“Mẹ Thái Thị Liên đã có một cuộc đời nhiều biến động, vinh quang và cay đắng đi liền với nhau”, con gái GS. TS. NGND Trần Thu Hà chia sẻ với truyền thông.
GS.TS.NGND. Trần Thu Hà cho biết, NSND Thái Thị Liên – mẹ của bà đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 9h37 ngày 31/1, tức mùng 10 tháng Giêng năm Quý Mão, tại nhà riêng ở Hà Nội. Bà hưởng thọ 106 tuổi (sinh năm 1918). Những ngày cuối đời, NSND Thái Thị Liên lâm vào trạng thái nửa tỉnh, nửa mê như "ngọn đèn cạn dầu".
Trước đó, bà vẫn minh mẫn và tỉnh táo. Dù sức khỏe yếu, không đi lại được nhưng bà vẫn nhớ rõ mọi chuyện, nhận biết hết thảy mọi thứ xung quanh và giao tiếp thường xuyên với con cháu trong gia đình. Tết Quý Mão vừa qua, bà vẫn vui vẻ đón Tết cùng các con, các cháu.
Chân dung NSND Thái Thị Liên - danh cầm đầu tiên của trường Âm nhạc Việt Nam. Ảnh: GĐCC.
"Mẹ tôi chỉ mới yếu mấy hôm nay, kiểu như "đèn đã cạn dầu". Bà chỉ ốm mấy hôm là đi, đi rất nhẹ nhàng. Lúc mẹ trút hơi thở cuối cùng, con cháu cũng luôn bên cạnh bà, chỉ có cậu Đặng Thái Sơn ở xa nên không về kịp. Hiện cậu ấy đang trên chuyến bay về Việt Nam tối nay để cùng anh chị em lo tang lễ cho bà", GS. Trần Thu Hà chia sẻ với Dân Việt.
GS. Trần Thu Hà cho hay, đối với bà, NSND Thái Thị Liên là tất cả đối với bà. Bà vừa là một nghệ sĩ tài năng, một người mẹ hết mình vì con cái, một người phụ nữ hoàn hảo. Bà không chỉ yêu quý mẹ mình bởi tình mẹ con mà còn ngưỡng mộ tài năng và nhân cách sống của bà.
"Tôi luôn yêu quý mẹ bằng một thứ tình cảm vừa thiêng liêng, vừa ngưỡng mộ. Mẹ tôi đã có một cuộc đời nhiều biến động, vinh quang và cay đắng, khổ đau và hạnh phúc đi liền với nhau. Dẫu vậy, bà chưa khi nào không sống hết mình với nghệ thuật, với cuộc đời, với gia đình và các thế hệ học trò kế cận.
Với tôi, mẹ là một người thầy, một người bạn lớn có thể chia sẻ mọi buồn vui trong cuộc sống, dù đó là khi trẻ hay khi đã về già, đó là khi bà ở cạnh hay sống cách xa nửa vòng trái đất. Chúng tôi có được như ngày hôm nay là nhờ mẹ Liên đã vắt kiệt tâm lực, trí lực và sức lực để chăm sóc, dạy dỗ, rèn luyện và khổ luyện", GS. Trần Thu Hà bày tỏ.
NSND Thái Thị Liên và con gái Trần Thu Hà. Ảnh: NVCC.
Theo GS. Trần Thu Hà, năm 2013, NSND Thái Thị Liên mới về Việt Nam sinh sống hẳn. Trước đó, bà luôn theo trọn từng bước chân của con trai là danh cầm Đặng Thái Sơn. Về Việt Nam, bà sống riêng và có một người giúp việc. Hàng ngày, dù bận bịu, GS. Trần Thu Hà vẫn tranh thủ về ăn cơm trưa với mẹ. Đặc biệt, dù tuổi bước qua tuổi ngoài 100 nhưng NSND Thái Thị Liên vẫn chưa bao giờ rời xa cây dương cầm. Hàng ngày, bà vẫn dành 2 tiếng để luyện đàn hoặc dạy các cháu học. Với bà đó là cách để rèn luyện trí óc và nuôi dưỡng tâm hồn.
NSND Thái Thị Liên: Một người mẹ vĩ đại trong mắt các con
NSND Đặng Thái Sơn cũng từng chia sẻ với PV Dân Việt rằng, ông và mẹ mình - NSND Thái Thị Liên gắn bó với nhau suốt quãng đường dài, khi bà đã ngoài 90 tuổi vẫn giúp ông nhiều việc. Mẹ ông là người rất thích nhạc Chopin. Thời còn đi sơ tán, trong những đêm yên tĩnh và trong bóng tối, mẹ ông chơi đàn dưới ngọn đèn dầu, ông nghe và yêu thích từ đấy. Cho đến Concour Chopin năm 1970, mẹ ông mới được mời làm khách tham dự, nhờ chuyến đi ấy của mẹ mà ông mới có sách, có đĩa để học nhạc…
NSND Thái Thị Liên và con trai là NSND Đặng Thái Sơn. Ảnh: GĐCC.
NSND Đặng Thái Sơn cũng từng tiết lộ, ông rất sợ khi mẹ dạy học tại nhà. Bà hiếm khi dành lời khen cho những đứa con của mình, thay vào đó là những lời "khích tướng" để con có động lực vươn lên. Sự nghiêm khắc của bà đã giúp danh cầm tự rèn tính kỷ luật cho mình. Sau này, khi đã thành danh và cũng trở thành một nhà giáo, Đặng Thái Sơn vẫn làm theo một số nguyên tắc của mẹ đó là tính kỷ luật, luôn đúng giờ và dành trọn tình yêu cho âm nhạc.
PGS.TS Lê Tuấn Anh - Giám đốc Học viện Âm nhạc chia sẻ rằng: "Khi trường Âm nhạc Việt Nam được thành lập thì tất cả xuất phát từ con số 0, với một người tốt nghiệp từ Tiệp Khắc trở về, bằng tâm huyết, bằng tình yêu, bằng sự đam mê của mình, NSND Thái Thị Liên đã tự tay biên soạn ra bộ giáo trình để dạy piano. Đây là sách dạy dàn piano đầu tiên dành cho sinh viên trường Âm nhạc Việt Nam thời bấy giờ. Trong giáo trình này có điểm rất đặc biệt là NSND Thái Thị Liên đã đưa đến 60% lượng các bài chuyển thể từ cả làn điệu dân ca, lấy yếu tố dân tộc để đưa vào giảng dạy piano chuyên nghiệp".
Ở tuổi 100, NSND Thái Thị Liên vẫn có thể chơi đàn hàng ngày. Ảnh: GĐCC.
Những năm tháng chiến tranh, dù trường phải đi sơ tán nhiều nơi, NSND Thái Thị Liên vừa phải dạy học, vừa phải nuôi con thơ nhưng tiếng đàn piano của bà chưa bao giờ thôi ngân nga. Chính những đêm diễn tấu piano của bà dưới ánh trăng đã gieo mầm cho tình yêu âm nhạc cho các con. Và từ "mầm âm nhạc" ấy mà Việt Nam đã có được một NSND Đặng Thái Sơn - nghệ sĩ châu Á đầu tiên đoạt giải Nhất Concours Chopin, một GS.NGND.NSND Trần Thu Hà - nguyên Hiệu trưởng Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Ngoài ra, NSND Thái Thị Liên còn có con trai là TS Trần Thanh Bình từng nhiều năm là Viện trưởng Viện Nghiên cứu thiết kế trường học (thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo).
NSND Thái Thị Liên sinh năm 1918 tại Chợ Lớn (nay là TP. Hồ Chí Minh) trong một gia đình giàu có. Bố của bà là kỹ sư Thái Văn Lân, một trong những kỹ sư điện đầu tiên của Việt Nam tốt nghiệp tại Pháp. Anh ruột của bà là luật sư nổi tiếng Thái Văn Lung - người đã được đặt tên đường ở TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh thành khác. Chị ruột của bà là nghệ sỹ dương cầm Thái Thị Lang, cũng là một nghệ sỹ piano danh tiếng.
Ngay từ năm 4 tuổi, bà đã được gia đình cho học piano tại trường dòng và tiểu học dành cho con em người Pháp trong vòng 7 năm. Năm 11 tuổi, khi theo học trường Trung học nữ sinh Pháp, bà đã học đàn chuyên nghiệp với bà giáo Armande Caron. Năm 16 tuổi, bà đã có buổi biểu diễn ra mắt công chúng tại tại tòa thị chính Sài Gòn.
Đến năm 1946, bà sang Pháp du học và thi đỗ vào Conservatoire Paris. Những ngày tháng trên đất Pháp, bà đã gặp và kết hôn với ông Trần Ngọc Danh, lúc đó là Trưởng đoàn đại diện của Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa tại Pháp. Năm 1948, bà Thái Thị Liên theo chồng chuyển đến sống tại Praha (Tiệp Khắc cũ) và trở thành người Việt Nam đầu tiên có bằng đại học tại Nhạc viện danh tiếng Praha.
Cuối năm 1951, bà theo chồng về Việt Bắc tham gia kháng chiến và công tác tại Đoàn văn công Trung ương.
Tháng 11/1956, bà cùng 7 nhạc sĩ như: Tạ Phước, Lê Yên, Tô Vũ, Doãn Mẫn, Vũ Đức Tuân… sáng lập Trường Âm nhạc Việt Nam (tiền thân của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam) và là chủ nhiệm đầu tiên của Khoa Piano cho tới năm nghỉ hưu 1977.
Cuộc đời của NSND Thái Thị Liên cũng chịu nhiều gian truân khi người chồng đầu tiên, ông Trần Ngọc Danh qua đời, để lại 2 người con còn thơ bé là Trần Thu Hà và Trần Thanh Bình. Sau này bà tái hôn cùng nhà thơ Đặng Đình Hưng và sinh thêm được người con tài năng NSND Đặng Thái Sơn.
VietBF@ sưu tập
