Theo như có một số sự kiện giáng đ̣n mạnh nhất th́ đáng lẽ đă hoàn toàn dự báo được, và thực tế là đă được báo, nhưng dường như vị tổng thống và chính quyền ông Joe Biden vẫn bất ngờ. Liệu lịch sử có làm như thế hay không vẫn là chủ đề thảo luận sôi nổi - nhưng ông rời Nhà Trắng với tỷ lệ ủng hộ gần mức thấp nhất trong nhiệm kỳ. Chỉ có 39% có cái nh́n tích cực về ông Joe Biden.
Đứng trên bục phát biểu tại Nhà thờ Quốc gia Washington vào ngày 9/1, ông Joe Biden đă đọc điếu văn cho cựu Tổng thống Jimmy Carter trong khi ba cựu tổng thống khác – Bill Clinton, George W Bush và Barack Obama – và Donald Trump, cựu Tổng thống và Tổng thống đắc cử, dơi theo.
Mỗi vị tổng thống đó đều được người dân Mỹ chứng nhận hai lần (tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai) - điều mà ông Biden chưa có. Và khi Tổng thống Biden, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tuần tới, bày tỏ ḷng kính trọng đối với ông Carter, người cũng đắc cử một nhiệm kỳ, thật khó để không chỉ ra những điểm tương đồng.
"Nhiều người nghĩ rằng ông thuộc về một thời đại cũ, nhưng thực tế th́ ông là người nh́n xa trông rộng," ông Biden nói về ông Carter.
Vị tổng thống Mỹ c̣n nhấn mạnh đến những thành tựu của ông Carter trong việc thúc đẩy dân quyền, ḥa b́nh và hạn chế vũ khí hạt nhân cũng như những nỗ lực nhằm bảo vệ môi trường.
Vài ngày trước đó, ông Biden đă nói về di sản của ḿnh và cách lịch sử nh́n nhận ông.
Các cựu tổng thống Mỹ và Tổng thống đắc cử Donald Trump tại tang lễ ông Jimmy Carter
"Tôi hy vọng lịch sử sẽ ghi nhận rằng tôi đă có kế hoạch khôi phục nền kinh tế và tái lập vị thế lănh đạo của Hoa Kỳ trên thế giới," ông nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền h́nh.
"Và tôi mong lịch sử sẽ công nhận rằng tôi đă làm điều đó một cách trung thực và chính trực; rằng tôi đă nói những ǵ mà ḿnh nghĩ."
Liệu lịch sử có làm như thế hay không vẫn là chủ đề thảo luận sôi nổi - nhưng ông rời Nhà Trắng với tỷ lệ ủng hộ gần mức thấp nhất trong nhiệm kỳ. Chỉ có 39% có cái nh́n tích cực về ông, theo khảo sát mới nhất của Gallup, giảm đáng kể so với mức 57% khi ông bắt đầu nhiệm kỳ.
Tuần tới, đối thủ mà ông từng đánh bại vào năm 2020 sẽ trở lại nắm quyền, ắt hẳn sẽ khiến ông cảm thấy đây là một cái kết buồn cho nhiệm kỳ của ḿnh.
Ông Biden đă đạt những thành tựu nhất định: khéo léo đưa luật về đầu tư và cơ sở hạ tầng phức tạp thông qua Quốc hội với đa số phiếu trong một kết quả sít sao, củng cố và mở rộng NATO và bổ nhiệm một số lượng đáng kể thẩm phán với đa dạng gốc gác vào ṭa án liên bang. Nhưng cho đến hiện tại, các thành tựu đang bị lu mờ.
Tổng thống Biden kư Đạo luật Giảm lạm phát năm 2022 tại Nhà Trắng
Vị trí của ông trong lịch sử là một thời kỳ Dân chủ tạm thời giữa hai nhiệm kỳ ông Trump. Thời kỳ Dân chủ này dường như là một biến động nhỏ hơn là một sự thay đổi lớn.
"Ông ấy muốn di sản của ḿnh là giải cứu người dân khỏi Trump," tác giả và chiến lược gia Dân chủ Susan Estrich nhận định.
"Nhưng thật đáng buồn, đối với ông ấy, di sản của ông lại chính là Trump. Ông ấy là cầu nối từ Trump 1.0 đến Trump 2.0."
Mọi chuyện đă có thể không xảy ra như thế. Một số sự kiện đă ảnh hưởng tới Biden và nhóm của ông - một số nằm trong tầm kiểm soát và một số th́ không.
Tuy nhiên, một số sự kiện giáng đ̣n mạnh nhất th́ đáng lẽ đă hoàn toàn dự báo được, và thực tế là đă được báo, nhưng dường như vị tổng thống và chính quyền ông vẫn bất ngờ.
Họ đă trả giá đắt v́ điều đó.
Từ hỗn loạn Kabul đến những 'bước đi sai lầm' đầu tiên
Bước đi sai lầm đầu tiên của ông Biden với tư cách là tổng thống xảy ra cách xa nửa ṿng trái đất, trong sự hỗn loạn khi Mỹ rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 8/2021.
Việc rút quân đă được đàm phán trong những tháng cuối cùng của chính quyền Trump, nhưng ông Biden đă ủng hộ điều đó bất chấp cảnh báo từ một số cố vấn quân sự.
Những dự báo khủng khiếp đó đă được xác thực khi Kabul rơi vào t́nh trạng hỗn loạn và bất ổn.
Người dân trèo lên nóc máy bay và cố gắng t́m đường lên máy bay tại sân bay Kabul vào tháng 8/2021
Đến cuối tháng 8/2021, tỷ lệ ủng hộ cho ông Biden mà Gallup khảo sát đă giảm xuống dưới 50% lần đầu tiên – con số mà ông sẽ không bao giờ đạt được nữa trong suốt thời gian c̣n lại của nhiệm kỳ.
Trong nước, t́nh h́nh đối với tổng thống cũng không mấy khả quan. Tính tới mùa hè năm đó, lạm phát Mỹ đă vượt quá 5% lần đầu tiên sau 30 năm.
Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết bà tin rằng mức tăng đột biến này là "tạm thời". Ông Biden cũng gọi đó là "tạm thời". Một số người ngoài nội các, đáng chú ư nhất là Bộ trưởng Tài chính Larry Summers của chính quyền Obama, lại nghĩ khác.
Đến thời điểm lạm phát đạt đỉnh một năm sau đó, ở mức 9,1% vào tháng 6/2022, cả bà Yellen lẫn ông Biden mới thừa nhận họ đă tính toán sai.
Tuy nhiên, người Mỹ không quên hoặc tha thứ. Mặc dù con số lạm phát hàng tháng đă giảm xuống dưới 3% vào mùa hè năm 2024, tỷ lệ thất nghiệp duy tŕ ở mức thấp, tăng trưởng kinh tế ổn định và Mỹ đă vượt trội hơn các quốc gia công nghiệp khác trên thế giới, cử tri vẫn tiếp tục có cái nh́n bi quan về nền kinh tế.
Các vấn đề khác cũng đi theo mô típ này: chính quyền Biden đă phản ứng chậm chạp trước sự gia tăng đột biến của làn sóng di cư không giấy tờ tại biên giới Mỹ-Mexico hậu Covid.
Và dường như chính quyền ông đă bất ngờ trước tác động nặng nề mà chương tŕnh do Đảng Cộng ḥa hậu thuẫn nhằm di dời người di cư đến các thành phố phía bắc do Đảng Dân chủ điều hành sẽ gây ra cho các dịch vụ công ở xa biên giới.
T́nh trạng thiếu hụt xét nghiệm Covid và sữa bột trẻ em, giá trứng tăng cao, đảo ngược phán quyết về quyền phá thai Roe v Wade và các cuộc chiến ở Ukraine, Gaza - mỗi khi chính quyền Biden đang giải quyết một vấn đề không lường trước th́ lại có vấn đề khác xuất hiện.
Trước đó ông là phó tổng thống dưới thời Obama từ năm 2009 tới năm 2017
Trên thực tế, những thách thức này rất đáng sợ – chúng đă hạ gục các nhà lănh đạo đương nhiệm ở các chính quyền dân chủ trên toàn thế giới.
Nhưng đối với ông Biden và Đảng Dân chủ, với mong muốn chứng minh rằng họ là đối trọng đáng gờm và hiệu quả không chỉ với ông Trump mà c̣n với các chế độ độc tài toàn cầu, th́ rủi ro là rất lớn.
'Ông già có trí nhớ kém'
Khi tất cả những điều này xảy ra, phản ứng từ chính quyền đôi khi lại hoàn toàn lạc điệu.
Khi được hỏi trong một cuộc phỏng vấn trên truyền h́nh về việc tăng sản lượng dầu ở Mỹ để giảm giá xăng vào tháng 11/2021, Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm đă đáp lại bằng một tràng cười.
"Thật buồn cười," bà nói.
"Giá mà tôi có cây đũa thần".
Ông Biden - người từng được coi là một nhà hùng biện và diễn thuyết tài năng - dường như mất khả năng kết nối với người dân Mỹ hơn trước. Những dấu hiệu tuổi tác của ông cũng rơ rệt hơn.
"Khi xem Biden phát biểu, tôi tự thốt lên rằng trời ơi, đây là một con người khác," một quan chức cấp cao của Nhà Trắng, người từng phục vụ trong những năm đầu của chính quyền Biden, trả lời với điều kiện giấu tên.
"Có thể khi tôi c̣n ở Nhà Trắng mỗi ngày th́ tôi đă không nhận ra sự khác biệt."
Ông Biden ngă khi tham dự lễ tốt nghiệp tại Học viện Không quân Hoa Kỳ
Robert Hur, một cố vấn đặc biệt được bổ nhiệm để điều tra cách Biden xử lư các tài liệu mật, đă gọi tổng thống là "một ông già có trí nhớ kém", gây ra một loạt sự lo lắng trong số đảng viên Dân chủ.
Tương tác của tổng thống với giới truyền thông đă bị cắt giảm và những lần xuất hiện trước công chúng của ông được lên kịch bản chặt chẽ. Những sai sót và vấp váp trong lời nói của ông đă trở thành mồi cho các cuộc tấn công từ phía Cộng ḥa. Nhưng Biden ông vẫn tiếp tục quyết tâm t́m kiếm nhiệm kỳ thứ hai.
Nhân sự của Biden: Ṿng tṛn thân cận của ông
Trong suốt nhiệm kỳ tổng thống, ông Biden đă vây quanh ḿnh bằng những người lăo luyện trong chính phủ.
Ngoại trưởng Antony Blinken, là một trong những cố vấn chính sách đối ngoại hàng đầu của ông Biden kể từ những ngày ông c̣n ở Thượng viện.
Merrick Garland, một thẩm phán ṭa phúc thẩm lỗi lạc và là người được Barack Obama lựa chọn vào Ṭa án Tối cao năm 2016 th́ được Biden chọn làm tổng chưởng lư.
Bà Janet Yellen, người mà ông Biden bổ nhiệm vào vị trí bộ trưởng tài chính, trước đây đă từng làm chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang.
Trong Nhà Trắng, Tổng thống Biden đă chọn Ron Klain – người đă làm việc trong các chính quyền tổng thống của đảng Dân chủ trong nhiều thập kỷ – làm chánh văn pḥng. Mike Donilon, một cựu nhân viên khác của ông Biden, đảm nhận vai tṛ cố vấn cấp cao.
Nhóm này đặc biệt thành công trong việc quản lư đa số mong manh tại Hạ viện và Thượng viện, giành những chiến thắng sớm về mặt lập pháp ngay cả khi phải đối mặt với sự phản kháng đồng nhất của Đảng Cộng ḥa và sự do dự từ những người trung dung trong chính đảng của ông Biden.
Tổng thống Joe Biden và Đệ nhất phu nhân Jill Biden tại Nhà Trắng vào Ngày Quốc khánh Mỹ năm 2022
"Kế hoạch giải cứu nước Mỹ" của Biden, được thông qua chỉ hai tháng sau khi ông nhậm chức, bao gồm gần 2.000 tỷ đô la chi tiêu mới của chính phủ. Kế hoạch này mở rộng trợ cấp chăm sóc sức khỏe và tài trợ cho việc phân phối vắc xin pḥng Covid và chương tŕnh thanh toán giúp giảm một nửa t́nh trạng nghèo đói ở trẻ em xuống c̣n 5%.
Cuối năm đó, Đảng Dân chủ và một số đảng viên Cộng ḥa đă cùng nhau thông qua dự luật đầu tư cơ sở hạ tầng, bao gồm 1.000 tỷ đô la chi tiêu mới cho giao thông, năng lượng sạch, nước, băng thông rộng và các chương tŕnh xây dựng khác.
Những người khác cũng ủng hộ, đánh dấu một chương tŕnh nghị sự lập pháp mà ít tổng thống trong nhiệm kỳ đầu tiên nào trong thời hiện đại có thể sánh kịp - nhưng nó đi kèm với những ǵ mà một số nhà phê b́nh coi là một sai lầm nghiêm trọng.
Brent Cebul, phó giáo sư lịch sử tại Đại học Pennsylvania, lập luận rằng những nỗ lực của Biden quá tập trung vào việc thay đổi các chính sách vốn phải mất nhiều năm để chuyển thành lợi ích kinh tế cho người lao động Mỹ có mức thu nhập trung b́nh.
"Tôi nghĩ rằng mốc thời gian liên quan đến những đạo luật lớn đó không đồng bộ với những yêu cầu cấp bách trong cuộc bầu cử tổng thống," ông đánh giá.
Tổng thống Biden sẽ phục vụ tốt hơn nếu t́m ra cách mang lại những lợi ích hữu h́nh cho cử tri nhanh hơn - một quan điểm mà chính Biden đă bày tỏ trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên báo.
'Đấu đá nội bộ và sự thất vọng' ngay từ bên trong
Nhóm của ông cũng tỏ ra kém năng lực hơn khi thành công không được đo lường bằng luật ban hành mà bằng sự cạnh tranh trong thông điệp hàng ngày với phe đối lập chính trị ngày càng quyết đoán.
Một quan chức cấp cao của Biden nhận xét rằng nhóm Nhà Trắng đă quyết đoán hơn vào đầu nhiệm kỳ tổng thống của ông.
"Khi mọi thứ bắt đầu trở nên khó khăn và bạn mất đi cảm giác hoàn thành những công việc lớn, điều đó có thể dẫn đến đấu đá nội bộ và sự thất vọng," họ thừa nhận, đồng thời nói thêm rằng họ cảm thấy rằng ṿng tṛn xung quanh Biden trở nên cô lập hơn khi áp lực gia tăng.
Một nhà b́nh luận cho rằng nhiệm kỳ tổng thống Biden nên được chia thành hai nửa
Sau hai năm tạm dừng, các đối thủ chính trị của ông đă tiến hành điều tra, tổ chức các phiên điều trần (về việc rút quân khỏi Afghanistan, các giao dịch kinh doanh của gia đ́nh Biden và nhiều vấn đề khác) và vào tháng 9/2023, họ chính thức khởi xướng một cuộc điều tra luận tội tổng thống. Trong khi đó, sự chấp thuận của công chúng đối với Biden vẫn ở mức thấp trong biên độ 40%.
Ông Cebul nhận định rằng nhiệm kỳ tổng thống ông Biden nên được chia thành hai nửa. Nửa đầu tiên hoàn thiện hơn. Nửa thứ hai ít tập trung hơn.
"Biden cảm thấy rằng Hoa Kỳ đang hoạt động kinh tế vĩ mô khá tốt khiến ông và các cố vấn của ḿnh không để mắt đến thực tế rằng nhiều người Mỹ vẫn đang khổ sở."
Một chiến dịch tranh cử bị bao vây
Vào ngày 25/4/2023, Biden đă chính thức tuyên bố ứng cử tổng thống với một video cảnh báo rằng "những kẻ cực đoan" của ông Trump đang đe dọa nước Mỹ.
Trong những tháng tiếp theo, ông đưa ra nhiều cảnh báo hơn về mối nguy hiểm mà ông Trump gây ra cho nền dân chủ Mỹ. Ông quảng bá cho kế hoạch kinh tế của ḿnh - sử dụng nhăn hiệu "Bidenomics" (nền kinh tế Biden) - và chỉ ra cách lạm phát đang giảm trong khi nền kinh tế vẫn đang tăng trưởng.
Tôi đă đi cùng Biden đến Chicago, bang Illinois vào tháng 6/2023, nơi ông tổ chức tiệc mời các nhà tài trợ giàu có và có bài phát biểu về nền kinh tế tại một bưu điện lịch sử ở trung tâm thành phố.
"Bidenomics là về tương lai," ông nói.
"Bidenomics chỉ là một cách khác để nói: Khôi phục giấc mơ Mỹ".
Ông Cebul tin rằng đó là một nước đi tệ hại.
"Việc ông ấy dành phần lớn mùa xuân và đầu mùa hè để nói về việc ông ấy là tổng thống kinh tế thành công nhất trong lịch sử hiện đại, thật sự rất lạc điệu," ông nói.
"Thông điệp không chỉ không đồng bộ mà ông ta c̣n là một người truyền tải tệ hại."
Ông Trump sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1
Ở Chicago, cũng như nhiều bài phát biểu khác của ḿnh, đôi khi ông nói ngập ngừng. Đôi khi ông lẩm bẩm và bóp méo cú pháp.
Tuy nhiên, trong suốt quá tŕnh đó, ông Biden đă nói với các trợ lư rằng ông tin ḿnh là lựa chọn tốt nhất để đánh bại ông Trump – rằng ông đă làm được điều đó một lần và ông sẽ làm được lần nữa. Và những trợ lư đó đă phản bác mạnh mẽ bất cứ khi nào có ai đó đặt câu hỏi về khả năng của ông Biden.
"Tôi không c̣n trẻ nữa, điều đó quá rơ ràng," tổng thống nói khi tranh cử.
"Nhưng mấu chốt là tôi hiểu cách hoàn thành mọi việc cho người dân Mỹ. "
Hamas, Hunter và những rào cản cuối cùng
Vào mùa thu 2023, ông Biden lại phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng khác - sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7/10, ông đă nhanh chóng cảnh báo Israel không nên phản ứng thái quá hoặc vượt giới hạn để đáp trả cuộc đổ máu.
Giống như cuộc xâm lược Ukraine của Nga, vị tổng thống Mỹ đă chuyển sự chú ư của ḿnh sang các vấn đề thế giới. Nhưng không giống như vấn đề Ukraine - khi ông Biden đă tập hợp một liên minh phương Tây thống nhất chống lại cuộc xâm lược - th́ sự ủng hộ liên tục của Mỹ đối với Israel đă làm xói ṃn sự tin tưởng và ủng hộ dành cho ông ở một số khu vực trong nước.
Cùng lúc đó, ông Biden đang phải đối mặt với những rắc rối pháp lư ngày càng gia tăng của con trai ḿnh là Hunter – một phiên ṭa xét xử và kết án vào tháng 6/2024 về tội sử dụng súng và, có lẽ đáng lo ngại hơn đối với tổng thống là một bản cáo trạng về các hành vi phạm pháp liên quan đến thuế trong các giao dịch kinh doanh ở nước ngoài của ông Hunter.
Việc phơi bày những bất ḥa và nỗi đau trong gia đ́nh ít nhất cũng là một sự xao lăng và hao ṃn cảm xúc của tổng thống. Quyết định cuối cùng của ông là ân xá cho con trai ḿnh, được đưa ra sau cuộc bầu cử, đă bị nhiều người, bao gồm một số đồng minh, lên án.
Sự ủng hộ liên tục của Mỹ đối với Israel đă làm xói ṃn sự tin tưởng và ủng hộ dành cho ông Biden ở một số khu vực trong nước
Cuối cùng, nỗ lực tranh cử tổng thống của ông Biden – và nhiệm kỳ tổng thống của ông – đă sụp đổ vào cuối tháng 6/2024 trên sân khấu ở Atlanta, bang Georgia trong cuộc tranh luận với ông Trump. Màn thể hiện lúng túng và đôi khi khó hiểu của ông đă giáng một đ̣n trí mạng vào chiến dịch tranh cử. Nó cũng dường như xác nhận các cuộc tấn công của phe Cộng ḥa trước đó – cũng như nỗi sợ của phe Dân chủ – về tuổi tác của ông Biden.
Sau khi ông Trump phản ứng một cách thách thức trước một vụ ám sát bất thành và tổ chức một đại hội đảng toàn quốc thống nhất, rầm rộ vào giữa tháng 7/2024, ông Biden đă rút lui khỏi cuộc đua.
Chiến thắng của ông Trump trước bà Kamala Harris, người kế nhiệm được ông Biden đích thân lựa chọn, khiến cho phán quyết bầu cử cuối cùng về sự nghiệp chính trị kéo dài nửa thế kỷ của ông Biden mang đậm sự rũ bỏ và thất bại.
Di sản của Biden có thể là ǵ nếu ông đă rút lui sớm để "truyền ngọn đuốc" theo lời ông thay v́ muốn nhiệm kỳ thứ hai?
"Chúng ta đáng lẽ nên có cuộc bầu cử sơ bộ," bà Estrich lập luận.
"Người kế nhiệm ông ấy sẽ có thời gian để chứng minh".
Cuối cùng, tuổi tác của vị tổng thống và sức hấp dẫn bền bỉ của ông Trump là những ngọn lửa mà chính quyền của ông không bao giờ có thể dập tắt, và là những ngọn lửa cuối cùng đă thiêu rụi nhiệm kỳ tổng thống Biden.
Chỉ trong đúng một tuần nữa, ông Trump sẽ tuyên thệ nhậm chức và có khả năng sẽ bắt đầu phá bỏ phần lớn những ǵ ông Biden đă đạt được trong bốn năm qua. Mức độ hiệu quả của ông Trump trong quá tŕnh này sẽ góp phần rất lớn vào việc định nghĩa di sản về lâu dài của ông Biden.
Vài tuần trước, tôi đă hỏi Tổng chưởng lư Garland rằng ông nghĩ lịch sử sẽ phán xét Biden và chính quyền này như thế nào.
"Tôi sẽ để các nhà sử học quyết định," ông trả lời.
Sau cùng th́ đó là tất cả những ǵ ông Biden để lại.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Những ǵ đằng sau sự sụp đổ của Joe Biden?
