(Minh họa)
Russell Vought đã dành ra nhiều năm ấp ủ kế hoạch nhằm mở rộng quyền lực của tổng thống và cho cắt giảm guồng máy của chính phủ liên bang, và nay ông đã tiến gần hơn bao giờ hết để biến nó trở thành hiện thực.
Vào mùa xuân vừa qua, khi chuẩn bị đề xuất ra ngân sách năm 2026 cho chính quyền Trump, Vought, Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách Tòa Bạch Ốc (
OMB), bất ngờ nhận tin ban cắt giảm chi phí
DOGE do Elon Musk dẫn dắt đã tự ý cho loại bỏ ra nhiều hạng mục mà ông dự định sẽ giữ lại.
Vốn là người trầm tính, hiếm khi to tiếng, Vought không giấu được sự bực bội, than phiền rằng ông đã bị gạt ra ngoài lề doi sự hỗn loạn từ "Ban Hiệu quả chính phủ" do Musk trực tiếp điều hành.
"Cứ để cho DOGE làm loạn, rồi chúng ta sẽ dọn dẹp sau", Vought đã nói với nhân viên dưới quyền, theo nhiều nguồn tin thông thạo, dù người phát ngôn viên của ông này từng phủ nhận.
Trở lại quyền lực sau 4 năm bị
"lưu đày" dưới thời ông Biden, Vought đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Từ căn nhà gạch cũ gần Điện Capitol, nơi mà ông vừa than phiền về chuyện chim bồ câu làm ổ trên trần nhà, Vought cùng các đồng minh trung thành với ông Trump đã bí mật soạn thảo kế hoạch tái thiết chính quyền gọi là
"Project 2025": trao cho tổng thống quyền lực vượt trội để cắt giảm chi tiêu ngân sách, sa thải công chức, kiểm soát các cơ quan độc lập và tháo gỡ hàng loạt rào cản quy định về pháp lý.
Nếu Musk có hào quang ngôi sao và vốn liếng chính trị nhờ bỏ ra chi hơn 250 triệu USD cho chiến dịch tranh cử của ông Trump, thì Vought có thứ mà Musk không bao giờ có: bài bản, kiên nhẫn và tính toán chiến lược, theo
New York Times.
Kiến trúc sư dày dạn kỹ luật của MAGA
Kể từ khi Musk bị rạn nứt với ông Trump, Vought mới thực sự bước ra sân khấu, hiện thực hóa từng phần trong kế hoạch táo bạo của mình: cho phục hồi những quyền lực tổng thống đã bị suy yếu sau thời ông Nixon.
Nỗ lực ấy đang giúp cho ông Trump trở thành người lãnh đạo có mức độ can thiệp mạnh mẽ nhất vào bộ máy hành pháp hiện nay, đồng thời đẩy hệ thống kiểm soát, đối trọng của Hoa Kỳ đến lằn ranh mong manh.
Hồi tuần này, khi chính phủ đối diện với nguy cơ bị đóng cửa vì đã hết ngân sách, Vought tận dụng thời khắc này để thúc đẩy kế hoạch cho cắt giảm nguồn nhân lực trong các cơ quan và thanh lọc nhân sự, ra tín hiệu cho các bộ ngành chuẩn bị danh sách cho sa thải hàng loạt nếu Quốc hội không đạt được thỏa thuận.
(Minh họa)
Cuộc họp của Ủy ban Ngân sách Hạ viện nhằm thông qua dự luật cho thu hồi 9 tỷ USD ngân sách viện trợ nước ngoài và ngành phát thanh truyền hình công cộng.
Mùa hè qua, Russell Vought buộc Quốc hội chấp nhận hủy bỏ 9 tỷ USD ngân sách viện trợ nước ngoài và kinh phí cho ngành truyền thông công cộng, đồng nghĩa với việc cho khai tử Tập đoàn Phát thanh Công cộng. Ông cũng là người đứng sau thỏa thuận với phe Cộng hòa, mở đường cho Tổng thống Trump siết chặt hệ thống bảo hiểm y tế Medicaid và tem phiếu lương thực.
Không dừng lại ở đây, Vought còn cho phát động chiến dịch cắt bỏ hàng loạt quy định về môi trường, y tế, vận tải và an toàn lao động. Chỉ trong 8 tháng, ông đã thúc đẩy 245 sáng kiến cho giảm bỏ quy định, thậm chí buộc cả Cục Dự trữ Liên bang phải trình bày kế hoạch qua văn phòng của mình.
Khi được chỉ định tạm đứng ra điều hành Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng, ông gần như cho đóng băng toàn bộ hoạt động và tìm cách cắt 90% nguồn nhân sự ở đây.
Trọng tâm chiến lược của Vought là khơi mào cuộc chiến về pháp lý để thách thức quyền cho phép chi tiêu của Quốc hội, trao cho tổng thống quyền ngăn chặn bất cứ khoản ngân sách nào.
Tòa Bạch Ốc đang toán tính cho áp dụng
"pocket rescission", thủ thuật về pháp lý chưa từng được kiểm chứng để cắt giảm thêm số 4,9 tỷ USD tiền viện trợ nước ngoài mà không cần được Quốc hội bỏ phiếu thông qua. Nếu cho đến 30/9 mà không bị phủ quyết, khoản chi này sẽ bị biến mất.
"Ông ấy cho xếp bi-da từng quả một, chuẩn bị sẵn mọi đường đi nước bước", nhân vật hoạt động chống thuế
Grover Norquist có ví von ra.
Với phong trào MAGA, Vought là kiến trúc sư dày dạn kỷ luật, biến ý tưởng trở thành bản kế hoạch ra tay hành động. Nhân vật hoạt động quá cố Charlie Kirk từng ca ngợi ông này là
"ngôi sao nhạc rock thực thụ" của phong trào.
Nhưng với nhiều học giả về luật, đây là mối đe dọa nghiêm trọng.
"Quyền chi tiêu ngân sách là phương tiện then chốt để cho Quốc hội kiểm soát nhánh hành pháp. Nếu bị mất đi, sẽ chẳng còn gì để kiềm chế mọi hành động của tổng thống", Eloise Pasachoff, giáo sư về luật tại Đại học Georgetown cảnh cáo.
Vought lại có cái nhìn khác. Trong bài phát biểu gần đây, ông tuyên bố mục tiêu là
"thuần phục bộ máy quan liêu sau bầu cử, một 'tập đoàn với quyền lực ngầm’ được vận hành sau cánh cửa đóng kín".
Theo Vought, chỉ khi nào cho bóp nghẹt ngân sách, bộ máy quan liêu mới thực sự bị teo tóp và không thể tự tái sinh dưới các chính quyền trong tương lai.
Trên thực tế, Russell Vought đã bắt đầu hình dung về một bản thiết kế nhằm cắt giảm quy mô trong guồng máy chính phủ liên bang từ rất lâu trước khi ông Trump trở thành một ứng cử viên Cộng hòa.
Sau khi tốt nghiệp Wheaton College, một trường Tin Lành ở Illinois, Vought đến Washington để làm việc cho Thượng nghị sĩ Phil Gramm, người nổi tiếng bảo thủ về ngân sách.
Ông Gramm nhớ lại:
"Russ làm việc cho tôi từ khi còn rất trẻ. Ban ngày làm việc ở văn phòng, ban đêm học luật. Cậu ấy lúc nào cũng tràn đầy năng lượng và quyết tâm cho thu hẹp lại chính phủ".
Trong nhiệm kỳ đầu của Trump, Vought nhiều lần đưa ra lập luận cho rằng Tổng thống có đủ quyền lực để chặn chi tiêu dù đã được Quốc hội phê chuẩn thông qua.
Trở lại Tòa Bạch Ốc
Sau khi ông Trump giành thắng lợi ở nhiệm kỳ thứ hai, Russell Vought dành toàn bộ tâm sức chuẩn bị cho một "phiên bản được làm lại" lớn hơn, táo bạo hơn và quan trọng nhất là vững chắc hơn.
Nhắm đến vai trò mới, Vought khẳng định giám đốc Ngân sách Tòa Bạch Ốc sẽ là yếu tố then chốt trong việc cho tái cấu trúc guồng máy liên bang.
Tuy nhiên, sóng gió nổi lên ngay khi Elon Musk bất ngờ đến Washington D.C.với sứ mạng làm đảo lộn chính phủ liên bang. Vought đã nổi giận khi DOGE gây ra hỗn loạn qua việc gửi email yêu cầu công chức báo cáo 5 thành tích đạt được mỗi tuần, nếu không sẽ bị mất việc. Ông ủng hộ việc thanh lọc guồng máy, nhưng cho rằng cách làm này đã bỏ qua quy trình về pháp lý, tạo ra các rủi ro không cần thiết.
"DOGE lẽ ra đã hiệu quả hơn nhiều nếu ngay từ đầu chịu tham khảo Russ và đội ngũ của ông ấy cách thức nhằm thực hiện mục tiêu", Joe Grogan, bạn của Vought và từng đứng đầu Hội đồng Chính sách Nội địa Tòa Bạch Ốc, đưa ra nhận xét.
Giờ đây, trong
"thời kỳ hậu Musk", Vought dường như đang tận hưởng cơ hội tạo ra thanh thế riêng của mình. Ông làm việc không kể ngày đêm trong văn phòng tại Tòa nhà Hành chính Eisenhower cạnh Tòa Bạch Ốc, chỉ huy đội ngũ hơn 500 người. Trên tường treo ảnh Calvin Coolidge, vị tổng thống mà ông ngưỡng mộ nhất, biểu tượng của triết lý chính phủ nhỏ hẹp và thắt chặt chi tiêu trong ngân sách.
Dù không nằm trong vòng thân tín của Trump, Vought vẫn được đánh giá là nhân vật được tổng thống được trọng dụng. Ông thường xuyên trích dẫn trong Kinh Thánh, tuyệt đối không hề văng tục, đối lập với phong cách thường nghe thấy của ông Trump.
Nhưng theo những người am hiểu, chính sự trung thành và khả năng sử dụng ngân sách liên bang để biến ý tưởng của Trump thành hiện thực đã khiến cho ông ta trở thành quân bài chiến lược.
"Russ biết chính xác cách để cho tháo gỡ dạng 'Quyền Lực Ngầm' và chấm dứt một chính phủ bị chính trị hóa", ông Trump đã viết khi đề cử Vought.
Hiện, Vought đang thúc đẩy mục tiêu lớn: trao cho tổng thống quyền chặn chi tiêu đã được Quốc hội thông qua
"nếu không ưa thích chương trình đó". Để cho thực hiện việc này, ông đã chuẩn bị một cuộc chiến về pháp lý nhằm cho dẹp bỏ Đạo luật Kiểm soát Giữ lại Ngân sách năm 1974, vốn được Quốc hội ban hành sau khi Tổng thống Nixon ngăn chặn chi tiêu của các cơ quan. Ông gọi đạo luật này là
"vi hiến" và muốn thấy nó bị xóa bỏ.
Tự tin vào kết quả đó, Vought tuyên bố trên chương trình của Glenn Beck mùa xuân năm nay:
"Chúng ta sẽ có được một bộ máy quan liêu nhỏ gọn hơn rất nhiều".
** Tham khảo thêm ở đây:
-
https://www.nytimes.com/2025/09/29/u...mp-budget.html
-
https://www.boston.com/news/politics...ul-presidency/
