Theo như sự âm mưu lập trại khủng bố, Haroon Aswat nay chuẩn bị tái xuất ở Anh sau 10 năm, sau khi tuyên bố là "bộ não" của hai vụ khủng bố đẫm máu nhất thế kỷ và từng thụ án tại Mỹ. Sau thời gian ngắn ở Seattle tổ chức kế hoạch này, hắn tiếp tục di chuyển đến Afghanistan và Pakistan, gặp gỡ các phần tử chủ chốt của nhóm khủng bố thực hiện vụ đánh bom 7/7.
Phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan Haroon Aswat. Ảnh: The Times.
Một phần tử khủng bố Hồi giáo cực đoan từng tuyên bố với các bạn tù rằng hắn là "bộ não" đứng sau vụ khủng bố 11/9 năm 2001 ở Mỹ và 7/7 năm 2005 ở London, đang chuẩn bị được thả tự do chỉ trong vài ngày tới tại Anh.
Haroon Aswat, 50 tuổi, hiện bị giam giữ trong một bệnh viện tâm thần an ninh cao ở đông nam London. Tuy nhiên, theo phán quyết mới nhất của tòa án, ông ta có thể được trả tự do mà không trải qua đánh giá rủi ro toàn diện - một phần do quá trình điều trị bệnh tâm thần, Telegraph cho biết.
"Tôi là khủng bố"
Aswat sinh ra và lớn lên tại Yorkshire, sau đó chuyển tới sống tại Wood Green, bắc London. Tại đây, hắn bị cuốn vào tư tưởng cực đoan của Abu Hamza và cùng nhau lên kế hoạch lập trại huấn luyện khủng bố tại bang Oregon, Mỹ.
Sau thời gian ngắn ở Seattle tổ chức kế hoạch này, hắn tiếp tục di chuyển đến Afghanistan và Pakistan, gặp gỡ các phần tử chủ chốt của nhóm khủng bố thực hiện vụ đánh bom 7/7.
Năm 2015, Aswat bị kết án 20 năm tù tại Mỹ sau khi thừa nhận đã cố gắng thành lập một trại huấn luyện khủng bố ở bang Oregon. Sau thời gian thụ án tại Mỹ, Aswat được trục xuất về Anh vào năm 2022. Tại đây, trong buổi gặp bác sĩ tâm thần Anh, ông ta tuyên bố: “Tôi là một kẻ khủng bố”.
Mới đây, các tài liệu tòa án từ Mỹ lần đầu được công bố và do báo Sun đưa tin cho thấy Aswat thừa nhận mình chính là người đứng sau cả hai vụ tấn công khủng bố kinh hoàng: vụ khủng bố ngày 11/9/2001 tại Mỹ khiến hơn 3.000 người thiệt mạng và vụ đánh bom liều chết ngày 7/7/2005 tại London làm 52 người chết.
Haroon Aswat có liên quan đến vụ đánh bom ngày 7/7 năm 2005. Ảnh: Eddie Mulholland.
Không chỉ vậy, Aswat từng đưa ra các lời đe dọa giết hại người Do Thái, Cơ đốc giáo và một số nhóm Hồi giáo khác, thể hiện rõ tư tưởng cực đoan và thù hận sắc tộc.
Một tài liệu của Tòa án Liên bang Mỹ mô tả Aswat là “chiến binh” của al-Qaeda và ghi nhận ông ta từng công khai thừa nhận các hành vi khủng bố. Tài liệu nêu rõ: “Tháng 3/2017, bị cáo tuyên bố: ‘Nếu các người cho rằng tôi là khủng bố, tôi không trốn tránh trách nhiệm đó’”.
Hắn cũng thừa nhận có mối liên hệ trực tiếp với Osama bin Laden và từng trải qua huấn luyện tại các trại khủng bố ở Afghanistan chỉ vài tháng trước vụ khủng bố 11/9. Tên của Aswat cũng xuất hiện trong một sổ ghi chép được tìm thấy tại nơi ẩn náu của Khalid Sheikh Mohammed - kẻ chủ mưu của vụ 11/9 - ở Pakistan.
Aswat cũng từng hỗ trợ Abu Hamza - một giáo sĩ Hồi giáo cực đoan - thiết lập trại khủng bố ở Mỹ vào năm 1999. Năm 2002, Aswat đến Pakistan, gặp gỡ hai nghi phạm chính trong vụ đánh bom 7/7 là Mohammed Sidique Khan và Shehzad Tanweer. Cảnh sát phát hiện hắn sở hữu tài liệu chế tạo bom và nhiều tài liệu huấn luyện khủng bố.
Đặc biệt, điều tra của cảnh sát Anh cho thấy 20 cuộc gọi của các phần tử thực hiện vụ đánh bom 7/7 đã liên lạc tới một số điện thoại gắn với Aswat.
Hiện, Aswat đang bị giam tại bệnh viện tâm thần Bethlem Royal Hospital ở Bromley, đông nam London.
Bất chấp nguy cơ, tòa cho phép trả tự do
Dù cảnh sát chống khủng bố và giới chức an ninh Anh đều cho rằng Aswat vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng, Thẩm phán Robert Jay tại Tòa án Tối cao Anh đã ra phán quyết cho phép trả tự do ông ta trong “thời gian không xa”, sau khi hoàn tất điều trị theo Luật Sức khỏe Tâm thần.
Sau khi ra khỏi bệnh viện, Aswat sẽ trở về sống cùng gia đình ở Batley, hạt West Yorkshire. Tuy nhiên, theo phán quyết tòa, ông ta chỉ bị áp dụng lệnh thông báo (notification order), thay vì các biện pháp giám sát nghiêm ngặt.
Haroon Aswat được mô tả trong bản phác thảo phòng xử án này trong phiên tuyên án tại tòa án Liên bang Mỹ ở New York vào năm 2015. Ảnh: Reuters.
Chánh thanh tra Gareth Rees, người đứng đầu bộ phận chống khủng bố SO15 của cảnh sát London, viết trong báo cáo: “Dựa trên kinh nghiệm nghề nghiệp, tôi cực kỳ lo ngại về mức độ nguy hiểm mà bị cáo có thể gây ra đối với an ninh quốc gia Anh và cộng đồng”.
Tiến sĩ Richard Taylor, chuyên gia tâm thần người Anh từng sang Mỹ thẩm định Aswat, cũng đưa ra báo cáo năm 2022 khẳng định mối nguy chưa hề chấm dứt. Theo ông, Aswat vẫn thể hiện quan điểm ủng hộ al-Qaeda và từng đe dọa bạo lực với nhân viên trại giam.
Một số lá thư Aswat gửi đi mang nội dung đe dọa, đòi hỏi mang động cơ khủng bố rõ ràng. Tiến sĩ Taylor cho biết, Aswat thể hiện sự ngưỡng mộ tư tưởng cực đoan, nhưng không có bằng chứng cho thấy ông ta mắc bệnh tâm thần nặng như được tuyên bố.
Ngay cả khi ở trạng thái tinh thần ổn định, Aswat vẫn bày tỏ tư tưởng cực đoan bạo lực và căm thù tôn giáo. Chẩn đoán cho thấy Aswat có biểu hiện rối loạn phân liệt cảm xúc, hành vi hung hăng không thể dự đoán và có thể gây ảnh hưởng tới các đối tượng dễ bị tổn thương khác thông qua ngôn từ tôn giáo cực đoan.
Người phát ngôn Chính phủ Anh cho biết: “Bảo vệ an ninh quốc gia là ưu tiên hàng đầu. Nếu có bất kỳ cá nhân nào gây nguy cơ cho an ninh, lực lượng cảnh sát và tình báo có nhiều công cụ pháp lý để ứng phó”.
“Chúng tôi sẽ luôn hành động trong khuôn khổ pháp luật để bảo vệ người dân khỏi nguy cơ từ các đối tượng từng liên quan tới khủng bố”.
