|
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/10 đã công bố các "lệnh trừng phạt lớn" mới đối với ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga, nhằm mục đích đưa Tổng thống Nga Vladimir Putin đến bàn đàm phán để tìm giải pháp chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine.
Quyết định ban hành lệnh trừng phạt đối với hai tập đoàn dầu mỏ lớn là Rosneft và Lukoil được đưa ra sau khi Tổng thống Ukraine Zelensky kêu gọi tăng cường trừng phạt Nga và đảng Dân chủ lẫn đảng Cộng hòa tại Mỹ không ngừng gây áp lực khiến chính quyền của Tổng thống Trump phải thực hiện động thái này.
Biến dầu mỏ trở thành vũ khí
Các lệnh trừng phạt do Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) thuộc Bộ Tài chính Mỹ áp đặt, trên thực tế đã đưa hai nhà sản xuất dầu mỏ lớn nhất của Nga vào danh sách đen.
Theo Bloomberg, Rosneft là tập đoàn nhà nước do ông Igor Sechin, đồng minh thân cận của Tổng thống Putin, đứng đầu còn Lukoil là tập đoàn tư nhân, chiếm gần một nửa tổng lượng dầu thô xuất khẩu của Nga. Hai tập đoàn này xuất khẩu 3,1 triệu thùng dầu mỗi ngày.
Theo ước tính của chính phủ Anh, riêng Rosneft chiếm gần một nửa sản lượng dầu mỏ của Nga và chiếm 6% sản lượng dầu mỏ toàn cầu.
"Rosneft là một công ty năng lượng tích hợp theo chiều dọc, chuyên về thăm dò, khai thác, sản xuất, lọc dầu, vận chuyển và bán dầu mỏ, khí đốt tự nhiên cùng các sản phẩm dầu mỏ. Còn Lukoil tham gia vào hoạt động thăm dò, sản xuất, lọc dầu, tiếp thị, phân phối dầu khí tại Nga và thị trường quốc tế", OFAC cho biết.
Mỹ buộc Nga, Ukraine nắm cơ hội hòa đàm?
Việc chấm dứt cuộc xung đột Nga-Ukraine là một trong những mục tiêu ưu tiên của Tổng thống Trump trong thời gian gần đây, nhưng các cuộc đàm phán giữa Mỹ với Nga vẫn rơi vào bế tắc. Ông Trump đã nhiều lần đề xuất đóng băng xung đột dọc theo các tiền tuyến hiện tại, cho rằng lãnh thổ nên được "chia cắt như hiện trạng". Song Nga đã phản đối đề xuất này.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố "lập trường nhất quán của Nga không thay đổi" - ý nói đến việc muốn quân đội Ukraine rời khỏi khu vực Donbass ở phía đông Ukraine. Vì thế ông Trump hy vọng các lệnh trừng phạt có thể gây áp lực buộc Tổng thống Putin phải đàm phán chấm dứt xung đột. Theo giới phân tích, việc áp đặt trừng phạt đối với lĩnh vực dầu mỏ - một trụ cột quan trọng của nền kinh tế Nga, có thể buộc Moscow phải xem xét lại lập trường của họ. Đây có lẽ là điều mà Mỹ mong muốn.
Tiến sĩ Stuart Rollo, nghiên cứu viên tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Quốc tế của Đại học Sydney cho rằng, các lệnh trừng phạt này có hai mục tiêu chính.
"Thứ nhất, nó tác động đáng kể đến năng lực công nghiệp của Nga từ khiến Moscow phải cắt giảm kinh phí cho các hoạt động quân sự. Thứ hai là buộc Nga phải chấp nhận các điều khoản hòa bình bởi lệnh trừng phạt sẽ có tác động ngày càng nghiêm trọng đối với nền kinh tế và xã hội của họ. Mong muốn của Mỹ có thể sẽ đạt được nếu Nga nhận thấy hậu quả của việc kéo dài chiến dịch quân sự vượt quá lợi ích của sự nhượng bộ trong các cuộc đàm phán”.
Michael Raska, Phó Giáo sư thuộc Chương trình Chuyển đổi Quân sự tại Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore lưu ý các lệnh trừng phạt mới này "khó có thể làm thay đổi cán cân quân sự ở Ukraine". Tuy nhiên, ông cho rằng “khi lợi ích ngày càng bị thu hẹp, Nga sẽ phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn giữa ổn định kinh tế - xã hội và với việc tiếp tục tài trợ cho các hoạt động quân sự tại Ukraine”.
Gây tác động lan tỏa
Theo giới phân tích, các biện pháp trừng phạt mới nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế Nga, do thuế từ ngành công nghiệp dầu khí chiếm khoảng 25% ngân sách của nước này. Nhưng tác động lan tỏa cũng có thể được cảm nhận ở những nơi xa hơn.
Dầu khí là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Nga. Các khách hàng chủ chốt của Moscow gồm Trung Quốc, Ấn Độ — hai quốc gia đông dân nhất thế giới — cùng Thổ Nhĩ Kỳ. Trong đó, Trung Quốc và Ấn Độ chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu năng lượng của Nga.
Năm 2024, Trung Quốc nhập khẩu hơn 100 triệu tấn dầu thô từ Nga, tương đương khoảng 20% tổng lượng năng lượng mà nước này mua từ nước ngoài. Tương tự, xuất khẩu dầu mỏ của Nga sang Ấn Độ - vốn chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trước cuộc xung đột với Ukraine - đã tăng mạnh, đạt khoảng 140 tỷ USD kể từ năm 2022.
Dầu mỏ Nga được xem là một trong những điểm nghẽn lớn trong tiến trình đàm phán thương mại giữa Mỹ và Ấn Độ. Hồi tháng 8, ông Trump đã áp thêm mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ, coi đây là biện pháp trừng phạt việc New Delhi tiếp tục mua dầu từ Nga.
Ông Trump hiện đang hối thúc Trung Quốc và Ấn Độ ngừng hoàn toàn việc mua dầu của Nga, buộc họ phải tìm nhà cung cấp thay thế. Nếu từ chối yêu cầu này, hai quốc gia trên có thể phải chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp từ Mỹ.
Edward Fishman, cựu quan chức cấp cao về trừng phạt của Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng hiệu quả của các lệnh trừng phạt mới mà Mỹ ban hành phụ thuộc vào những gì xảy ra tiếp theo.
"Liệu Mỹ có chủ động đe dọa áp các lệnh trừng phạt thứ cấp đối với các ngân hàng Trung Quốc, thương nhân Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và các nhà máy lọc dầu Ấn Độ giao dịch với Rosneft, Lukoil không? Tôi dự đoán, ít nhất, sẽ có một số động thái rút lui khỏi các giao dịch với dầu mỏ Nga trong ngắn hạn”, ông Edward Fishman nhận định trên X.
Reuters hôm 22/10 dẫn một nguồn thạo tin cho biết, các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ đang xem xét lại các tài liệu giao dịch dầu mỏ với Nga để đảm bảo rằng không có nguồn cung nào đến trực tiếp từ Rosneft và Lukoil. Tập đoàn Reliance tại Ấn Độ - khách hàng mua dầu thô lớn của Nga, cũng cho biết họ đang điều chỉnh lại lượng dầu thô nhập khẩu từ Moscow để ứng phó với các lệnh trừng phạt.
|
