễ dãi với sinh viên biểu tình chống chiến tranh Việt Nam.
Giáo Sư Pedro Noguera, trưởng khoa giáo dục đại học USC, cho hay ông chưa bao giờ thấy có một tổng thống coi đại học như kẻ thù như vậy.
Hiện nay, UC chưa kiện chính quyền Trump về các sắc lệnh liên quan đến nhập cư, người chuyển giới, và những nỗ lực bỏ đi các chương trình về đa văn hóa, công bằng và sự bao gồm của hệ thống này.
UC đang chuẩn bị đối mặt với nhiều khó khăn tài chánh vì chính quyền Trump đề nghị cắt giảm chi phí nghiên cứu, có nghĩa là từng trường của UC sẽ mất từ hàng chục đến hàng trăm triệu đô la.
Ông Michael Drake, chủ tịch UC, cho biết hệ thống này sẽ ngưng tuyển nhân viên mới và đề nghị các đại học chuẩn bị cho “những kế hoạch quản lý nhân sự khác” để đối phó với các vấn đề ngân sách.
Các bất an của UC không chỉ có vấn đề thuê thêm người. Sinh viên cao học của UC San Diego nhận được thư cho biết họ có thể không nhận được tiền đầy đủ khi học lấy bằng tiến sĩ. Những sinh viên đó thường không phải trả học phí và được trả tiền để dạy thêm và làm nghiên cứu.
Phát ngôn viên của UC Berkley, UC Irvine, và UC San Francisco cho biết họ không có kế hoạch nào để thay đổi tiền cho sinh viên cao học và không có ý định giảm số sinh viên tiến sĩ.
UC Davis thì cho biết còn quá sớm để biết sẽ làm gì, và một số trường khác không trả lời câu hỏi của CalMatters. Nhiều đại học ở các tiểu bang khác đang giảm số sinh viên cao học được nhận lại vì chính quyền Trump cắt giảm tiền nghiên cứu.
Luật sư của chính phủ cho biết Học Viện Y Tế Quốc Gia muốn có những thay đổi nêu trên để điều chỉnh lại chi phí ngang với mức mà các mạnh thường quân cho phép nghiên cứu.
Khi một chánh án ra lệnh ngưng cắt giảm chi phí nghiên cứu, ông Elon Musk, cố vấn hàng đầu của Tổng Thống Donald Trump, cho rằng chánh án đó “đang ép buộc tiếp tục tham nhũng” và nói về tiền mà chính phủ bỏ ra cho học phí.
Cách UC thắt lưng buộc bụng không chỉ là để đối phó với chính quyền Trump. Thống Đốc Gavin Newsom của California đưa ra ngân sách cho năm 2026, có giảm chi phí cho UC khoảng 8%, là mỗi năm giảm $271 triệu, để đối phó với thiếu hụt mấy tỷ đô la của tiểu bang.
Trong khi chuẩn bị đối phó với ngân sách bị cắt giảm, UC còn có thể gặp phải việc bị chỉ trích vì muốn tăng cường đa văn hóa. Các giới chức của hệ thống này mới cấm các khoa đòi người nộp đơn xin việc phải liệt kê những khả năng về làm việc trong môi trường văn hóa trong thư. UC không bắt người xin việc phải nói về khả năng đó, chỉ có một số khoa yêu cầu, nhưng bây giờ những người xin việc có thể tự nguyện trình bày.
Chính quyền Trump còn đang điều tra hệ thống UC cùng nhiều đại học khác, trong đó có Havard University và Stanford University, về thù ghét người Do Thái, nhưng nhiều chuyên gia đang không đồng ý vì chuyện chỉ trích Israel trong chiến tranh với Palestine không có nghĩa là thù ghét người Do Thái.
Để bảo vệ tài chánh, UC đang chống lại Tòa Bạch Ốc qua một số vụ kiện. Hệ thống này đang tham gia một vụ kiện và ủng hộ một vụ kiện khác để chặn nỗ lực giới hạn ngân sách cho đại học từ Học Viện Y Tế Quốc Gia. Mỗi năm, UC nhận được hơn $2 tỷ cho 10 trường, được dùng để nghiên cứu ung thư và mất trí nhớ, cũng như các bệnh liên quan đến ma túy và một số nghiên cứu y tế quan trọng khác.
Chính quyền Trump vào Tháng Hai vừa qua đặt ra giới hạn 15% cho những chi phí gián tiếp như tiền các trường đại học dùng để bảo trì phòng thí nghiệm, thiết bị và trả chi phí điều hành, lương cho nhân viên và môt số thứ khác. Các chi phí gián tiếp trung bình của đại học là 27%.
Một vụ kiện mà UC ủng hộ là do ông Rob Bonta, bộ trưởng tư pháp California, và 21 bộ trưởng tư pháp tiểu bang khác ký, cho biết nếu giới hạn ngân sách có thể làm nhiều người mất việc làm, ngưng các thử nghiệm, gây trở ngại cho các nghiên cứu đang thực hiện và phải đóng cửa phòng thí nghiệm.
Tuy có nhiều nỗ lực, nhưng có ít nhất 10 nghiên cứu sinh của UC bị mất trợ cấp, theo danh sách của Bộ Y Tế Mỹ. Hệ thống UC tuy nỗ lực trong các vụ kiện, nhưng họ im hơi lặng tiếng trong một số vấn đề khác.
Một vấn đề là vụ kiện tư nhân muốn UC thuê thêm nhân viên mà không cần có sự cho phép của liên bang vì tình trạng di trú của những người đang xin việc. Tuy UC ủng hộ ý kiến này, luật sư của họ cho rằng làm điều đó có thể dẫn đến việc bị liên bang truy tố và cắt giảm ngân sách. Sau nhiều áp lực, UC quyết định thử ý kiến này và không làm nữa vào Tháng Giêng vừa qua.
Hiện nay, các lãnh đạo sinh viên của UC cảm thấy phản ứng của các giới chức không đủ, cho rằng sinh viên cần cảm thấy an toàn khi đi học để có thể thành công trong học vấn và sự nghiệp.
Các lãnh đạo sinh viên đang kêu gọi UC “vùng lên” để bảo vệ quyền lợi của sinh viên, trong đó có quyền biểu tình vì chuyện của anh Mahmoud Khalil, một sinh viên mới đang học cao học tại đại học Columbia University từng bị bắt và trục xuất nhưng không được vì anh là một người đứng đầu trong phong trào biểu tình chống Israel.
