06/09/2024
Hà Giang
Một trong những dấu hiệu cho thấy cuộc bầu cử kỳ này rất được quan tâm là việc nhiều người tôi quen (cả phe thích Trump lẫn phe thích Harris) hay băn khoăn hỏi nhau: “Bạn nghĩ kỳ này ai sẽ đắc cử?”
Không chỉ hỏi nhau, một số người còn bỏ rất nhiều tiền để cá độ bằng những số tiền không nhỏ, từ một vài ngàn đến hàng chục ngàn đôla. Họ đánh cược với nhau, và cả đánh cược trên website Polymarket.com nữa.
Nhưng đó là giới thích cá độ, những người khác thì hầu như chẳng ai dám cả quyết là ứng cử viên mình ủng hộ sẽ thắng, dù trong lòng mỗi người đều mong điều ấy. Một người bạn khá thân rụt rè nói với tôi “anh nghĩ Kamala Harris sẽ thắng. Nhưng chẳng dám nói điều đó với ai, và cũng không dám tin vào kết quả những cuộc thăm dò. Nhớ năm 2016 không?”
Ai theo dõi các cuộc bầu cử tống thống ở Mỹ mà không nhớ là năm 2016, mọi cuộc thăm dò đều dự đoán một chiến thắng vang dội cho Hillary Clinton, thế mà bà đã bị Donald Trump đánh bại, trước sự kinh ngạc của cả thế giới.
Kể từ đó, ngày càng nhiều người không tin vào polls nữa. Có nhiều lý do, trong đó lý do quan trọng nhất có lẽ là rất khó cho người tổ chức thăm dò hỏi được một số người lớn đủ, và ngẫu nhiên (random) đủ. Ngay cả khi số người tham dự thăm dò đủ lớn, và đủ ngẫu nhiên, tức đại diện đủ cho mọi giới, không ai có thể đoan chắc là những người này không đổi ý sau khi họ trả lời, vì bất cứ lý do nào.
Vậy nếu không tin vào kết quả thăm dò hay nhận định của những người viết bình luận thì chúng ta có thể tin ai?
Tiên đoán của Sử gia Allan Lichtman
“Ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ Kamala Harris sẽ đánh bại đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump trong cuộc bầu cử ngày 5/11 này.” Sử gia Allan Lichtman, người được mệnh danh là nhà tiên tri "Nostradamus" trong lãnh vực dự đoán kết quả bầu cử tổng thống nói một cách chắc nịch như vậy.
Sử gia Allan Lichtman là ai?
Năm nay 77 tuổi, sử gia Allan Lichtman tốt nghiệp Tiến sĩ ngành lịch sử hiện đại Hoa Kỳ và phương pháp định lượng (quantitative methods) tại đại học Harvard. Ông từng đoạt danh vị "Giáo sư xuất sắc” của Đại học American University ở Washington, D.C., nhưng quan trọng hơn cả, ông là người đã dự đoán chính xác kết quả của mọi cuộc tranh cử tổng thống kể từ năm 1984.
"Chính xác là GS Lichtman đã đoán đúng ai thắng trong các cuộc bầu cử tổng thống từ năm 1984 trừ một lần. Lần đó là cuộc bầu cử năm 2000 giữa ứng cử viên đảng Dân chủ Al Gore và George W. Bush của bên Cộng Hoà. Lý do, theo GS Litchman, là vì Tối cao Pháp viện Hoa kỳ ra lệnh tức khắc ngưng cuộc kiểm phiếu tại một quận ở Florida đúng lúc Bush đang dẫn đầu."
Gần đây nhất, ông dự đoán Donald Trump sẽ đắc cử năm 2016, và cả quyết Joe Biden sẽ đánh bại Donald Trump năm 2020 trước sự ngờ vực của nhiều người
Trong một video bình luận được đăng trên website của The New York Times sáng thứ Năm ngày 5/9/2024, Giáo sư Allan Lichtman nói:
“Đảng Dân Chủ sẽ giữ được Nhà Trắng và Kamala Harris sẽ là tổng thống kế tiếp của Hoa Kỳ.”
“Ít nhất, đó là tiên đoán của tôi!” Giáo sư Lichtman nói thêm.
Tiên đoán của ông dựa trên một mô hình chỉ số mà ông gọi là “Chìa khóa vào Nhà Trắng”.
Hệ thống độc đáo này, được Giáo sư Allen Lichtman và nhà địa vật lý người Nga Vladimir Keilis-Borok, cùng phát triển vào đầu thập niên 1980, chuyên phân tích bối cảnh chính trị qua lăng kính 13 yếu tố mà đảng của vị tổng thống đương nhiệm cần phải có.
Nếu ứng cử viên của đảng đương nhiệm bị đánh giá là không đạt được (chấm điểm sai) sáu trong 13 yếu tố này (hay nhiều hơn), thì ứng cử viên của đảng đối nghịch — trong trường hợp này là Donald Trump — được dự đoán là sẽ đắc cử. Ngược lại nếu phe đang chiếm ngự Nhà Trắng được đánh giá là đạt được (chấm điểm đúng) tối thiểu bảy trong 13 yếu tố này, thì phe đó sẽ giữ được Nhà Trắng.
13 chìa khóa vào Nhà Trắng
Sau đây là 13 yếu tố giúp đảng của tổng thống đương nhiệm tiếp tục cầm quyền, và cách chấm điểm của Giáo sư Allan Lichtman cho từng yếu tố:
1. Sức mạnh của đảng: Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, đảng đang cầm quyền nắm giữ được nhiều ghế hơn tại Hạ viện Hoa Kỳ so với cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ trước đó. Sai.
2. Giành giật trong bầu cử sơ bộ: Ngay sau khi Tổng thống Joe Biden quyết định rút lui khỏi cuộc đua, đảng Dân Chủ đã nhanh chóng đoàn kết và cùng rủ nhau ủng hộ Kamala Harris làm người được đại diện đảng tranh cử tổng thống trong cuộc bầu cử sơ bộ. Đúng.
3. Đương nhiệm: Ứng cử viên được đảng đề cử đang là tống thống đương nhiệm. Sai.
4. Đảng thứ ba: Sau khi Robert F. Kennedy rút lui, hiện không có ứng cử viên của đảng thứ ba hay ứng cử viên độc lập nào đang tranh cử. Đúng.
5. Kinh tế ngắn hạn: Kinh tế đang không bị suy thoái trong thời gian tranh cử. Mặc cho những lời rêu rao là sẽ có recession, kinh tế nước Mỹ đang ổn định. Đúng.
6. Tăng trưởng kinh tế dài hạn: Tăng trưởng kinh tế bình quân đầu người trong nhiệm kỳ của Joe Biden ít nhất cao bằng hoặc vượt quá tăng trưởng trung bình so với hai kỳ nhiệm kỳ trước đó. Đúng.
7. Thay đổi chính sách quốc gia quan trọng: Chính quyền đương nhiệm có những thay đổi lớn trong chính sách quốc gia. Thí dụ: a) Tái gia nhập Hiệp định Paris về Biến đổi Khí hậu, b) Đạo luật CHIPS, đầu tư hơn 200 tỷ đôla trong thời gian 5 năm để giúp Hoa Kỳ dành lại vị trí lãnh đạo trong ngành sản xuất chip bán dẫn, c) Đạo luật Giảm lạm phát và d) Đạo luật Biến đổi Khí hậu… Đúng.
8. Bất ổn xã hội: Không có những bất ổn xã hội kéo dài trong nhiệm kỳ của tổng thống đương nhiệm. Thỉnh thoảng cũng có những cuộc biểu tình này nọ, nhưng không cuộc biểu tình nào trở thành một phong trào lớn. Đúng.
9. Xì căng đan: Uy tín của người đương nhiệm không bị tầy vết vì những xì căng đan lớn. Giáo sư Allen Lichtman cho biết đây là yếu tố ông yêu thích nhất. Theo ông đảng Cộng Hòa trong nhiều năm qua đã tìm cách bêu rếu tổng thống Joe Biden nhưng họ hoàn toàn thất bại. Đúng.
10. Hấp lực của đương kim tổng thống: Ứng cử viên của đảng đương nhiệm phải là người có sức thu hút đa số quần chúng hay là một anh hùng dân tộc. Theo Giáo sư Allen Lichtman thì Kamala Harris chưa đạt được yếu tố này. Sai.
11. Hấp lực của đối thủ: Ứng cử viên của đảng đối thủ không là người có sức lôi cuốn đa số quần chúng hoặc là một anh hùng dân tộc. Theo nhận định của Giáo sư Allen Lichtman thì dù Donald Trump có hấp lực với giới MAGA, nhưng đa số quần chúng không ưa ông. Đúng.
12. Thất bại về đối ngoại/quân sự: Chính quyền đương nhiệm không gặp thất bại lớn nào về đối ngoại hoặc quân sự. Chưa biết.
13. Thành công về đối ngoại/quân sự: Chính quyền đương nhiệm đạt được thành công lớn về đối ngoại hoặc quân sự. Chưa biết.
Trong hai yếu tố (chìa khóa) cuối cùng, Lichtman nhận định là “Chính sách đối ngoại rất phức tạp và những yếu tố này có thể bất chợt bị đảo ngược”. Lý do, theo ông, là vì chính quyền Biden đang tham gia sâu vào cuộc chiến của Israel ở Gaza, mà ông gọi là “thảm họa nhân đạo không có hồi kết.”
“Nhưng ngay trong trường hợp cả hai yếu tố về chính sách đối ngoại đều không đạt được, điều đó có nghĩa là chỉ có năm yếu tố bị chấm điểm sai. Như vậy Donald Trump sẽ không đủ lợi thế để giành lại Nhà Trắng,” Allen Lichtman nói.
Phân tích của Lichtman hoàn toàn không dựa vào kết quả của các cuộc thăm dò ý kiến, nhận định chiến lược vận động tranh cử, những lời tuyên bố của hai bên, kế hoạch chính sách và các yếu tố khác mà hầu hết các nhà bình luận và phân tích chính trị có xu hướng dựa vào.
Tuy nhiên, trong quá khứ, ít ra là kể từ năm 1984, hệ thống của ông đã đưa ra được những dự đoán chính xác.
Lichtman là một trong số rất ít nhà phân tích chính trị đã tiên đoán chính xác được kết quả cuộc bầu cử năm 2016, rằng Donald Trump sẽ đánh bại ứng cử viên Dân chủ lúc bấy giờ là Hillary Clinton.
Bất chấp những tình huống vô tiền khoáng hậu của cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024, trong đó có việc Kamala Harris bất ngờ thay thế Joe Biden để trở thành ứng cử viên trong những tháng cuối của cuộc tranh cử — Lichtman bày tỏ sự tự tin rằng hệ thống 13 chìa khóa của ông sẽ đưa ra một dự đoán chính xác.
“Việc đánh giá các yếu tố này chắc chắn sẽ đưa ra tiên đoán đúng. Chúng luôn là ngôi sao phương Bắc của dự đoán kết quả bầu cử tổng thống,” ông khẳng định.
“Tuy nhiên đó là tiên đoán của tôi,” ông nói thêm.
“Nhưng kết quả là tùy quý vị, vì thế, hãy cùng nhau đi bỏ phiếu.”
Bạn nghĩ gì về tiên đoán của Giáo sư Allan Lichtman?
Hà Giang
Tham khảo:
https://www.nytimes.com/2024/09/05/o...rediction.html
