Phép tính cân não của Tổng thống Putin trước cuộc gặp Nga - Ukraine

[Romano]

Nga và Ukraine đang chuẩn bị gặp nhau tại Istanbul để có cuộc đàm phán trực tiếp cấp cao đầu tiên kể từ năm 2022. Đây là đề xuất mà Tổng thống Vladimir Putin đưa ra khi phương Tây ép Mátxcơva đồng ý ngừng bắn trong 30 ngày như một bước hướng tới nền hòa bình lâu dài.
Về phía Mỹ, Ngoại trưởng Marco Rubio cùng hai đặc phái viên Steve Witkoff và Keith Kellogg dự kiến ​​sẽ tham dự. Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy tiến trình đàm phán có tiến triển sau nhiều tuần bế tắc.

Đề nghị đàm phán của Tổng thống Vladimir Putin được Tổng thống Mỹ Donald Trump ủng hộ ngay lập tức, trong khi các quan chức châu Âu và giới phân tích lo ngại đây có thể là chiến thuật của Điện Kremlin nhằm kéo dài thời gian và giữ chân Mỹ.

Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky ngay lập tức chấp nhận đề nghị của Nga về đàm phán trực tiếp, sau đó nâng lên cấp tổng thống nhằm gây áp lực với Tổng thống Putin.“Chúng tôi sẽ làm mọi thứ để cuộc gặp này diễn ra. Nếu Tổng thống Putin thực sự sẵn sàng gặp, không chỉ trên truyền thông mà ngoài đời thực, chúng tôi sẽ làm mọi thứ để đạt được lệnh ngừng bắn. Tôi phải thống nhất về lệnh ngừng bắn với ông ấy. Chỉ ông ấy mới quyết định được điều này”, ông Zelensky nói với các phóng viên ngày 13/5.

Trước áp lực của Mỹ và châu Âu phải ngừng bắn trong 30 ngày, Tổng thống Putin đề nghị hai phái đoàn cấp cao của Nga và Ukraine đàm phán trực tiếp tại Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 15/5.

Điều này diễn ra sau nhiều tuần các chuyên gia Nga nói rằng Mátxcơva không thể đàm phán vì ông Zelensky thiếu tính chính danh.

“Nếu họ quan tâm đến hòa bình, họ có thể ngừng (tấn công) ngay bây giờ”, quan chức phụ trách đối ngoại Liên minh châu Âu Kaja Kallas phát biểu với báo chí tại hội nghị thượng đỉnh về dân chủ ở Copenhagen ngày 13/5.

Các đề xuất ngừng bắn không liên tục và đàm phán trực tiếp với Ukraine giúp Nga có thêm thời gian quý báu, trì hoãn yêu cầu của phương Tây về lệnh ngừng bắn trong 30 ngày.

Khi Nga và Ukraine đồng ý gặp nhau ở Thổ Nhĩ Kỳ, phương Tây tạm hoãn triển khai biện pháp hạn chế mới.

"Chúng tôi đang chờ đợi ông Putin tuân thủ và đồng ý rằng nếu không có tiến triển thực sự nào trong tuần này, chúng tôi sẽ ủng hộ việc thắt chặt đáng kể các lệnh trừng phạt ở cấp châu Âu", Thủ tướng Đức Friedrich Merz phát biểu tại cuộc họp báo ngày 13/5.

"Chúng tôi sẽ xem xét các lĩnh vực khác, như năng lượng và thị trường tài chính… Bây giờ tình hình thực sự tùy thuộc vào ông Putin để chấp nhận lời đề nghị đàm phán và đồng ý ngừng bắn", ông Merz nói.

Theo các nhà phân tích, cơ hội để Nga kéo dài thời gian đã bị thu hẹp sau khi Tổng thống Zelensky “thách thức” Tổng thống Putin gặp mặt trực tiếp tại Thổ Nhĩ Kỳ và ông Trump gợi ý khả năng có thể sẽ tham gia cuộc gặp thượng đỉnh.

Tổng thống Zelensky sẽ tới Ankara trong tuần này để gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, và ông nói rằng sẵn sàng tới Istanbul để gặp ông Putin nếu nhà lãnh đạo Nga xuất hiện.

Tùy thuộc ông Trump

Chuyên gia phân tích chính trị người Nga Vladimir Pastukhov cho rằng cuộc xung đột Nga - Ukraine đang tiến gần đến thời điểm quan trọng mà Tổng thống Putin sẽ phải quyết định liệu bây giờ có phải là lúc nắm bắt cơ hội mà ông Trump tạo ra để có thể thoát khỏi cuộc xung đột kéo dài và bù đắp những tổn thất mà Nga phải gánh chịu, hay sẽ chuẩn bị cho một chiến dịch quân sự mới trong mùa hè năm nay.

"Ông Putin có thể nghĩ rằng mình có thể có những lựa chọn tốt hơn, nhưng tất nhiên tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn và đó là rủi ro mà ông ấy phải tính toán. Lý do để ông ấy cân nhắc là ông ấy không tin ông Trump sẽ tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraine", ông Pastukhov nhận định.

Điện Kremlin vẫn chưa công bố ai sẽ dẫn đầu phái đoàn Nga. Người phát ngôn của Tổng thống Putin cho biết trong cuộc họp báo ngày 13/5 rằng tên các thành viên sẽ được tiết lộ "khi tổng thống cho là cần thiết".

Theo các nhà phân tích, điều này cho thấy Mátxcơva có thể vẫn đang trì hoãn, chờ xem liệu ông Trump có thực sự thay đổi lịch trình khi đang có chuyến công du Trung Đông hay không.

Một cựu quan chức cấp cao của Điện Kremlin tiết lộ đoàn Nga sẽ có Ngoại trưởng Sergei Lavrov và Trợ lý chính sách đối ngoại của tổng thống Yury Ushakov.

“Cuộc đàm phán trực tiếp giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky không có khả năng xảy ra. Liệu ông Putin có đến Istanbul hay không phụ thuộc vào ông Trump, và liệu ông Trump có sẵn sàng chịu trách nhiệm về hành vi của ông Zelensky hay không”, nhà phân tích người Nga Sergei Markov cho biết.

Cuộc gặp trực tiếp đầu tiên và duy nhất giữa ông Putin và ông Zelensky diễn ra tại Paris vào cuối năm 2019, do Pháp và Đức làm trung gian. Ông Zelensky, khi đó mới đắc cử với lời hứa về hòa bình và khôi phục toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, đến cuộc gặp với mong muốn chấm dứt xung đột ở miền đông Ukraine.

Tại cuộc gặp, lãnh đạo hai nước đồng ý ngừng bắn và trao đổi tù nhân, nhưng không đạt được đột phá nào, vì không đồng ý thực hiện các thỏa thuận Minsk về chấm dứt giao tranh ở miền đông Ukraine.