Thỏa thuận Mỹ - Anh: Cái bẫy với EU?

[Romano]

Thỏa thuận mới giữa Mỹ và Anh không chỉ là dấu ấn hậu Brexit, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho EU trước một cục diện thương mại ngày càng bất lợi. Liệu châu Âu có thể giữ vững lập trường hay sẽ phải đánh đổi nhiều hơn để tránh rơi vào cuộc chiến thuế quan?Thỏa thuận thương mại mà Mỹ vừa ký kết với Vương quốc Anh đang gióng lên hồi chuông cảnh báo cho Liên minh châu Âu (EU) trên nhiều phương diện. Theo trang tin unherd.com, không chỉ báo hiệu một khuôn mẫu thỏa thuận thương mại mà EU khó lòng chấp nhận, nó còn cho thấy một cục diện thương mại đầy thách thức đang chờ đợi khối này.

Điểm khác biệt cơ bản nằm ở cán cân thương mại. Không giống như Vương quốc Anh, EU có thặng dư thương mại đáng kể với Mỹ. Dữ liệu thương mại năm ngoái cho thấy thặng dư của EU lên tới khoảng 230 tỷ USD, và con số này còn ghi nhận mức tăng kỷ lục trong những tháng đầu năm 2025 khi các nhà xuất khẩu châu Âu cố gắng "né" thuế quan tiềm năng. Việc Ủy ban châu Âu tìm cách "cộng" thâm hụt dịch vụ vào vấn đề này là không thuyết phục, bởi lẽ con số đó chịu ảnh hưởng lớn từ các công ty Mỹ sản xuất tại châu Âu và mua dịch vụ từ công ty mẹ.Các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và EU vốn đã không suôn sẻ. Phía Mỹ viện dẫn những khác biệt văn hóa, trong khi EU lại tỏ ra cứng rắn về các rào cản phi thuế quan, chẳng hạn như tiêu chuẩn an toàn cho phụ tùng ô tô hay an toàn thực phẩm. EU không có nhiều "quân bài" để nhượng bộ Mỹ về thuế quan, và những lời hứa hẹn mơ hồ về việc mua thêm khí đốt của Mỹ khó có khả năng thực hiện. Động thái đáp trả mạnh mẽ từ Ủy ban châu Âu gần đây, khi công bố danh sách các mặt hàng nhập khẩu trị giá 95 tỷ euro từ Mỹ bị nhắm mục tiêu trừng phạt, cho thấy sự quyết đoán của khối này. Họ thậm chí còn đe dọa sẽ kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận rõ ràng rằng thỏa thuận thương mại Mỹ - Anh, khi được thực hiện, sẽ không mang lại lợi ích cho EU. Thỏa thuận này đồng nghĩa với việc thuế quan thấp hơn đối với hàng hóa Mỹ và cao hơn đối với hàng hóa Anh. Tổng thống Trump vẫn kiên quyết áp dụng mức thuế cơ bản 10% và khó có khả năng thay đổi lập trường đối với ô tô, thép và nhôm của châu Âu, dù ông đã dễ dàng nhượng bộ với ô tô của Anh. Số lượng xe Mercedes, BMW và Porsche nhập khẩu vào Mỹ lớn hơn nhiều so với Jaguar hay Aston Martin của Anh. Nếu ông Trump miễn thuế cho ngành công nghiệp ô tô châu Âu, việc áp thuế ban đầu sẽ trở nên vô nghĩa.

Thỏa thuận thương mại Mỹ - Anh dường như là một nỗ lực chính trị gây chia rẽ giữa EU và Mỹ, đặc biệt khi Tổng thống Donald Trump đã công khai thừa nhận rằng thỏa thuận với Anh có được trước tiên là do Brexit. Nếu không có thỏa thuận nào giữa Mỹ và EU, mọi người sẽ chứng kiến sự cạnh tranh giữa hai chế độ thuế quan ở Tây Âu. Ví dụ, điều gì sẽ xảy ra nếu ô tô Mỹ được miễn thuế khi vào Anh, sau đó lại được bán ở EU? Hay thịt bò Mỹ cũng vậy? Rõ ràng, Vương quốc Anh không thể nhập khẩu riêng thịt bò Mỹ mà không ảnh hưởng đến EU.

Tuy nhiên, việc loại trừ hoàn toàn khả năng đạt được thỏa thuận giữa Mỹ và EU có lẽ là không khôn ngoan. Thủ tướng Đức mới Friedrich Merz có thể sẽ thúc đẩy EU theo một hướng khác, nơi một thỏa thuận có thể trở nên khả thi. Theo thông tin, ông Merz đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Trump, và nhà lãnh đạo Đức tự tin có thể đạt được thỏa thuận. Thậm chí có khả năng hai nhà lãnh đạo sẽ hợp tác tốt, nhưng hiện tại vẫn chưa có thỏa thuận nào được thống nhất.

Trong tình hình hiện tại, một thỏa thuận chỉ có thể đạt được nếu châu Âu thay đổi lập trường về quy định đối với ô tô và nhập khẩu nông sản ở một mức độ đáng kể. Tuy nhiên, đó chắc chắn sẽ không phải là một thỏa thuận tốt cho EU. Câu hỏi đặt ra là liệu một thỏa thuận "không tốt" có tốt hơn là không có thỏa thuận nào hay không. Đây thực sự là một sự đánh đổi khó khăn, giữa mức thuế quan 10% hiện tại và mức thuế 20% hoặc thậm chí cao hơn đối với ô tô trong trường hợp không có thỏa thuận. Liệu sự đánh đổi đó có đáng giá hay không vẫn là một dấu hỏi lớn, gợi nhớ đến những tranh luận "có thỏa thuận hay không thỏa thuận" trong suốt quá trình Brexit đầy gian nan.