Tại một góc khuất của quận Hoa Cường Bắc, nơi đặt trung tâm thương mại điện tử nổi tiếng ở Thâm Quyến (TQ), có một ṭa nhà mang tên
Feiyang Times với vẻ bên ngoài xám xịt, cũ kỹ, nằm lọt thỏm giữa những biển hiệu rực rỡ và những ḍng người hối hả. Từ bên ngoài, chẳng ai lại nghĩ, nơi này lại là điểm đến cuối cùng của hàng ngàn chiếc iPhone bị đánh cắp tại Anh, Mỹ hay Pháp.
Thế nhưng, trong giới mua bán chợ đen, đây được mệnh danh là
"ṭa nhà chứa iPhone bị ăn trộm lớn nhất", theo
Financial Times.
Bên trong tầng lầu 3 và 4 của ṭa nhà, các quầy kính nhỏ, chật kín người chen chân mua bán điện thoại cũ. Họ đến từ khắp nơi: Trung Đông, Đông Nam Á, Nam Á, châu Phi... Phần lớn là các thương gia, đi gom hàng với số lượng lớn để tái phân phối về thị trường của ḿnh.
Những chiếc iPhone được xếp thành từng chồng, đủ loại đời, đủ trạng thái:
mới 98%, chưa activate, đă qua sửa, bị khóa mạng, thậm chí khóa iCloud. Người bán không có mấy ai biết hoặc muốn nói về nguồn gốc của số điện thoại đó. Câu trả lời phổ biến nhất là:
"Tôi không rơ, tôi chỉ bán hàng".
(Minh họa)
Hành tŕnh của một chiếc điện thoại bị lấy cắp
Một buổi tối lúc giữa tuần, Sam Amrani, thương gia kỹ nghệ nghệ người Anh, vừa tan việc và đang nhắn tin qua
WhatsApp trên phố Kensington. Anh này bất ngờ bị hai người đàn ông đi xe đạp điện đến áp sát và giựt mất chiếc iPhone 15 Pro mới mua được 4 tháng.
Chuyện tưởng như sẽ rơi vào quên lăng, nhưng Amrani lại quyết định ḍ t́m theo hành tŕnh của thiết bị bị mất này nhờ chức năng định vị. Chỉ trong vài ngày, điện thoại của anh được xác định đă đi qua một tiệm sửa ở London, đến Hong Kong rồi đang
"nằm yên" tại khu Hoa Cường Bắc, quận điện tử nổi tiếng tại Thâm Quyến, TQ.
Anh này đă chia sẻ trải nghiệm lên
LinkedIn và nhanh chóng nhận được hàng chục hồi âm tương tự. Hóa ra, co rất nhiều người tại Anh, Mỹ, Pháp cũng bị mất điện thoại, và tất cả đều lần ra dấu tích cuối cùng: ở Hoa Cường Bắc. Một số người thậm chí c̣n nhận được tin nhắn từ người lạ ở TQ yêu cầu
gỡ khóa iCloud hoặc xóa thiết bị khỏi hệ thống
"Find My iPhone".
Những nạn nhân này bất đắc dĩ đă trở thành mắt xích cuối cùng trong một chuỗi cung ứng điện thoại cũ mà điểm đến là những quầy hàng nhỏ chen chúc trong các trung tâm mua sắm như ṭa nhà
Feiyang Times,
"ṭa nhà chứa toàn bộ iPhone bị lấy cắp".
Lối vào ṭa nhà Feiyang Times, nơi có một khu chợ bán iPhone cũ.
Biến rác thành vàng
Tại Thâm Quyến, mỗi bộ phận trong một chiếc điện thoại, dù là màn h́nh, bo mạch, chip, thậm chí cả lớp nhựa vỏ, đều có thể tiêu thụ được. Thợ chuyên tháo máy, kiểm tra phụ tùng linh kiện, cho phân loại, sau đó đem bán cho các tiệm sửa khác hoặc sử dụng để lắp ráp phone tân trang mới.
Ngay cả các thiết bị đă bị khóa hoàn toàn, không thể sử dụng cũng không bị vứt đi. Chúng được coi là
"tài nguyên điện tử quư giá", luôn có người sẵn sàng để mua lại với giá rẻ rồi kiếm lời từ từng con ốc vít.
"Chợ Feiyang" này không phải địa điểm duy nhất. Toàn bộ khu Hoa Cường Bắc rộng khoảng 3 km2 là một
"chợ đen kỹ nghệ điện tử" khổng lồ. Hàng trăm ki-ốt rao bán đủ loại các điện thoại cũ.
Tuy nhiên, các thương gia trong khu vực xác nhận rằng
"Feiyang là nơi chuyên bán iPhone quốc tế với mức giá rẻ hơn, do bị khóa mạng hoặc không đầy đủ phụ kiện". Những chiếc iPhone như vậy rất được săn đón tại các quốc gia có mức thu nhập trung b́nh, nơi mà người sử dụng chỉ cần điện thoại có camera tốt, lướt web mượt, không bận tâm đến việc gọi điện hay dùng 4G, 5G.
Cửa ngơ cho ḍng chảy hàng lậu xuyên biên giới
Trước khi thấy xuất hiện tại Thâm Quyến, phần lớn các iPhone bị mất cắp hoặc đă qua sử dụng đều được tập trung tại Hong Kong. Tại một ṭa nhà kỹ nghệ cao 31 tầng ở đường Hung To (Kwun Tong), hàng trăm thương gia quốc tế, từ TQ đại lục đến Thổ Nhĩ Kỳ, Philippines,... đến tham gia đấu giá điện thoại qua các ứng dụng như
WhatsApp, WeChat, Facebook.
Các lô hàng được chia rơ ràng theo t́nh trạng:
"Has ID", "No ID", "iCloud Locked",... giúp cho người mua dễ dàng ước tính ra mức lời nếu có thể.
Hong Kong đóng vai tṛ chiến lược v́ có chính sách thương mại tự do, không có thuế nhập khẩu-xuất khẩu, lại có hệ thống hải quan đơn giản. Việc vận chuyển hàng hóa về Thâm Quyến cũng không khó: lô nhỏ có thể mang qua hành lư cá nhân, lô lớn được gửi qua các công ty
"logistics chuyên dụng", thực chất chỉ là hệ thống trung gian nửa hợp pháp, nửa ngầm.
Nhiều quảng cáo trên mạng xă hội TQ công khai đề xuất dịch vụ
Lộ tŕnh đi đến của iPhone bị mất cắp (Minh họa)
"vượt biên linh kiện", để trốn thuế hoặc
"hợp tác với người chuyên chở" để đưa hàng lậu vào nội địa.
Kevin Li, một thương gia từ Thâm Quyến thường xuyên lên Hong Kong để mua điện thoại, có chia sẻ:
"Với các iPhone bị khóa iCloud, quan trọng nhất là mua được với giá rẻ hơn 70% so với loại phone b́nh thường".
Sau đó, tùy vào t́nh trạng cụ thể, hoặc tháo linh kiện bán rời, hoặc t́m người mua ở các nước chấp nhận sử dụng iPhone không cần có đầy đủ chức năng.
Li thẳng thắn thừa nhận:
"Phần lớn hàng có ID là máy bị ăn cắp, lấy trộm. Chúng từ Mỹ, Anh, qua Hong Kong rồi được phân phối đi khắp nơi, đặc biệt là Trung Đông và châu Á".
Dù có nhiều quốc gia phương Tây siết chặt việc xử lư nạn trộm điện thoại, như London từng đưa ra con số thống kê giá trị thiệt hại hơn 50 triệu bảng Anh/năm, nhưng chuỗi cung ứng này vẫn tồn tại, nhờ nhu cầu lớn và lợi nhuận hấp dẫn. Trong thế giới kỹ nghệ chợ đen, một chiếc iPhone dù đă bị khóa, hư hỏng, hay
"vô chủ", vẫn luôn là món hàng có giá. Và Hoa Cường Bắc, với ṭa nhà Feiyang Times ở trung tâm, vẫn là nơi cho tân trang, tái sinh chúng theo cách thức mà ít có ai sẽ ngờ đến.
