Giải mã Nga vẫn chưa tuyên chiến chính thức với Ukraine

[miro1510]

Xung đột Nga - Ukraine diễn ra vô cùng khốc liệt. Nhiều loại vũ khí hiện đại được huy động, nhiều thành phố, thị xã bị tàn phá. Thế nhưng cho tới nay, Nga vẫn chưa chính thức tuyên chiến với Ukraine. Lý do đằng sau là gì?

Sự nhất quán của Nga trong thuật ngữ về xung đột

Vào tháng 2/2022, khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, Tổng thống Nga Putin đã gọi đây là “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga tại Ukraine. Cho tới nay, sau gần ba năm rưỡi, ông Putin và điện Kremlin vẫn gọi xung đột này theo cách như vậy và chưa hề đưa ra một lời tuyên chiến chính thức nào với Kiev.

Tổng thống Putin. Ảnh: Reuters.

Nếu Nga chính thức tuyên chiến, điều này sẽ tạo ra tác động sâu rộng lên nền kinh tế và ngành công nghiệp của nước này, đồng thời cho phép Moscow tiến hành tổng động viên quy mô lớn.

Khi Ukraine phát động chiến dịch táo bạo “Mạng nhện” vào ngày 1/6/2025, bên trong điện Kremlin đã xuất hiện những tiếng nói cứng rắn hơn, muốn Nga phải tuyên chiến với Ukraine để từ đó nước này có thể trả đũa mãnh liệt hơn và đưa xung đột lên một nấc thang mới, đồng thời chuyển sang trạng thái thời chiến hoàn toàn.

“Lặng lẽ thực chiến, tránh gây ồn ào”

Trên thực tế, nền kinh tế Nga đã ít nhiều chuyển sang trạng thái thời chiến. Dự kiến, Kremlin phân bổ 6,3% GDP nước Nga cho quốc phòng trong năm nay - mức cao nhất kể từ Chiến tranh Lạnh. Nhưng như thế vẫn thấp hơn nhiều so với tình huống Nga chuyển hoàn toàn sang trạng thái thời chiến.

Trái lại, Ukraine chi tới 34% GDP cho quốc phòng vào năm 2024. Để dễ hình dung, chi tiêu quân sự của nước Anh thời Thế chiến II đã vượt mức 50% GDP.

Các con số trên cũng được Đại sứ Nga tại Anh Andrey Kelin trích dẫn khi ông trả lời phỏng vấn của CNN vào tháng trước. Đây là bằng chứng cho thấy Nga trên thực tế vẫn đang tiến hành “chiến dịch đặc biệt” chứ chưa phải là một cuộc chiến tranh đầy đủ.

Một số chuyên gia đã phản biện lại các con số trên.

Federico Borsari - chuyên gia quốc phòng tại Trung tâm Phân tích chính sách châu Âu (có trụ sở ở Mỹ) nói với tờ Kyiv Independent rằng “nền kinh tế Nga đã ở trong trạng thái thời chiến, và mức chi 6,5% GDP cho quốc phòng trong năm 2025 có khả năng là ước tính thấp hơn thực tế. Ông nói: “Sản xuất quốc phòng tại Nga trong những mảng chủ chốt như UAV, tên lửa và xe thiết giáp đang ở mức hết công suất, với việc công nhân phải làm việc tới 3 ca mỗi ngày”.

Nga đặc biệt đẩy mạnh sản xuất vũ khí trong những tháng gần đây khi họ cạn dần vũ khí do tiêu thụ nhiều trong chiến sự với Ukraine.

Dữ liệu từ Tổng cục Tình báo quốc phòng Ukraine cho thấy vào đầu tháng 6 này, thí dụ, sản xuất tên lửa đạn đạo tại Nga đã tăng ít nhất 66% so với năm ngoái (2024).

Karolina Hird - phó trưởng nhóm nghiên cứu về Nga tại Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW, trụ sở ở Washington) đồng ý với phân tích của ông Borsari và cho rằng ít khả năng Nga có sẵn một kho vũ khí bí mật và do vậy họ vẫn phải tăng cường sản xuất không ngừng vũ khí để đáp ứng nhu cầu chiến đấu của binh sĩ Nga. Từ đó, bà Hird nhận định Nga thực tế đang tiến hành một cuộc chiến tổng lực.

Chính sách khôn khéo của Moscow

Có vẻ như điện Kremlin chỉ muốn dừng lại ở việc động viên một phần lực lượng dự bị như vào hồi tháng 9/2022 do không muốn gây xáo trộn lớn trong tâm tư người dân. Tổng thống Putin dường như vẫn muốn cố tránh gây lo lắng cho dân chúng nước này.

Khi tuyên chiến chính thức, Nga có lý do để tổng động viên. Nhưng Kremlin đã tìm ra một cách khác để huy động nhân lực cho cuộc chiến, đó là sử dụng các binh sĩ hợp đồng. Kremlin đưa ra những gói ưu đãi nhằm khích lệ người dân tình nguyện tham chiến. Với cách thức này, Nga đã bổ sung được đáng kể nhân sự cho quân đội.

Ryhor Nizhnikau - chuyên gia về Nga tại Viện Quan hệ quốc tế Phần Lan cho rằng Tổng thống Nga Putin là con người thận trọng, không thích phiêu lưu vào những rủi ro không cần thiết. Chuyên gia này đánh giá việc tổng động viên có thể gây bất ổn cho chính quyền tại Nga và gây xáo động trong đồng thuận xã hội tại đây.

Hơn nữa, việc không tuyên chiến cũng có lợi cho Nga trong quan hệ quốc tế, giúp Moscow khẳng định rằng Nga không tạo ra mối đe dọa nào cho NATO.