Hãy cho kiểm tra thường xuyên trương mục ngân hàng hoặc liên tục canh chừng thùng thư, có thể quý vị sẽ bị bất ngờ với tấm chi phiếu 2,000 USD được Ông Già Noel Donald Trump gởi tặng. Tuy vậy, coi chừng ...bị mừng hụt. Tuy nhiên, hãy khoan thất vọng.
"Ông Già Noel" đã hứa thì sẽ giữ lời. Biết đâu chừng…
Tổng Thống Donald Trump phát biểu ở Rocky Mount, North Carolina, hôm thứ Bảy, 19 tháng Mười Hai. (Ảnh minh họa: Tasos Katopodis/Getty Images)
Có hay không, nói thiệt cho dân mừng?
Ngày 9/11, trên Truth Social, ngài tổng thống có viết:
"Bọn phản đối thuế quan là cái đám NGU ĐẦN! Đất nước chúng ta bây giờ là quốc gia giàu có nhất, được kính trọng nhất trên thế giới, với tỷ lệ lạm phát gần như bằng không và giá trị thị trường chứng khoán đạt mức kỷ lục. Quỹ hưu trí 401k đạt mức cao nhất TỪ TRƯỚC ĐẾN NAY. Chúng ta đang thu về Hàng Ngàn Tỷ Đô La và mai này sẽ bắt đầu trả bớt KHOẢN NỢ KHỔNG LỒ, 37 Ngàn Tỷ. Đầu tư vào Mỹ đạt mức kỷ lục, các nhà máy và xí nghiệp mọc lên khắp nơi. Mỗi người sẽ được nhận khoản cổ tức ít nhất 2,000 USD (không tính những người có thu nhập cao!)"
Ngày 15/12, cơ quan Quan Thuế Vụ và Bảo Vệ Biên Giới Hoa Kỳ (CBP) cho biết Mỹ thu được hơn 200 tỷ USD tiền đánh thuế từ ngày 20 tháng Giêng đến ngày 15 tháng Mười Hai,
"nhờ hơn 40 sắc lệnh hành pháp được Tổng Thống Donald Trump ký ban hành"
Tổng Thống Trump khẳng định số tiền gom từ mức thuế này có thể được sử dụng để phát ra cổ tức cho người dân, đồng thời hỗ trợ nhiều sáng kiến khác như cho cắt giảm thuế, trả nợ quốc gia, loại bỏ thuế thu nhập, cải thiện việc chăm sóc trẻ em, đóng góp quỹ tài sản quốc gia, và thậm chí viện trợ cho Ukraine.(?)
Tuy nhiên, các chuyên gia chỉ ra rằng, đề xuất này không có khả thi. Theo phân tích từ
Tax Foundation, nếu đem phát 2,000 USD cho khoảng 150 triệu người Mỹ có thu nhập dưới 100,000 USD, tổng số tiền bỏ ra có thể lên đến 300 tỷ USD, vượt xa nguồn thu vào. Điều này sẽ biến cái gọi là
"cổ tức" biến thành một khoản chi tiêu gây ra thêm sự thâm hụt chứ không phải cho phân phối lợi nhuận thực sự. Một bản phân tích của
Yale Budget Lab thậm chí còn ước tính, việc phát ra tiền hỗ trợ "cho không biếu không" này có thể tốn đến khoảng 450 tỷ USD nếu số tiền 2,000 USD được trao cho những người có mức thu nhập dưới 100,000 USD/năm.
Chính quyền Trump, trong thực tế, đã cho sử dụng mức thu thuế quan để bù đắp các khoản cắt giảm thuế trong đạo luật Big Beautiful Bill, dự luật thuế và chi tiêu khổng lồ được ký vào ngày 4 tháng Bảy vừa qua. Hồi đầu tháng Mười Hai, chính quyền Trump cũng công bố quỹ cứu trợ 12 tỷ USD cho giới nông dân. Ông Trump cho biết, số tiền đó "sẽ không thể có nếu không có mức thuế áp đặt của ông". Và hồi trung tuần tháng Mười Hai, ông Trump còn hứa phát 1,776 USD cho hơn 1,45 triệu quân nhân tại ngũ trong những ngày sắp tới (con số 1,776 gắn liền với ý nghĩa của năm 1776, thời điểm giành độc lập của nước Mỹ).
Ông Trump không nói rõ,liệu số tiền ban phát 1,776 USDt cho quân nhân lấy từ nguồn nào và có được Quốc Hội thông qua theo luật định hay không, nhưng cái gọi là
"chia cổ tức 2,000 USD" thì có nhiều điều khá mơ hồ. Việc mấy trăm tỷ thu từ mức thuế quan mà đem sử dụng cho vô số mục đích cho thấy sự tình này rất không bình thường, như thể
"túi tiền cứ lấy xài hoài không hề cạn" như trong cổ tích.
Một trong những điểm mơ hồ nhất là tấm chi phiếu 2,000 USD
"không dành cho người có thu nhập cao". Theo
Pew Research Center, tầng lớp trung lưu năm 2024 được định nghĩa là gia đình có mức thu nhập từ 55,820 đến 167,460 USD dựa trên mức thu nhập trung bình quốc gia. Tuy nhiên, trong các đợt hỗ trợ trước (giai đoạn dịch COVID-19), cá nhân kiếm được 75,000 USD và cặp vợ chồng có mức thu nhập đến 150,000 USD vẫn được nhận tiền cứu trợ từ chính phủ liên bang.
Trong cuộc phỏng vấn của Fox News ngày 12 tháng Mười Một, Bộ Trưởng Tài Chính Scott Bessent cho biết:
"Tổng thống đang nói về khoản hoàn tiền 2,000 USD, và điều đó dành cho các gia đình kiếm tiền thấp hơn, ví dụ, 100,000 USD". Ông Bessent còn nói thêm, vấn đề này "đang được thảo luận", nhưng nói chung, tấm chi phiếu từ
"trên trời rơi xuống" có thể được phát cho các
"cá nhân có mức thu nhập trung bình". Cách nói này vẫn còn mông lung và lờ mờ. Cho đến thời điểm này, câu chuyện
"hai ngàn đô" dường như phát xuất ra từ một lúc ngẫu hứng của ông Trump, khiến cho nội các của ông sau đó phải xoay sở làm thế nào biến điều hoang đường trở thành sự thật.
Gần đây, khi bị báo chí liên tục chất vấn, ông Scott Bessent ra sức trấn an khi nói ,
"đừng có hối, chính phủ đang lo, quà có thể được phát vào năm 2026, trước bầu cử giữa kỳ". Ông Trump còn dặm thêm:
"Chúng ta sẽ phát cổ tức… Có lẽ giữa năm sau hoặc muộn hơn một chút, hàng ngàn đô la sẽ được gửi cho cá nhân thu nhập trung bình…"
Với giới phân tích, vấn đề này không hề đơn giản. Hiến Pháp có quy định rõ ràng, "Không có bất cứ khoản tiền nào được cho rút ra khỏi ngân khố nếu không có luật do Quốc Hội ban hành và thông qua", –như được nêu ra tại Điều I (Article I), Khoản 9 (Section 9), Đoạn 7 (Clause 7), còn gọi là
"Appropriations Clause" (Điều khoản Chi tiêu).
Nguyên văn:
"No Money shall be drawn from the Treasury, but in Consequence of Appropriations made by Law; and a regular Statement and Account of the Receipts and Expenditures of all public Money shall be published from time to time" (Không có khoản tiền nào được chi ra từ Ngân khố trừ khi có sự chuẩn chi theo luật; và các báo cáo thường xuyên về thu-chi của toàn bộ ngân sách công phải được cho công bố theo từng thời điểm).
Đó là lý do một phó chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc thừa nhận rằng, việc này cần thiết phải có sự chấp thuận của Quốc Hội. Nói chung, việc hoàn thuế không phải là một ý tưởng chính sách táo bạo mà là một mánh khóe và nó hoàn toàn không giải quyết được các vấn đề cốt lõi. Nói một cách khác, dù lấy tiền từ nguồn nào, cá nhân tổng thống hoàn toàn không có quyền chi xài, cho dù đem ra phát cho dân. Không bất cứ tổng thống nào nhân danh… cá nhân để chi tiền của ngân khố, biến nó thành câu chuyện cá nhân hóa, rằng
"TÔI" và "CHỈ CÓ TÔI" mới có thể "tặng tiền" cho dân, trừ phi việc tặng được lấy từ tiền túi của chính ông.
Tóm lại, tấm chi phiếu 2,000 USD phải cần đến sự phê duyệt của Quốc Hội. Không có sự ủng hộ từ Cộng Hòa hay Dân Chủ, việc cho thông qua sẽ không dễ dàng. Chính phe Cộng Hòa cũng không mặn mà, cho rằng việc chi tiền để
"mua điểm" cử tri sẽ khiến cho công nợ thêm chồng chất. Ông Paul Krugman, kinh tế gia từng đoạt giải Nobel, gọi ý tưởng này là "vô trách nhiệm nghiêm trọng", vì nó sẽ làm tăng số công nợ lên trong khi chính phủ đang bị thâm hụt đến 1,8 ngàn tỷ gần 1 năm vừa qua.
Phần mình, phe Dân Chủ đương nhiên phản đối, cho rằng đây là trò chính trị mị dân. Chưa hết, Tối Cao Pháp Viện hiện xem xét tính cách hợp pháp của các khoản thuế áp đặt do Trump áp dụng theo Đạo Luật Quyền Lực Kinh Tế Khẩn Cấp Quốc Tế (IEEPA). Nếu Tối Cao Pháp Viện ra phán quyết chống lại, mức thu thuế này có thể bị giảm mạnh, làm sụp đổ nền tảng ý tưởng
"tặng quà" này.
Cần nói thêm, 2,000 USD này, nếu được phát ra, không phải là tiền trên trời rơi xuống. Thuế quan là thuế do chính người dân Mỹ phải căng mình ra trả, chứ chẳng phải từ ở nước ngoài. Có nghĩa, khoản 2,000 USD này là số tiền của chính người dân Mỹ. Dân bị
"móc túi" vì mức thuế quan, bây giờ đem trả lại cho dân là đúng rồi. Có vậy thôi nếu nhìn qua mức giá bán hàng nhập vào Mỹ. Vấn đề nữa là nạn lạm phát. Việc bơm hàng chục hoặc hàng trăm tỷ đô la tiền vay vào nền kinh tế sẽ có thể thúc đẩy nhu cầu nhưng không hề làm tăng nguồn cung, tức sức mua sẽ tăng lên nhưng số lượng hàng hóa sẽ không tăng lên tương ứng. Chính mức thuế áp đặt này đã làm hàng nhập cảng ngày càng đắt đỏ hơn, khiến cho nguồn cung bị thu hẹp; hậu quả cuối cùng là giá cả ngày càng tăng cao. Và đây đúng là điều mà người dân Mỹ đang lo sợ nhất.
Chờ kết quả… xổ số
Với tình hình này,
"rất khó xảy ra khả năng có một loại chi phiếu kích thích kinh tế nào được gửi cho người dân vào năm tới", đó là nhận định của ông Scott Lincicome, giám đốc kinh tế
Viện Nghiên Cứu Cato. Trên sàn cá cược
Polymarket chuyên dự đoán thị trường (prediction market), người ta hiện chỉ đặt 11% vào khả năng chính quyền Trump sẽ phát ra tấm chi phiếu 2,000 USD trước ngày 31/3/2026.
Toàn bộ câu chuyện cho thấy, người dân không thích
"nhà nước Washington" lấy tiền của họ, xử lý nó thông qua một mê cung quan liêu, rồi sau đó đem trả lại một phần, trong một hành động phô trương nhằm để kiếm thêm phiếu trước bầu cử giữa kỳ. Thứ mà người dân cần bây giờ giá cả phải thấp hơn, chuỗi cung ứng ít biến động hơn, làm ăn giao thương với các đối tác nước ngoài dễ thở hơn. Theo
Tax Foundation, giá bán lẻ đã tăng 4,9 điểm phần trăm so với mức giá trước khi áp dụng mức thuế áp đặt của ông Trump.
Trong hệ thống tài chính, cổ tức chỉ có tồn tại khi nào có lợi nhuận ròng. Trong trường hợp này, chính phủ Mỹ không có lợi nhuận từ mức thuế áp đặt mà chỉ có nguồn thu vốn đã được dùng để bù đắp cho các khoản chi khác, đặc biệt bù vào gói cắt giảm thuế mà ông Trump đã ký ban hành trước đó. Điều đó có nghĩa là mỗi đồng thuế thu được đều đã được cho
"đặt chỗ" trong sổ sách. Không có đồng nào được
"dư ra" để gửi chi phiếu tặng cho dân, trừ phi chính phủ phải vay thêm. Gọi đó là
"cổ tức" chẳng khác nào gọi tiền vay thẻ tín dụng là tiền thưởng cuối năm.
Tóm lại, không như cổ tích với việc từ đâu tự nhiên xuất hiện một ông Bụt tốt bụng và hào phóng, tấm chi phiếu 2,000 USD nếu có, cũng sẽ không đến từ phép màu nào hay từ cá nhân ông Trump. Người dân có thể nhận được tấm chi phiếu hoặc không, nhưng trước mắt, thứ mà họ đã và đang chứng kiến là giá hàng hóa tăng cao hơn, thị trường bị méo mó hơn và một tương lai về tài khóa bấp bênh hơn. Những gì mà ông Trump nói, cho đến thời điểm này, cũng mơ hồ như một tổng đại lý vé số loan bố sắp phát hành những tấm vé đồng hạng mà gần như bất cứ ai cũng sẽ được trúng như nhau. Cả làng đều vui. Tuy nhiên, cũng như chơi vé số, cơ hội để trúng là chuyện… may rủi, hên xui thôi!!
