Khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump muốn có thành tựu bằng cách quyết định sử dụng nhiều biện pháp có thể để kiểm soát tài nguyên của các nước và nhiều cơ sở hạ tầng hơn, như cảng biển và tuyến đường vận chuyển.
Ông Lý Gia Thành hiện ở vào tình thế bị kẹt trong quan hệ căng thẳng Trung - Mỹ. Ảnh: Creaders.
Áp lực từ chính quyền Trump
Ngay sau khi lên nắm quyền, Tổng thống Donald Trump bắt đầu nhắm tới Panama, Canada, Greenland và những nơi khác. Ông cho rằng Panama hiện đang do Trung Quốc kiểm soát, vì vậy Mỹ phải giành lại quyền kiểm soát này. Trong bối cảnh đó, Ngoại trưởng M.Rubio đã đến thăm Panama vào ngày 1/2 và chính phủ Panama đã tỏ ra khá "hợp tác", ngay lập tức tuyên bố rút khỏi Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc.
Là một doanh nhân thương mại và nhà đầu tư nổi tiếng ở Hong Kong, ông Lý Gia Thành đã chuẩn bị bán 43 cảng ở 23 quốc gia trước khi ông Trump nhậm chức vì các cảng này không có lãi. Nhưng giờ đây, những lời nói và hành động của ông Trump đối với Panama đã thúc đẩy ông thoát ra kịp thời, mặc dù Hutchison Ports, một công ty con của CK Hutchison, đã có thỏa thuận với chính phủ Panama để có quyền vận hành cảng cho đến năm 2047. Một câu chuyện kịch tính đã xảy ra.
Trong bài phát biểu trước lưỡng viện Quốc hội ngày 4/3, ông Trump nhắc lại rằng Mỹ muốn lấy lại Kênh đào Panama. Ông cũng đề cập đến việc một công ty Mỹ đã công bố kế hoạch mua hai cảng ở Kênh đào Panama. Đó là công ty quản lý tài sản và đầu tư vốn cổ phần nổi tiếng Black Rock.
Vào đêm muộn ngày 4/3, Cheung Kong Hutchison Holdings Limited (CK Hutchison), thuộc sở hữu của người giàu nhất Hong Kong Lý Gia Thành, đã thông báo công ty đã đạt được thỏa thuận về nguyên tắc với một tập đoàn do BlackRock đứng đầu, toàn bộ giao dịch có giá trị 22,8 tỷ USD.
Trung Quốc quyết tâm ngăn chặn thương vụ
Rõ ràng, ông Lý Gia Thành đã không "tham khảo ý kiến" chính quyền trung ương Trung Quốc ở Bắc Kinh trước khi quyết định vụ giao dịch này, nhưng không hoàn toàn loại trừ khả năng Bắc Kinh đã biết trước khi thỏa thuận diễn ra. Vào thời điểm đó, giới lãnh đạo Trung Quốc đang bận rộn với kỳ họp "Lưỡng hội" của nên tạm thời chưa có động thái.
Ngay sau khi hai phiên họp kết thúc, tờ Ta Kung Pao thân chính phủ ở Hong Kong và sau đó là các cơ quan truyền thông Trung Quốc đã sử dụng những ngôn chỉ trích mạnh mẽ nhằm vào ông Lý Gia Thành.
Chính quyền muốn tỷ phú Hong Kong phải dừng giao dịch. Trong mấy ngày gần đây, chiến lược của Trung Quốc đã có sự điều chỉnh rõ ràng. Trước hết, lập trường chính thức đã thay đổi khi ngưng chỉ trích Lý Gia Thành và cho rằng không thể chấp nhận sự ép buộc từ nước ngoài. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ mũi dùi vào ông Trump thay vì ông Lý Gia Thành. Đồng thời, chính quyền trung ương quyết định Tổng cục Quản lý thị trường quốc gia sẽ tiến hành điều tra chống độc quyền đối với các giao dịch của CK Hutchison.
Cảng Cristobal ở đầu phía Đại Tây Dương của kênh đào Panama. Ảnh: Reuters.
Để tăng áp lực lên gia tộc Lý Gia Thành, Bắc Kinh đã ra chỉ thị rằng các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc trong tương lai không được phép phát triển kinh doanh với gia tộc họ Lý, tạm thời không bao gồm các hợp tác kinh doanh hiện tại. Cuối cùng, chính quyền đang cố gắng tiếp cận lôi kéo Blackstone, một đối thủ cạnh tranh của BlackRock, ám chỉ nếu công ty này không lắng nghe Bắc Kinh sẽ rất khó làm ăn tại Trung Quốc, mà lợi ích to lớn của BlackRock ở Trung Quốc là điều ai cũng biết.
Trong hoàn cảnh như vậy, ông Lý Gia Thành đã phải tạm dừng dự án. Trước khi đến ngày cuối cùng của thương vụ vào tháng 7, cuộc đấu tranh giữa Trung Quốc, Lý Gia Thành, bên bán và cuối cùng là chính phủ Mỹ đang ngấm ngầm diễn ra.
Ông Lý Gia Thành sẽ ra sao?
Xét về pháp lý, trước hết, toàn bộ gia đình ông Lý Gia Thành đều đã nhập quốc tịch Canada. Ông hiện không còn sống ở Hong Kong. Công ty Cheung Kong Hutchison Holdings Limited được đăng ký tại Quần đảo Cayman, vùng lãnh thổ hải ngoại của Anh. Như vậy, dù Hong Kong hay Trung Quốc muốn can thiệp, họ dường như cũng không có thẩm quyền pháp lý.
Hơn nữa, bản thân ông Lý Gia Thành không còn quyền thực tế đối với công ty nữa, mà người con trai cả của ông, Lý Trạch Cơ, đang nắm quyền điều hành.
Tuy nhiên, văn phòng Công ty CK Hutchison của Lý Gia Thành lại đặt tại Hong Kong, nghĩa là mọi tài liệu, giấy tờ đều có ở đó. Hơn nữa, 12% doanh thu của CK Hutchison đến từ Trung Quốc đại lục và Hong Kong. Gia đình họ Lý cũng có hộ chiếu Hong Kong, Trung Quốc. Chính vì lý do này mà Tổng cục Quản lý thị trường quốc gia đã tiến hành một cuộc điều tra chống độc quyền với danh nghĩa "bảo vệ lợi ích của các công ty Trung Quốc (tức là Cheung Kong Hutchison Holdings Limited)".
Dưới những áp lực như trên, kết quả có nhiều khả năng là ông Lý Gia Thành sẽ phải khuất phục trước ý muốn của Bắc Kinh và từ bỏ giao dịch. Nếu đúng như vậy thì có nghĩa là tập đoàn của ông phải chịu thua lỗ vì lý do chính trị. Chưa kể đến việc phải trả số tiền đền bù lớn cho bên mua. Trên thực tế, ông Lý Gia Thành đã gánh chịu hậu quả bước đầu: giá trị thị trường của 4 công ty của ông, bao gồm cả Cheung Kong Holdings, hiện đã "bốc hơi" hơn 78,1 tỷ đô la Hong Kong (HKD).
Kết quả còn lại ít có khả năng xảy ra hơn: ông Lý Gia Thành sẽ làm mọi cách để thực hiện vụ giao dịch. Nếu điều này xảy ra, mặc dù chính phủ Trung Quốc sẽ để lại ấn tượng không tốt đối với các doanh nghiệp tư nhân và nước ngoài, nhưng cả Lý Gia Thành và người mua đều sẽ bất hòa với Bắc Kinh và họ sẽ buộc phải từ bỏ các hoạt động kinh doanh trong tương lai liên quan đến Trung Quốc.
Tóm lại, tình thế hiện nay không hề đơn giản. Về cơ bản, đây là cuộc cạnh tranh giữa hai gã khổng lồ kinh tế giành giật các nguồn tài nguyên như biển và đường thủy trên thế giới. Ông Lý Gia Thành và Tập đoàn BlackRock trở thành những quân cờ. Và cuộc ganh đua này chỉ mới bắt đầu.
VietBF@ sưu tập
