|
Máy bay quân sự Mỹ đáp xuống "điểm nóng" ngay trước thượng đỉnh Putin-Trump
Tờ Kommersant (Nga) ngày 11/8 đưa tin, Washington vừa có động thái gây chú ý khi chỉ còn vài ngày nữa sẽ diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Donald Trump tại bang Alaska, Mỹ (dự kiến 15/8).
Theo thông tin mới nhất mà Kommersant ghi nhận được, hai máy bay tiếp dầu KC-135R của Mỹ đã hạ cánh xuống sân bay quốc tế Zvartnots ở Yerevan.
Chúng chở theo các quân nhân Mỹ tham gia cuộc tập trận chung Mỹ – Armenia, diễn ra từ ngày 12 đến 20/8. Thành phần bao gồm lực lượng Lục quân Mỹ tại châu Âu và châu Phi, cùng binh sĩ Vệ binh Quốc gia bang Kansas.
Đáng nói, việc Mỹ điều máy bay quân sự và binh sĩ tới Armenia diễn ra trong bối cảnh quan hệ Nga-Armenia đang căng thẳng.
Bên cạnh đó, nó cũng diễn ra đúng thời điểm dư luận khu vực sôi nổi bàn luận về tuyên bố ba bên Mỹ – Armenia – Azerbaijan liên quan tới việc xây dựng hành lang vận tải đa chức năng Zangezur, mang tên dự án TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity – "Tuyến đường Trump vì hòa bình và thịnh vượng quốc tế").
"Tuyến đường của Trump" dài khoảng 40 km đi qua tỉnh Syunik của Armenia, kết nối Azerbaijan với vùng lãnh thổ tách biệt Nakhchivan. Hành lang này sẽ hoạt động dưới sự bảo trợ của Mỹ và do một công ty Mỹ – được Nhà Trắng lựa chọn – quản lý. Thời hạn quản lý kéo dài tới 99 năm.
"Điều này khiến các hoạt động quân sự mang ý nghĩa biểu tượng rõ rệt" – Kommersant bình luận.
Thời gian qua, khu vực Nam Caucasus liên tiếp có các diễn biến nóng. Ảnh: Aze Media
Thời gian qua, Nam Caucasus liên tục nổi lên như một điểm nóng địa chính trị, khi xung đột Armenia – Azerbaijan chưa được giải quyết dứt điểm.
Yerevan bày tỏ sự bất mãn lớn với lực lượng gìn giữ hòa bình của Nga ở Nagorno-Karabakh (khu vực tranh chấp Armenia – Azerbaijan) và cách Moscow cung cấp vũ khí trong khu vực.
Các chuyên gia quân sự coi việc Armenia tăng cường hợp tác với Lầu Năm Góc là nỗ lực mở rộng quan hệ đối ngoại - quốc phòng, đồng thời cũng là nỗ lực "rời xa" Nga.
"Cú đánh" vào vị thế của Nga
Theo Đài Tsargrad TV (Nga), với việc hành lang Zangezur chính thức trở thành "tuyến đường Trump, Armenia đã đồng ý để một tập đoàn Mỹ quản lý tuyến đường chiến lược này trong 99 năm, đổi lại là những cam kết về hòa bình và đầu tư.
Tuy nhiên, theo Tsargrad, với tình hình vốn đã căng thẳng nhiều năm ở Nam Caucasus, hòa bình chỉ mang tính tạm thời và mong manh.
"Điều gì sẽ tiếp theo? Câu trả lời dường như ai cũng đoán được: căng thẳng leo thang ở những đoạn biên giới chưa phân định, nơi bất kỳ lúc nào tiếng súng cũng có thể vang lên" – Tsargrad bình luận.
Theo giới phân tích, các động thái của Armenia, Azerbaijan và Mỹ gần đây sẽ làm suy yếu vị thế của Nga ở Nam Cacasus. Ảnh: Global News
Theo đài này, việc chuyển quyền kiểm soát Zangezur cho Mỹ là đòn giáng mạnh vào ảnh hưởng của Nga ở Nam Caucasus – khu vực mà Moscow từng giữ vai trò "người cầm trịch" sau thỏa thuận Nagorno-Karabakh năm 2020. Dự án này sẽ:
- Làm suy yếu ảnh hưởng của Nga khi Mỹ thế chỗ Moscow trong vai trò kiểm soát một tuyến chiến lược.
- Cạnh tranh với các tuyến thương mại qua Iran và Nga, đe dọa lợi ích kinh tế và chính trị của Moscow ở Caucasus và Trung Á.
- Tạo nguy cơ an ninh khi lực lượng Mỹ hiện diện gần biên giới Iran và ở vị trí chiến lược, đồng thời củng cố vị thế của NATO thông qua sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ.
- Tăng sức mạnh cho Thổ Nhĩ Kỳ với tham vọng "Đại Turan" – điều đối nghịch với lợi ích của Nga và tiềm ẩn nguy cơ khích lệ các phong trào ly khai.
- Đe dọa dự án "Bắc – Nam" của Nga, vốn quan trọng cho việc vận chuyển hàng hóa và năng lượng tới Trung Á, khiến Nga có thể mất nguồn thu lớn từ quá cảnh.
Nhìn chung, theo giới phân tích Nga, thỏa thuận của Armenia lần này sẽ làm suy yếu Nga, trong khi mang lại cho Mỹ một căn cứ hợp pháp có giá trị chiến lược, dù không phải căn cứ quân sự.
Kế hoạch của Azerbaijan
Một nhân tố khác đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận Zangezur là Azerbaijan. Theo truyền thông Nga, việc Baku không tìm đến Moscow mà ký thỏa thuận với Washington giữa bối cảnh thượng đỉnh Trump-Putin sắp diễn ra báo hiệu một điều: Có khả năng sẽ xuất hiện một "quân bài" cực kỳ nguy hiểm với Nga.
Việc hai nước Armenia và Azerbaijan bắt tay với Washington trong vấn đề hành lang Zangezur đồng nghĩa với việc Moscow mất tuyến vận chuyển hàng qua Thổ Nhĩ Kỳ để tránh lệnh trừng phạt.
Giới phân tích Nga nhận định, mục tiêu của Tổng thống Azerbaijan Aliyev lần này là nhằm ngăn Nga và Armenia kiểm soát hàng hóa từ Nakhchivan (qua Thổ Nhĩ Kỳ) vào Azerbaijan.
Ngoài ra, nước này muốn tìm cách kết nối với hệ thống trung chuyển của Ukraine – điều đòi hỏi Moscow phải nhượng bộ – nhằm đáp ứng nhu cầu khí đốt của Liên minh châu Âu (EU).
Theo các nhà phân tích, trước tình hình trên, nhiều khả năng cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Putin sẽ không chỉ bàn về vấn đề Ukraine. Ông Trump có thể dùng sự nhượng bộ ở Ukraine để đổi lấy sự nhượng bộ của Nga ở Nam Caucasus.
Trong khi đó, Azerbaijan - với sự ủng hộ của Mỹ - có thể đề nghị ông Trump gây sức ép với Moscow để đạt mục tiêu về khí đốt.
"Các tuyên bố từ cả Mỹ và Nga đều cho thấy đây có thể là một thỏa thuận toàn cầu – một dạng phân chia ảnh hưởng. Điều này khiến tình hình ở Nam Caucasus càng thêm đáng lo ngại với Moscow" - Một chuyên gia nhận định.
Tình hình có thể trở nên nóng hơn, Nga phải điều quân
Đáng lưu ý, tình hình biến động ở Nam Caucasus chưa dừng lại ở đó. Đại sứ Hungary tại Armenia gần đây tiết lộ, Baku đang xem xét khả năng rút khỏi Liên Hợp Quốc (LHQ) - một thông tin gây bất ngờ trong bối cảnh khu vực đang biến động.
Giới phân tích nhận định, đây có thể là bước chuẩn bị cho một vòng leo thang mới tại Nam Caucasus, với kịch bản "sáp nhập" tỉnh Syunik của Armenia – và Nga nhiều khả năng sẽ phải triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình nếu không muốn mất lợi thế chiến lược trong khu vực.
Theo ông, đây là "bước đi có tính hệ thống", không phải động thái bộc phát, mà là một phần trong chiến lược mở đường cho đòn tấn công tiếp theo nhằm vào Armenia. Việc rời LHQ sẽ giúp Baku hành động mà ít bị ràng buộc hơn.
Nhà phân tích quân sự Alexander Artamonov cho rằng, việc gây áp lực với Armenia chỉ là một phần trong kế hoạch lớn hơn của Baku, với mục tiêu lâu dài là loại bỏ sự hiện diện của Nga tại Nam Caucasus.
Nhà quan sát Vladimir Khomyakov cảnh báo, nếu tình hình leo thang, Nam Caucasus có thể xuất hiện một điểm nóng mới, buộc Nga phải nhanh chóng điều lực lượng gìn giữ hòa bình để bảo vệ lợi ích chiến lược.
Trong trường hợp Azerbaijan thực sự rút khỏi LHQ, đây sẽ không chỉ là động thái ngoại giao đơn thuần, mà còn là bước đi nhằm viết lại "luật chơi" ở khu vực – với tác động trực tiếp tới vị thế của Moscow.
VietBF@ Sưu tập
|
|
