10 điều bộ não SỢ NHẤT: Có những hành vi dễ gây Alzheimer, teo não

[therealrtz]

Não bộ là cơ quan tinh vi nhất của con người, nhưng cũng cực kỳ dễ tổn thương bởi các thói quen tưởng chừng vô hại trong cuộc sống hằng ngày. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số hành vi phổ biến có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa thần kinh, làm suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.

10 thói quen gây hại cho não

1. Tiếp xúc với tiếng ồn lớn

Âm nhạc công suất cao tại sàn nhảy, tai nghe mở hết cỡ hay môi trường ồn ào kéo dài có thể gây tổn thương vĩnh viễn cho thính giác. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ cần nghe nhạc ở mức 85 decibel trong hơn 30 phút, các tế bào lông trong ốc tai đã có nguy cơ bị phá hủy. Người khiếm thính cũng được ghi nhận có nguy cơ sa sút trí tuệ cao hơn 30-40% so với người bình thường (Lancet, 2020).

2. Thiếu vận động

Nghiên cứu của Harvard Medical School cho thấy người ít vận động có nguy cơ mắc Alzheimer cao gấp đôi. Tập thể dục giúp điều hòa huyết áp, giảm mỡ máu, cải thiện độ nhạy insulin – những yếu tố then chốt bảo vệ mạch máu nuôi dưỡng não bộ.

3. Bỏ bữa sáng

Não tiêu thụ khoảng 20% năng lượng cơ thể mỗi ngày. Không ăn sáng khiến lượng glucose sụt giảm, ảnh hưởng đến khả năng tập trung và trí nhớ. Một khảo sát tại Nhật Bản (Tohoku University, 2016) cho thấy học sinh bỏ bữa sáng thường có điểm số thấp hơn và phản ứng thần kinh chậm hơn.

4. Thiếu ngủ

Giấc ngủ sâu giúp hệ thống glymphatic của não loại bỏ amyloid-beta – chất gây hình thành mảng bám trong Alzheimer. Thiếu ngủ kéo dài làm suy yếu khả năng loại bỏ chất thải này, từ đó đẩy nhanh quá trình thoái hóa thần kinh (Nature Neuroscience, 2013).

5. Ăn quá nhiều đường

Đường dư thừa làm tăng insulin, giảm hấp thu vitamin C và ảnh hưởng tiêu cực đến chất dẫn truyền thần kinh. Một nghiên cứu của University of Sydney (2017) cho thấy chế độ ăn nhiều đường bão hòa liên quan chặt chẽ đến teo vùng hippocampus – trung tâm ghi nhớ của não.

6. Trùm chăn khi ngủ

Thói quen này làm tăng CO₂, giảm oxy trong không gian nhỏ, khiến tế bào thần kinh chịu tình trạng thiếu oxy. Thiếu oxy mạn tính được chứng minh là yếu tố nguy cơ thúc đẩy suy giảm nhận thức.

7. Ăn quá no trong thời gian dài

Ăn no khiến máu dồn về dạ dày, giảm lượng máu nuôi não. Ngoài ra, nghiên cứu của Mayo Clinic chỉ ra rằng chế độ ăn dư thừa calo liên quan đến nguy cơ suy giảm trí nhớ cao gấp đôi ở người cao tuổi.

8. Hút thuốc và lạm dụng rượu

Thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó nhiều chất trực tiếp phá hủy tế bào thần kinh. Uống rượu quá mức gây teo não, đặc biệt liên quan đến sa sút trí tuệ khởi phát sớm (Alzheimer's Research UK, 2019).

9. Nghiện phim khiêu dâm

Nghiên cứu đăng trên JAMA Psychiatry (2014) do TS. Simone Kühn thực hiện cho thấy những người xem nhiều nội dung khiêu dâm có sự suy giảm thể tích chất xám ở thể vân – vùng não kiểm soát động lực và sự tự kiểm soát. Hành vi này kích thích não tiết dopamine quá mức, dễ dẫn đến nghiện hành vi, trầm cảm và suy giảm khả năng ra quyết định.

10. Cô đơn, ít giao tiếp

Cảm giác cô đơn kéo dài làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ tới 40% (Harvard School of Public Health, 2021). Nói chuyện, giao tiếp xã hội giống như "bài tập thể dục" cho não, giúp duy trì hoạt động vùng ngôn ngữ và trí nhớ.

7 thói quen khoa học để não khỏe và minh mẫn

- Ngủ đủ giấc – đảm bảo 7–9 giờ mỗi đêm, giúp hệ glymphatic hoạt động hiệu quả.

- Ăn uống cân bằng – tăng rau, quả, ngũ cốc nguyên hạt, chất béo tốt (omega-3 từ cá hồi, hạt óc chó).

- Đọc sách thường xuyên – kích hoạt nhiều vùng não, nâng cao tư duy phản biện.

- Sáng tạo nghệ thuật – vẽ tranh, chơi nhạc hay thủ công đều giúp tăng kết nối thần kinh.

- Thiền và chánh niệm – giảm căng thẳng, cải thiện khả năng tập trung, tăng chất xám vỏ não trước trán.

- Tập thể dục đều đặn – 150 phút/tuần hoạt động aerobic giúp não tạo tế bào thần kinh mới.

- Tránh thuốc lá, hạn chế rượu và nội dung khiêu dâm – bảo vệ hệ thần kinh trung ương.

Khoa học chứng minh: não bộ tuy mong manh nhưng hoàn toàn có thể "trẻ lâu" nếu chúng ta biết nuôi dưỡng bằng giấc ngủ chất lượng, dinh dưỡng lành mạnh, vận động và những trải nghiệm tinh thần tích cực.


VietBF@ Sưu tập