Mỹ đang tìm cách tăng cường năng lực sản xuất tàu ngầm dù thiếu hụt lao động lành nghề và chi phí tăng cao, đặc biệt giữa lo ngại Trung Quốc sớm đuổi kịp Washington trong lĩnh vực này.
Tại lễ duyệt binh ngày 3/9, Trung Quốc đã giới thiệu một tàu ngầm mới, không người lái, có kích thước bằng xe đầu kéo. Hình ảnh này làm nổi bật sự đầu tư của Bắc Kinh trong lĩnh vực hải quân. Trong khi đó, ngành công nghiệp tàu ngầm của Mỹ chật vật bứt phá sau nhiều năm trì hoãn, chi phí tăng cao và nền tảng suy yếu.
Đi đầu trong nỗ lực xoay chuyển tình thế là những người như William Kaisen. Kaisen từng là lính thủy quân lục chiến, đang tham gia Chương trình Đào tạo Tăng tốc Sản xuất Quốc phòng. Chương trình này cung cấp lao động lành nghề cho ngành công nghiệp đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng thiếu hụt lao động và cơ sở vật chất.
Hiện tại, cơ sở công nghiệp tàu ngầm đặt mục tiêu tuyển dụng ít nhất 100.000 lao động như Kaisen trong thập niên tới. Những cá nhân này sẽ đáp ứng nhu cầu đóng mới tàu ngầm tấn công thường được coi là “át chủ bài” của Hải quân Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Theo Bloomberg, nhiều tàu ngầm của Mỹ sắp hết hạn, trong khi các đối thủ chiến lược như Trung Quốc đang nhanh chóng xây dựng cả hạm đội. Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia lo ngại Mỹ sẽ không kịp đưa đủ số tàu ngầm mới vào hoạt động để duy trì lợi thế hải quân.
Hồi tháng 5, Bộ trưởng Hải quân Mỹ John Phelan cảnh báo thực tế này đang đặt lực lượng vào “tình thế bấp bênh”. “Chúng ta không thể thể hiện sức mạnh hoặc đảm bảo tự do hàng hải nếu tàu của chúng ta chưa sẵn sàng, hay hạm đội của chúng ta không phát triển”, ông Phelan nói.
Trì hoãn sản xuất, chi phí tăng, thiếu hụt lao động
Hải quân Mỹ đang đặt trọng tâm vào hai chương trình thế hệ tiếp theo. Đánh giá năm 2024 cho thấy quá trình sản xuất của cả hai chương trình đều đang chậm trễ.
Một là tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo lớp Columbia. Tàu ngầm lớp Columbia thay thế hạm đội lớp Ohio đã cũ và là trụ cột có khả năng sống sót cao nhất trong bộ ba hạt nhân của Mỹ. Phương tiện mang theo tên lửa đạn đạo Trident có thể tấn công mục tiêu cách xa hơn 11.000 km. Đây sẽ là tàu ngầm lớn nhất Mỹ từng chế tạo với chiều dài 178 m, chiều rộng tối đa 13 m và trọng tải choán nước trên 20.000 tấn.
Thời gian bàn giao USS District of Columbia - chiếc đầu tiên trong số 12 chiếc - trước đó dự kiến vào tháng 10/2027, nhưng hiện lùi muộn nhất tới tháng 3/2029. Bộ Tư lệnh Hệ thống biển Hải quân cho biết chi phí ước tính đã tăng lên ít nhất 16,1 tỷ USD, cao hơn 12% so với dự báo năm 2021, do lạm phát chi phí vật liệu và nhân công cũng như “hiệu suất của nhà máy đóng tàu”.
Theo báo cáo hồi tháng 6, tàu ngầm lớp Columbia thứ hai, USS Wisconsin, đang chậm tiến độ 12% sau hơn một năm thi công.
Tổng chi phí dự kiến của chương trình Columbia đã tăng 6% so với ước tính năm 2023, lên hơn 126 tỷ USD tính đến tháng 8/2024.
Bức tranh phác thảo tàu ngầm lớp Virginia. Ảnh: Institute for Advanced Learning and Research.
Chương trình thứ 2 là tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Virginia. Theo kế hoạch, Mỹ sẽ bán cho Australia 3 tàu ngầm lớp Virginia, với hai chiếc từ hạm đội hiện có chuyển giao vào năm 2032 và 2035, và chiếc thứ ba được đóng mới và bàn giao trong năm tài chính 2038.
Tuy nhiên, chương trình chưa bao giờ đạt mục tiêu 2 tàu ngầm lớp Virginia mỗi năm, với tốc độ sản xuất khoảng 1,2 chiếc/năm từ năm 2022. Trong khi đó, Hải quân Mỹ muốn đóng một tàu ngầm lớp Columbia và hai tàu ngầm lớp Virginia mỗi năm vào năm 2028.
Thiếu hụt lao động lành nghề là yếu tố chính dẫn đến sản xuất chậm trễ. Một báo cáo của Văn phòng Quản lý Tài chính (GAO) hồi tháng 2 nhắc tới các vấn đề “đặc biệt nghiêm trọng” trong lực lượng lao động, tuyển dụng, giữ chân nhân tài và kỹ năng.
“Sản xuất tàu ngầm không hề dễ dàng. Có những vấn đề xoay quanh chuỗi cung ứng, nhưng lực lượng lành nghề là một trong những rào cản rất lớn”, chuyên gia Kelly Grieco từ Trung tâm Stimson cho biết.
Thời gian chờ đợi các linh kiện chuyên dụng, như hệ thống đẩy hạt nhân, thép cao cấp và thiết bị điện tử tiên tiến, cũng làm chậm quá trình sản xuất.
“Vật liệu và phụ tùng bị giao trễ, đôi khi còn có lỗi dù đã kiểm định chất lượng sơ bộ trước đó. Điều này làm gián đoạn quy trình làm việc, nhưng chúng tôi đang phát triển các giải pháp thay thế”, Phebe Novakovic - Giám đốc điều hành General Dynamics, nhà thầu chính cho tàu ngầm lớp Columbia - cho biết.
Tàu ngầm tấn công lớp Virginia tại cơ sở đóng tàu Newport News. Chiếc thứ 27 được hạ thủy hồi tháng 7. Ảnh: HII.
Bên cạnh đó, số lượng xưởng đóng tàu Mỹ cũng thu hẹp đáng kể từ Thế chiến II. Khi đó, Mỹ có tới 11 cơ sở thuộc sở hữu chính phủ và hơn 60 nhà máy do công ty tư nhân điều hành. Hiện tại, cả nước chỉ còn 2 xưởng tư nhân để đóng tàu ngầm và 4 cơ sở công để sửa chữa và bảo trì.
Tình trạng này khiến công việc tồn đọng tới mức tàu ngầm lớp Los Angeles tên USS Boise đã ngừng hoạt động và chờ sửa chữa từ năm 2015. Dự kiến, USS Boise hoạt động trở lại vào năm 2029 sau khi tiêu tốn 1,2 tỷ USD tiền bảo trì.
Mỹ đang chậm chân?
Dẫu vậy, theo ước tính của Bloomberg Intelligence, tàu ngầm Mỹ vẫn vượt trội về số lượng lẫn công nghệ so với các đối thủ, với lợi thế năng lực từ 5-10 năm. Ngoài ra, thiết kế của Mỹ êm hơn nhiều so với tàu ngầm Trung Quốc. Phương tiện của Mỹ cũng mang theo vũ khí mạnh, như ngư lôi và tên lửa phóng từ dưới nước bất cứ lúc nào nhắm vào các tàu chiến và mục tiêu trên bộ ở xa.
Collin Koh - nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược - lưu ý Trung Quốc vẫn tụt lại về động cơ hạt nhân, khả năng tàng hình và hoạt động dưới biển sâu. Tuy nhiên, ông cảnh báo quá trình sản xuất chậm trễ của Mỹ có thể tạo cơ hội cho Bắc Kinh và gây lo ngại cho các đồng minh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Theo nghiên cứu năm 2024 của Observer Research Foundation, Hải quân Trung Quốc có thể đóng từ 4,5-6 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mỗi năm. Trong khi đó, báo cáo năm 2023 của Bộ Quốc phòng Mỹ dự báo Trung Quốc có thể tăng lực lượng tàu ngầm lên 80 chiếc vào năm 2035.
Trong bối cảnh đó, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dành 29 tỷ USD trong dự luật thuế và chi tiêu tài trợ nâng cấp xưởng đóng tàu và hỗ trợ chương trình phát triển lực lượng lao động.
Quốc hội Mỹ cũng đang rót hàng tỷ USD vào ngành đóng tàu. Đạo luật Phân bổ Quốc phòng năm 2026 do Hạ viện thông qua phân bổ 1,5 tỷ USD cho các nhà cung cấp, lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng, cũng như 521 triệu USD để tăng lương cho các xưởng tư nhân ưu tiên tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân.
VietBF@ sưu tập
