Vì sao có người ăn ít vẫn béo, còn có người ăn nhiều lại không tăng cân?

[pizza]

Đây là câu hỏi muôn thuở khiến nhiều người cảm thấy “bất công” trong cuộc chiến với cân nặng. Nhưng thực tế, khoa học đã có lời giải rõ ràng: Câu chuyện không chỉ nằm ở lượng thức ăn, mà còn liên quan đến gen, cơ địa, lối sống và cả tâm lý.

1. Tốc độ trao đổi chất: Kẻ “quyết định ngầm” cân nặng

Mỗi người có một tốc độ trao đổi chất cơ bản (Basal Metabolic Rate – BMR) khác nhau. Đây là lượng năng lượng mà cơ thể tiêu tốn để duy trì các hoạt động sống cơ bản như thở, tuần hoàn, tiêu hóa… kể cả khi không làm gì.

Người có trao đổi chất nhanh sẽ đốt cháy năng lượng hiệu quả hơn – tức ăn vào bao nhiêu thì cũng nhanh chóng được chuyển hóa. Ngược lại, người có trao đổi chất chậm thì cơ thể dễ dàng tích trữ năng lượng thừa dưới dạng mỡ, ngay cả khi ăn ít.

2. Cơ địa và gen di truyền ảnh hưởng lớn đến việc tăng cân

Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Một số người bẩm sinh đã có xu hướng tích mỡ nhiều hơn, đặc biệt là mỡ nội tạng. Trong khi đó, có những người “ăn cả thế giới cũng không béo” vì cơ thể họ ưu tiên xây dựng cơ bắp hoặc đốt năng lượng hiệu quả hơn.

Nghiên cứu cho thấy, một số biến thể gen liên quan đến hormone leptin, insulin hoặc chức năng tuyến giáp cũng ảnh hưởng tới cảm giác thèm ăn và khả năng lưu trữ chất béo.

3. Thói quen sống và vận động là yếu tố “gây hiểu lầm”

Một người “ăn nhiều” nhưng thường xuyên vận động, chơi thể thao, hoặc làm công việc chân tay, thì lượng calo nạp vào dễ dàng được đốt hết.

Ngược lại, có người “ăn rất ít” nhưng lại ít vận động, ngồi nhiều, ngủ muộn hoặc căng thẳng kéo dài, khiến cơ thể rơi vào trạng thái tích trữ năng lượng như một cơ chế phòng vệ tự nhiên – dẫn đến tăng cân dù ăn ít.

4. Ăn ít… nhưng ăn sai

Cảm giác “ăn ít” đôi khi lại là sự đánh lừa của chính bản thân. Một số người tưởng rằng chỉ ăn chút ít đồ ăn vặt, nước ngọt, hay đồ chiên rán – nhưng những món đó lại rất nhiều calo và chất béo xấu. Trong khi đó, người ăn nhiều nhưng lại ưu tiên rau xanh, chất xơ, thực phẩm nguyên chất – thì tổng lượng calo vẫn có thể thấp hơn.

5. Tâm lý và hormone cũng tác động tới cân nặng

Căng thẳng, lo âu hay thiếu ngủ có thể làm rối loạn hormone cortisol – khiến cơ thể dễ tăng tích mỡ, đặc biệt ở vùng bụng. Ngoài ra, sự mất cân bằng hormone như insulin, tuyến giáp, estrogen cũng ảnh hưởng đến việc cơ thể lưu trữ hoặc đốt năng lượng.

Kết luận: Không chỉ là chuyện “ăn bao nhiêu”, mà là cách cơ thể xử lý những gì bạn ăn

Việc tăng hay giảm cân là sự tổng hòa giữa gen di truyền, trao đổi chất, thói quen sống, tâm lý và cả chế độ ăn uống. Vì vậy, để kiểm soát cân nặng hiệu quả, cần một cái nhìn toàn diện hơn là chỉ đếm từng miếng ăn mỗi ngày.

VietBF@ sưu tập