Giới quan sát từ lâu đă cảnh báo, việc Israel tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran có thể dẫn đến đ̣n đáp trả dữ dội từ phía Tehran và đe dọa đẩy khu vực vào một cuộc chiến tranh toàn diện.
Lư do Israel tấn công Iran
Các cơ quan t́nh báo Mỹ đă cảnh báo từ tháng 2 rằng Israel có thể tiến hành một cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở trọng yếu trong chương tŕnh hạt nhân của Iran trong năm nay.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhiều lần thúc đẩy phương án quân sự để ngăn chặn chương tŕnh hạt nhân của Iran. Các báo cáo t́nh báo gần đây của Mỹ cho biết Israel đang t́m cách tận dụng t́nh trạng bị phá hủy sau khi nước này tiến hành không kích vào các cơ sở sản xuất tên lửa và hệ thống pḥng không của Iran hồi tháng 10/2024. Một báo cáo khác nhận định, Israel vẫn đang theo đuổi mục tiêu lớn hơn là thúc đẩy sự thay đổi chế độ tại Iran.
Thủ tướng Israel Netanyahu chỉ vào đường đỏ mà ông vẽ trên đồ họa quả bom được sử dụng để đại diện cho chương tŕnh hạt nhân của Iran. Ảnh: Reuters
Israel từ lâu đă coi Iran là mối đe dọa hiện hữu, đặc biệt trong bối cảnh Tehran không công nhận quyền tồn tại của Nhà nước Israel và được cho là đang phát triển vũ khí hạt nhân.
Trong nhiều thập kỷ qua, Israel và Iran đă tiến hành "cuộc chiến trong bóng tối" thông qua lực lượng ủy nhiệm và các hoạt động bí mật. Tehran hậu thuẫn nhiều nhóm vũ trang từng tham chiến trực tiếp với Israel trong khu vực như Hezbollah ở Lebanon, Hamas ở Gaza và lực lượng Houthi ở Yemen.
Khủng hoảng chính trị trong nước làm gia tăng áp lực với Thủ tướng Netanyahu. Lập trường phản đối dự luật nghĩa vụ quân sự mới đă gây ra t́nh thế bế tắc chính trị và Quốc hội Israel hay Knesset phải họp lại để thảo luận về khả năng tự giải tán - một bước đi có thể dẫn đến bầu cử sớm mà theo các cuộc thăm ḍ, ông Netanyahu có nguy cơ thất bại. Tuy nhiên, hôm 11/6, Quốc hội đă bác bỏ đề xuất giải tán, giúp ông Netanyahu có thêm thời gian để t́m cách tháo gỡ khủng hoảng.
Ngày 12/6, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thông qua một nghị quyết cho rằng Iran vi phạm các nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân. Tehran đă phản ứng mạnh mẽ bằng cách tuyên bố sẽ tăng tốc các hoạt động hạt nhân, đồng thời cảnh báo rằng nước này “không c̣n lựa chọn nào khác ngoài việc đáp trả”.
Uranium là nhiên liệu hạt nhân mà khi được làm giàu ở mức cao có thể được sử dụng để sản xuất bom nguyên tử. Dù vậy, Iran luôn khẳng định chương tŕnh hạt nhân của ḿnh chỉ phục vụ mục đích ḥa b́nh.
Mỹ có nguy cơ bị kéo vào cuộc chiến toàn diện ở Trung Đông?
Các chuyên gia và nhà phân tích từ lâu đă cảnh báo, việc Israel tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran có thể dẫn đến đ̣n đáp trả dữ dội từ phía Tehran và đe dọa đẩy khu vực vào một cuộc chiến tranh toàn diện.
Nếu Israel và Iran bị cuốn vào một cuộc xung đột trên diện rộng, điều đó có nguy cơ kéo theo sự can dự của Mỹ. Nguyên nhân là v́ Washington từ lâu đă là đồng minh thân cận nhất và là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Israel.
Đă có những dấu hiệu cho thấy nguy cơ này xuất hiện vào đầu tuần khi Mỹ ra lệnh sơ tán các nhân viên không thiết yếu khỏi nhiều địa điểm tại Trung Đông, trong bối cảnh ngày càng nhiều thông tin t́nh báo cho rằng cuộc tấn công của Israel vào Iran sắp xảy ra.
Giới chức Israel hôm 13/6 cho biết họ đang chuẩn bị đối phó với đ̣n đáp trả từ Iran và đă ban bố t́nh trạng khẩn cấp.
Các cuộc không kích của Israel đang đẩy khu vực vào một giai đoạn chưa từng có, khiến những người sống tại Israel và khắp Trung Đông lo ngại sâu sắc.
Iran duy tŕ mạng lưới được gọi là “Trục kháng chiến” trong khu vực, bao gồm các lực lượng ủy nhiệm thân cận như Hezbollah ở Lebanon, lực lượng Houthi ở Yemen và nhiều nhóm dân quân tại Iraq và Syria. Theo các chuyên gia, một cuộc tấn công của Israel nhằm vào cơ sở hạt nhân của Iran nhiều khả năng cũng sẽ chấm dứt các cuộc đàm phán giữa Tehran và Washington.
Năm ngoái, cuộc chiến ủy nhiệm kéo dài nhiều năm giữa Israel và Iran đă bùng phát thành xung đột công khai với loạt tấn công bằng tên lửa trực tiếp giữa hai bên.
Khi đó, Mỹ đă cảnh báo Israel không được tấn công các cơ sở năng lượng hoặc hạt nhân của Iran. Tehran cũng t́m cách giảm nhẹ căng thẳng, phản ứng bằng các cuộc tấn công mang tính biểu tượng nhưng được tính toán kỹ lưỡng và gây thiệt hại hạn chế.
Cuộc tấn công ngày 13/6 của Israel đă đi xa hơn rất nhiều, nhắm thẳng vào trung tâm hạt nhân và quân sự của Iran. Israel đă tấn công cơ sở làm giàu uranium quan trọng của Iran tại Natanz và khiến Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo - Tướng Hossein Salami cùng Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Iran - Thiếu tướng Mohammad Bagheri thiệt mạng.
Chuyên gia phân tích an ninh của CNN Beth Sanner nhận định Israel đă nhắm vào các quan chức cấp cao nhất của Iran ngay từ đầu chiến dịch.
“Họ bắt đầu bằng cách loại bỏ các nhân vật hàng đầu, cụ thể là Tổng tham mưu trưởng quân đội Iran, tương đương với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân của Mỹ. Bạn có thể tưởng tượng Mỹ sẽ phản ứng thế nào nếu điều đó xảy ra với họ”.
Theo bà Sanner, hiện Iran đang đối mặt với “mối đe dọa sống c̣n” và v́ thế, Israel có thể sẽ phải hứng chịu “một đ̣n đáp trả quy mô lớn hơn nhiều so với lần trước".
VietBF@ sưu tập
