Mỹ, EU nới lỏng lệnh trừng phạt Syria: Bước ngoặt mới nhưng vẫn mong manh

[Romano]

Syria đã thực hiện giao dịch ngân hàng quốc tế đầu tiên thông qua hệ thống SWIFT (Hiệp hội Viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu) kể từ khi bùng phát cuộc nội chiến kéo dài 14 năm - một cột mốc trong nỗ lực tái hòa nhập vào hệ thống tài chính toàn cầu của Damascus.

Động thái này diễn ra sau khi Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) gỡ bỏ hầu hết lệnh trừng phạt đối với quốc gia này. Đây là một bước ngoặt quan trọng đối với công cuộc tái thiết Syria trong bối cảnh khu vực có nhiều diễn biến phức tạp.Việc nới lỏng lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây được đánh giá là mang đến nhiều lợi ích cho chính quyền Syria hậu Bashar Assad. Kể từ tháng 12 năm ngoái, chính quyền lâm thời do Ahmed al-Sharaa, một thành viên của phong trào Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đứng đầu đã nhiều lần kêu gọi Mỹ và EU nới lỏng lệnh trừng phạt để “cung cấp ô xy” cho nền dân chủ non trẻ của Syria.

Gánh nặng của các lệnh trừng phạt tàn khốc đã kéo dài cuộc khủng hoảng nhân đạo ở một quốc gia có tới 16,5 triệu người cần hỗ trợ. Trong nhiều năm, các hạn chế kinh tế không chỉ gây thêm khó khăn cho cuộc sống của người dân mà còn kìm hãm quá trình phục hồi của đất nước. Điều đó đòi hỏi cộng đồng quốc tế tái đầu tư vào hệ thống xã hội và kinh tế, bao gồm giáo dục, kinh doanh, tạo việc làm - những lĩnh vực mang tính quyết định đối với tương lai của Syria.

Liên hợp quốc ước tính, nền kinh tế Syria đã mất hơn 800 tỷ USD trong cuộc nội chiến kéo dài 14 năm. Nếu duy trì tốc độ tăng trưởng như hiện tại, đến năm 2080 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của quốc gia này mới có thể trở lại mức trước xung đột. Do đó, việc nới lỏng lệnh trừng phạt từ Mỹ, Anh và EU, trong đó có việc giải phóng 15 tỷ USD tài sản bị hạn chế và các biện pháp thương mại, có thể mở ra nhiều cơ hội đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng quan trọng tại Damascus.

Ngày 16-5, Ngân hàng Thế giới (WB) xác nhận, Syria một lần nữa đủ điều kiện nhận các khoản tài trợ và vay ưu đãi. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã bổ nhiệm một trưởng phái bộ mới tại Syria. Trong khi Saudi Arabia và Qatar cam kết xóa khoản nợ 15,5 triệu USD của Syria tại WB.

Sáng kiến đầu tiên của WB sẽ tập trung vào việc khôi phục cơ sở hạ tầng điện, một nút thắt quan trọng đối với việc cung cấp dịch vụ và phục hồi kinh tế. Đồng thời, IMF triển khai hỗ trợ kỹ thuật để xây dựng lại năng lực thể chế và quản trị tài chính của Syria.

Thỏa thuận của Syria với công ty vận tải biển khổng lồ CMA CGM (Pháp), được định giá 260 triệu USD trong 30 năm để quản lý cảng Latakia là biểu tượng của xu hướng này, phản ánh sự tin tưởng của nhà đầu tư vào vị thế địa chiến lược của Syria.

Trong khi đó, cuộc đua giành các thỏa thuận đầu tư cũng diễn ra nhanh hơn. Việc tái phát triển cảng Tartus của Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), đường ống dẫn khí đốt theo kế hoạch của Thổ Nhĩ Kỳ tới Aleppo và cam kết của Qatar trong việc tài trợ nhập khẩu khí đốt cho nhà máy Deir Ali... báo hiệu nỗ lực chung nhằm tạo ra các phạm vi ảnh hưởng kinh tế. Những động thái này không chỉ đơn thuần là tái thiết mà còn phản ánh sự cạnh tranh sâu sắc trong khu vực và nỗ lực định hình lại sự liên kết trong tương lai của Syria.

Tuy nhiên, Damascus vẫn phải đối mặt với những trở ngại trên con đường ổn định và chuyển đổi dân chủ. Đáng lo ngại nhất là sự ổn định nội bộ. Trong vài tháng qua, quốc gia Trung Đông này đã chứng kiến nhiều vụ bạo lực giáo phái chống lại các nhóm dân tộc thiểu số ở Syria. Căng thẳng với Israel cũng gây ra nhiều rủi ro.

Các tổ chức đa phương cũng tỏ ra thận trọng. IMF và WB đã cam kết hỗ trợ kỹ thuật và tài trợ ưu đãi cho Syria nhưng đều mong đợi những cải cách đáng tin cậy để đổi lại. Theo thời gian, mức độ giải ngân sẽ phụ thuộc vào khả năng minh bạch, thực thi hợp đồng và giảm thiểu sự can thiệp chính trị của Damascus.

Với việc nới lỏng lệnh trừng phạt và tái hòa nhập vào thị trường toàn cầu, Syria đang đứng trước cơ hội hiếm có để tái thiết, nhưng việc biến động lực thành sự phục hồi phụ thuộc vào các cải cách đáng tin cậy, năng lực thể chế và sự hỗ trợ bền vững của quốc tế.