Hệ lụy chính trị từ việc tổng thống Donald Trump mới đây đã điều động 2.000 binh sĩ Vệ binh Quốc gia của bang California đến Los Angeles nhằm trấn áp các cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của ông đã gây chấn động không chỉ trong nước Mỹ. Quyết định của tổng thống, đang gây nhiều tranh cãi, có thể để lại những hệ lụy nghiêm trọng về cả phương diện pháp lý, chính trị và xã hội. Giới quan sát nhìn nhận sự kiện này như là một bước thụt lùi của nền dân chủ Mỹ.
Những người biểu tình đối đầu với Vệ Binh Quốc Gia ở trung tâm Los Angeles, Mỹ, ngày 08/06/2025. AP - Jae C. Hong
Quyết định của cựu tổng thống Donald Trump về việc điều động 2.000 binh sĩ Vệ binh Quốc gia đến Los Angeles nhằm trấn áp các cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của ông đã gây chấn động không chỉ trong nước Mỹ, mà còn làm dấy lên làn sóng quan ngại sâu sắc từ cộng đồng quốc tế và dư luận báo chí toàn cầu.
Ngày 07/06/2025, tổng thống Doanald Trump ra lệnh triển khai 2.000 lính Vệ Binh Quốc Gia của bang California đến Los Angeles để trấn áp các cuộc biểu tình phản đối chính sách thô bạo đối với người nhập cư.
Quyết định của tổng thống, đang gây nhiều tranh cãi, có thể để lại những hệ lụy nghiêm trọng về cả phương diện pháp lý, chính trị và xã hội. Giới quan sát nhìn nhận sự kiện này như là một bước thụt lùi của nền dân chủ Mỹ.
Vệ Binh Quốc Gia là lực lượng quân sự dự bị có nguồn gốc từ lực lượng dân quân địa phương thế kỷ 17. Kể từ đó, lực lượng này đã đảm nhiệm nhiều trách nhiệm : cứu trợ thiên tai và an ninh trong nước, bảo vệ đất nước và ngăn ngừa bất ổn dân sự hay hỗ trợ các chiến dịch triển khai quân đội Hoa Kỳ ở nước ngoài.
Việc các tổng thống Mỹ ra lệnh triển khai lực lượng vệ binh, trong trường hợp an ninh quốc gia trong tình trạng nguy cấp, không phải là hiếm. Tuy nhiên lần này, tổng thống Trump viện dẫn Điều 10 của Bộ luật Quân đội - vốn chỉ nên được sử dụng trong trường hợp khẩn cấp, như xâm lược, nổi dậy hoặc khi lực lượng thực thi pháp luật không còn kiểm soát được tình hình - để biện minh cho hành động của mình. Đây là lần đầu tiên, kể từ năm 1965, một tổng thống Hoa Kỳ đơn phương thực hiện điều này, trong bối cảnh không có cuộc nổi dậy vũ trang hay khủng hoảng an ninh nghiêm trọng nào được ghi nhận.
Không chỉ là câu hỏi về thẩm quyền, hành động này còn chạm tới nguyên tắc cốt lõi của liên bang Mỹ : chủ quyền tiểu bang. Thống đốc California, Gavin Newsom, đã ngay lập tức chỉ trích động thái này là "hành động mang tính khiêu khích" và là "một sự xâm phạm trực tiếp vào quyền tự trị hiến định của California".
Các chuyên gia pháp lý và tổ chức bảo vệ quyền công dân như ACLU đã lên tiếng cảnh báo rằng việc Trump sử dụng Điều 10 mà không có sự phê chuẩn từ tiểu bang là một hành vi chưa từng có trong thời hiện đại. Nó tạo tiền lệ cho các tổng thống tương lai có thể viện dẫn lý do “an ninh” để triển khai quân đội nhằm đối phó với bất kỳ hình thức phản đối nào, kể cả khi những phản đối đó hoàn toàn hợp pháp và ôn hòa.
Elizabeth Goitein, giám đốc Chương trình Tự do và An ninh quốc gia của Trung tâm Tư pháp Brennan (Brenan Center Justice), nhận định : “Chúng ta đang chứng kiến một sự lạm dụng quyền lực chưa từng có kể từ thời kỳ đấu tranh dân quyền thập niên 1960.”
Việc triển khai binh lính trong bối cảnh biểu tình ôn hòa không những làm gia tăng khả năng xảy ra bạo lực, mà còn khiến cho người dân mất lòng tin vào chính quyền. Các hình ảnh binh lính trang bị vũ khí hạng nặng di chuyển trong khu vực Downtown, Los Angeles, đã tạo ra một không khí căng thẳng, kích thích tâm lý đối đầu hơn là đối thoại.
Việc sử dụng quân đội để đáp trả một phong trào biểu tình xuất phát từ các vấn đề nhân đạo, trong trường hợp này là chính sách chống nhập cư bị chỉ trích là vô nhân đạo, khiến cho xung đột không được giải quyết mà ngược lại, càng bị đẩy lên cao trào. Từ một mâu thuẫn chính sách, tình hình có thể nhanh chóng bị đẩy thành khủng hoảng và là biểu hiện của sự mất kiểm soát chính trị.
Nhìn từ bên ngoài nước Mỹ, việc tổng thống Donald Trump điều động Vệ binh Quốc gia để đối phó với làn sóng biểu tình phản đối chính sách nhập cư không chỉ là một sự kiện nội bộ mà còn mang thông điệp biểu tượng về tình trạng dân chủ, pháp quyền và quyền con người tại một trong những quốc gia vốn luôn tự cho mình là hình mẫu tự do của thế giới.
Dư luận báo chí ở nhiều nước như Anh, Pháp, Đức đã phản ánh rõ mối lo ngại và đặt câu hỏi : Liệu Hoa Kỳ, quốc gia luôn lên tiếng phê phán các chính phủ khác đàn áp biểu tình tình băng vũ lực, có đang đi vào con đường mà chính họ từng chỉ trích ?
Giới quan sát quốc tế cũng chỉ ra nghịch lý rằng : Mỹ vẫn luôn đòi hỏi các quốc gia khác tôn trọng quyền biểu tình, nhưng lại dùng quân đội để đàn áp chính công dân của mình. Điều này khiến Mỹ trở nên khó thuyết phục khi lên tiếng về nhân quyền trên trường quốc tế, đặc biệt trong các diễn đàn như Liên Hiệp Quốc hay Hội đồng Nhân quyền.
Hoa Kỳ từ lâu được xem là biểu tượng của tự do, nhân quyền và dân chủ. Tuy nhiên, việc chính quyền điều lực lượng vũ trang để đàn áp người biểu tình, đặc biệt trong các vấn đề nhân đạo như nhập cư, đã làm tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh quốc tế của nước này. Các tổ chức quốc tế và đồng minh phương Tây có thể đặt lại câu hỏi về cam kết của Mỹ đối với các giá trị mà chính họ từng cổ vũ trên toàn cầu.
