|
Cuộc đối đầu Israel và Iran đang đẩy Tổng thống Trump vào t́nh thế khó xử nhất trong nhiệm kỳ: Giữ lời hứa tránh chiến tranh hay bảo vệ đồng minh thân cận?
Nóng trong tuần: Israel tấn công phủ đầu Iran; tai nạn máy bay thảm khốc ở Ấn Độ
Tổng thống Donald Trump, người từng vận động tranh cử với lời hứa chấm dứt các cuộc phiêu lưu quân sự ở nước ngoài của Mỹ, đang đứng trước một thử thách lớn khi cuộc đối đầu giữa Israel và Iran bùng nổ. Theo AFP và Politico, các đ̣n tấn công "ăn miếng, trả miếng" giữa Israel và Iran trong 2 ngày qua đă đẩy Mỹ vào một thế khó, có nguy cơ kéo Washington vào một cuộc xung đột Trung Đông mà ông Trump đă cam kết tránh xa.
Những cam kết bị thử thách
Politico cho rằng, ngay từ chiến dịch tranh cử, ông Trump đă chỉ trích chính sách can thiệp quốc tế của các chính quyền tiền nhiệm, hứa hẹn một kỷ nguyên "Nước Mỹ trên hết" nơi các lợi ích của Mỹ được ưu tiên hàng đầu và tránh xa các cuộc chiến tranh "kéo dài vô tận". Tuy nhiên, t́nh h́nh hiện tại đang đặt ra câu hỏi lớn về khả năng thực hiện lời hứa đó.
Dù các quan chức chính quyền Mỹ khẳng định Washington không tham gia trực tiếp vào cuộc tấn công của Israel, nhưng vẫn c̣n bỏ ngỏ khả năng Mỹ có thể đứng ngoài cuộc hoàn toàn. Tổng thống Trump, người đă tái khẳng định sự ủng hộ đối với Israel và thậm chí ca ngợi cuộc tấn công chỉ chưa đầy một ngày sau khi yêu cầu Israel dừng lại, gần như chắc chắn sẽ cảm thấy buộc phải bảo vệ Israel trước các cuộc phản công đang ngày càng gia tăng của Iran.
AFP dẫn lời Giám đốc sáng lập Chương tŕnh Iran tại Viện Trung Đông ở Washington, D.C., Alex Vatanka, nhận định: "Mỹ đă tính toán rằng họ có thể giúp Israel và Iran rơ ràng sẽ nhận thức được điều này, nhưng xét cho cùng, ít nhất là ở cấp độ công chúng, Mỹ vẫn đứng ngoài cuộc". Tuy nhiên, một quan chức Mỹ đă xác nhận rằng Washington đă hỗ trợ Israel bắn hạ tên lửa trả đũa của Iran, cho thấy mức độ tham gia của Mỹ sâu hơn so với tuyên bố ban đầu.
Phản ứng từ "MAGA" và giới chuyên gia
T́nh h́nh này đang gây ra sự phẫn nộ trong cộng đồng "MAGA" (Make America Great Again - Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) - những người ủng hộ ông Trump mạnh mẽ nhất, những người đă kêu gọi ông ngăn chặn Israel trong những ngày gần đây. Nhà báo Matt Boyle của Breitbart, một cây bút nổi tiếng trong phong trào MAGA, cho biết: "Những ǵ Tổng thống (Trump) làm từ đây có thể định h́nh nhiệm kỳ của ông ấy. Ông ấy phải cân bằng giữa việc bảo vệ đồng minh lớn nhất của Mỹ trong khu vực là Israel với việc tránh để Mỹ bị lôi kéo vào chiến tranh".
Những nhân vật khác trong giới MAGA c̣n thẳng thắn hơn. Saagar Enjeti, người dẫn chương tŕnh "Breaking Points", đă chỉ trích gay gắt Tổng thống Trump, cáo buộc ông đă "chế giễu tất cả những người muốn tránh cuộc chiến này" sau khi ông Trump ca ngợi cuộc tấn công của Israel. Charlie Kirk, lănh đạo của tổ chức "Turning Point USA", đă cảnh báo rằng t́nh h́nh này "sẽ có những tác động lớn đến nội bộ nước Mỹ", gây ra tranh căi về việc liệu Mỹ có nên tiếp tục tài trợ và bán vũ khí cho Israel hay không.
Câu hỏi cốt lơi mà giới MAGA đặt ra là: "Học thuyết chính sách đối ngoại 'Nước Mỹ trên hết' và chương tŕnh nghị sự chính sách đối ngoại sẽ duy tŕ sự nhất quán thế nào với diễn biến hiện nay?" Điều này cho thấy sự lo ngại sâu sắc về khả năng Mỹ bị kéo vào một cuộc xung đột không mong muốn, đi ngược lại nguyên tắc "Nước Mỹ trên hết".
Cuộc tấn công của Israel cũng làm nổi bật hai khả năng, đó là sự thiếu ảnh hưởng của Tổng thống Trump đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, hoặc ông đă bí mật "bật đèn xanh" cho chiến dịch tấn công phủ đầu của Israel bất chấp những cảnh báo từ nhóm cố vấn của ḿnh. Dù là trường hợp nào, ông Trump, người từng khẳng định khả năng đàm phán của ḿnh sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho ḥa b́nh thế giới, giờ đây đang đối mặt với t́nh huống nguy hiểm nhất trong nhiệm kỳ tổng thống: để Israel tự xoay sở hoặc cùng Israel đối đầu với Iran.
Bên cạnh đó, tác động kinh tế cũng là một mối lo ngại. Nhà hoạt động cánh hữu Jack Posobiec đă đặt câu hỏi: "Bạn nghĩ một cuộc xung đột mới ở Trung Đông với Iran sẽ ảnh hưởng thế nào đến giá xăng vào mùa hè?". Giá dầu tăng vọt có thể gây áp lực lớn lên chính quyền Trump và ảnh hưởng đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.
Về mặt địa chính trị, Sina Toossi, thành viên cấp cao tại Trung tâm Chính sách Quốc tế, cảnh báo rằng Trung Quốc, đối thủ hàng đầu của Mỹ theo xác định của chính quyền Trump, có thể tận dụng t́nh h́nh này để hành động khi thấy Mỹ ngày càng bị phân tán. Chuyên gia Toossi nhấn mạnh: "Ngay cả khi không tham gia trực tiếp, Washington hiện vẫn phải đối mặt với viễn cảnh tiếp tế, t́nh báo và hỗ trợ ngoại giao vô thời hạn cho Israel, ngay khi cuộc chiến ở Ukraine leo thang và các cuộc khủng hoảng toàn cầu gia tăng".
Triển vọng và thách thức
Daniel Shapiro, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel dưới thời cựu tổng thống Barack Obama, nhận định rằng Mỹ chắc chắn sẽ ủng hộ việc pḥng thủ của Israel trước sự trả đũa của Iran. Tuy nhiên, ông Trump sẽ phải đối mặt với quyết định khó khăn hơn về việc "có nên sử dụng năng lực độc đáo của Mỹ để phá hủy các cơ sở hạt nhân ngầm của Tehran và ngăn chặn việc phát triển vũ khí hạt nhân của Iran hay không".
Quyết định này, theo cựu Đại sứ Shapiro, "sẽ chia rẽ các cố vấn và cơ sở chính trị của ông, trong bối cảnh có những lời buộc tội, và có lẽ là cả sự nghi ngờ của chính ông Trump, rằng Thủ tướng Netanyahu đang cố gắng kéo ông vào cuộc chiến".
Có thể thấy cam kết không bị kéo vào các cuộc chiến tranh "vô tận" của Tổng thống Trump đang bị thử thách một cách nghiêm trọng. "Chiến tranh dễ bùng nổ, nhưng một khi đă nổ ra, chúng có xu hướng vượt khỏi tầm kiểm soát và hiếm khi kết thúc theo ư muốn của những nhân tố khởi động chiến tranh", chuyên gia Toossi kết luận. Do đó, thách thức lớn nhất đối với Tổng thống Trump hiện nay không chỉ là quản lư cuộc đối đầu giữa Israel và Iran mà c̣n là giữ vững cam kết chính trị của ḿnh, trong khi vẫn bảo vệ lợi ích và an ninh của Mỹ trong một khu vực đầy biến động.
VietBF@ sưu tập
|
|
