Khi Anna Wolfe giành được giải thưởng Pulitzer cho một loạt bài phóng sự điều tra gây sốc lớn nhằm vạch trần vụ bê bối gian lận tiền phúc lợi ở Mississippi, bà không hề biết rằng, mình sắp phải đối mặt với khả năng phải ngồi tù về tội phỉ báng cựu Thống đốc Phil Bryant.
Nhưng chỉ hơn một năm sau khi bà giành được giải thưởng báo chí cao quý hàng đầu vì đã dám vạch trần cách thức mà 77 triệu USD tiền phúc lợi liên bang thay vì đến tay các gia đình nghèo, lại được chuyển cho các vận động viên, bạn bè và các dự án về thú cưng, bà Wolfe và biên tập viên của mình, ông Adam Ganucheau, đang cân nhắc xem liệu nên đóng gói lại những gì cho một thời gian dài ở sau song sắt.
Bị cựu Thống đốc tiểu bang Mississipi kiện về tội phỉ báng từ một chủ đề chính trong các bài báo của họ, họ đã bị phía tòa án ra lệnh họ phải giao nộp các hồ sơ nội bộ bao gồm tên tuổi từ các nguồn tin rò rỉ này. Cả 2 người này cho rằng lệnh này là mối đe dọa đối với tự do ngôn luận của giới báo chí mà họ sẽ lên tiếng phản đối cho đến cùng.
"Nếu một người trong chúng tôi sẽ vào tù, chúng tôi sẽ là người đầu tiên vào tù trong vụ bê bối về số tiền gian lận phúc lợi ở Mississippi", bà Wolfe nói với NBC News, ám chỉ đến tám bản cáo trạng bắt nguồn từ vụ rắc rối này, tuy rằng không có văn bản nào trong số đó dẫn đến bản án cụ thể nào.
"Làm sao tôi có thể giữ lời hứa với các nguồn tin rằng tôi sẽ luôn giữ bí mật này và không bao giờ được tiết lộ ra dù dưới bất cứ áp lực nào?"
Anna Wolfe, Chris Wolfe và Bethel Wolfe. (Ảnh:Rogelio V. Solis / tập tin AP)
Vụ bê bối gian lận này đã thu hút sự chú ý của dư luận vượt ra ngoài tiểu bang Mississippi như một ví dụ về cách thức mà những người nắm quyền có thể gây khó khăn cho giới truyền thông khi họ cho rằng, những lời tố giác này có phần "ác ý thực sự" để chứng minh trong các vụ kiện về tội phỉ báng.
Mississippi Today, một tổ chức bất vụ lợi độc lập đang tuyển dụng bà Wolfe và ông Ganucheau, đang yêu cầu Tối cao Pháp viện của tiểu bang cho hủy bỏ lệnh của tòa án buộc phải tiết lộ ra nguồn gốc của các thông tìn bị rò rỉ này. Cựu Thống đốc Phil Bryant đã cho bổ nhiệm bốn người trong số chín thẩm phán ở đây.
"Việc tiết lộ ra tính cách bảo mật của nguồn tin sẽ vi phạm đến một trong những niềm tin thiêng liêng nhất và phá vỡ một trong những phương tiện quan trọng nhất trong ngành báo chí khi tiến hành các vụ điều tra", ông Ganucheau đã viết trong một bài xã luận gần đây trên tờ
New York Times.
"Không có tổ chức báo chí nghiêm túc nào sẽ đồng ý với lời yêu cầu quá đáng này".
(Ông Andy Lack, cựu chủ tịch của NBC News, hiện là chủ tịch điều hành của Hội đồng quản trị của Mississippi Today)
Nguyên đơn trong vụ kiện phỉ báng này là ông Phil Bryant, vốn là Thống đốc khi vụ bê bối này đã nổ ra, đầu tiên là với một bản báo cáo của người kiểm toán viên chính phủ, sau đó là với một loạt tin tức của
Mississippi Today. Ông Bryant, người chưa từng bị buộc tội và nói rằng ông không có làm điều gì sai trái hoặc bất hợp pháp, tuyên bố rằng
Mississipi Today đã cáo buộc ông sai về bất cứ hành vi phạm pháp nào.
Ông cũng từ chối trả lời phỏng vấn, nhưng luật sư của ông, ông Billy Quin, cho biết vụ kiện này không nhằm mục đích là để trừng phạt những bài đưa tin tức có giá trị.
"Tôi không kiện họ vì họ đã tiết lộ khoản chi tiêu sai trái trị giá 77 triệu USD. Ông ấy khen ngợi họ vì đã làm điều đó", ông luật sư này nói.
"Vụ kiện này có liên quan đến tội phỉ báng".
Ông Phil Bryant, cựu Thống đốc của Mississipi
Vụ bê bối này đã bị phát hiện ra sau khi bà Wolfe bắt đầu đặt câu hỏi về nguyên nhân tại sao mà một tiểu bang nghèo như Mississipi lại từ chối hơn 90% số người nộp đơn xin hưởng phúc lợi xã hội. Bà muốn biết rõ, liều số tiền phúc lợi của chính phủ liên bang đã đi đâu. Những câu hỏi của bà đã dẫn đến việc giới thiệu đến người kiểm toán viên của tiểu bang, cũng là người đã cho công bố ra một bản báo cáo gay gắt vào năm 2020 khi đặt dấu hỏi về hơn 90 triệu USD đã được chi trả ra. Các chi tiết trong bản báo cáo đủ gây ra cơn sốc và trở thành tin tức nổi bất cấp quốc gia, mặc dù không làm cho nhiều người dân ở Mississippi cảm thấy ngạc nhiên. Tại tiểu bang nghèo nhất nước Mỹ này, nơi chỉ có vài ngàn gia đình mỗi năm hội đủ điều kiện để nhận tiền phúc lợi xã hội, các giới chức chính phủ gốc da trắng và cộng sự của họ đã chuyển giao một khoản tiền phúc lợi liên bang khổng lồ lẽ ra được dành cho phụ nữ và trẻ em nghèo và chủ yếu là người da đen, theo hồ sơ được loan báo công khai.
Thay vào đó, số tiền này được chuyển cho những người có mối liên hệ tốt và các mục đích yêu thích của họ, theo nguồn tin công khai cho thấy, khi hầu hết trong số tiền chi tiêu đó không có liên quan gì đến việc giúp đỡ cho người nghèo. Các chi tiêu này bao gồm xây mới một cơ sở bóng chuyền hơn 5 triệu USD tại Đại học Nam Mississippi, một dự án được cựu ngôi sao bóng bầu dục NFL Brett Favre ủng hộ, vì người con gái của ông tình cờ có tham gia trong đội bóng chuyền tại đó.
Ông Favre, người chưa bị buộc tội, cũng nhận được 1,1 triệu USD cho các nỗ lực vận động quảng cáo về một công ty dược phẩm mà ông đang nắm sở hữu nhiều cổ phiếu, và công ty
Prevacus, cũng đã nhận được 2,1 triệu USD. Ông Favre đã vận động ông Thống đốc Bryant giúp bảo đảm chi trả số tiền nói trên, căn cứ theo các tin nhắn bằng văn bản mà
Mississippi Today đã thu thập được.
"Đây là lần thứ 3 và danh sách này rất dài và chúng tôi cần bạn thực hiện điều đó!" ông Favre đã nhắn tin cho ông Bryant vào ngày 26/12/2018. Ông Bryant trả lời,
"Tôi sẽ mở một cái lỗ"(I will open a hole)
Câu hỏi về vai trò của ông Bryant trong vụ chi trả này là chủ đề chính trong loạt bài báo giành giải thưởng báo chí Pulitzer, được gọi là
"The Backchannel". Giờ đây, điều đó là vấn đề trong vụ kiện về tội phỉ báng.
"Cuộc điều tra này được công bố ra trong một loạt bài gồm nhiều phần vào năm 2022, lần đầu tiên tiết lộ về cách thức mà cựu Thống đốc Phil Bryant sử dụng quyền lực của mình để chỉ đạo việc chi hàng triệu USD tiền phúc lợi của liên bang lẽ ra để giúp đỡ cho những cư dân nghèo nhất của tiểu bang, nhưng rốt cuộc đã đem lại lợi ích cho gia đình và bạn bè của ông, bao gồm cả tiền vệ của NFL Hall of Fame Brett Favre",
Mississippi Today đưa ra bản tin này khi giải thưởng Pulitzer được công bố ra.
Ông Bryant phản đối lời tuyên bố đó và những cáo buộc tương tự, nói rằng ông không có đóng vai trò nào trong việc chỉ đạo số tiền phúc lợi nói trên. Luật sư Quin cho biết, người đứng ra thực hiện việc đó là ông John Davis, giám đốc của cơ quan phúc lợi của tiểu bang, người đã nhận tội gian lận và trộm cắp liên bang vào tháng 9 năm 2022 nhưng vẫn chưa bị kết án.
Anna Wolfe. (Ảnh: NBCNews)
"Sự thật là tôi không có làm gì sai trái cả", ông Bryant nói trong một tuyên bố vào tháng 5 năm 2023.
"Tôi không biết về hành vi sai trái của những người khác. Khi tôi nhận được các bằng chứng cho thấy mọi người dường như đang tìm cách biển thủ tiền, tôi đã thông báo ngay cho cơ quan có nhiệm vụ điều tra những vấn đề này".
Ông Bryant đã không nộp đơn kiện nào sau khi các bài báo vạch trần ra sự gian lận này được cho công bố vào tháng 4 năm 2022 và trên thực tế, thời hạn đối với các sự khiếu nại về tội phỉ báng ở Mississippi đã hết hiệu lực chỉ sau một năm. Nhưng vào tháng 2 năm 2023, Giám đốc điều hành của
Mississippi Today, Mary Margaret White, đã có lời phát ngôn sai về bản báo cáo tại một hội nghị báo chí ở Miami.
Bà này cho biết trong bài phát biểu được ghi hình nói rằng:
"Chúng tôi là nguồn tin đã cho biết về khoản tiền 77 triệu USD trong quỹ phúc lợi xã hội, vốn dành cho những người nghèo ở tiểu bang nghèo nhất cả nước, đã bị một cựu Thống đốc và bè phái quan liêu của ông ta tìm cách biển thủ và sử dụng cho các dự án yêu thích như một sân vận động bóng chuyền hiện đại tại trường cũ của cầu thủ Brett Favre".
Vào tháng 5 năm 2023, chỉ vài ngày sau thông báo của giải báo chí Pulitzer, ông luật sư Quin đã gửi cho
Mississippi Today một thông cáo về ý định nộp kiện của ông Bryant, trích dẫn về nhận xét
"tham ô" của bà White. Một tuần sau, bà White đã đưa ra lời xin lỗi công khai, khi nói rằng:
"Tôi đã phát biểu hoàn toàn sai tại một cuộc hội nghị gần đây có liên quan đến các cáo buộc chống lại cựu Thống đốc Phil Bryant trong vụ bê bối về số tiền phúc lợi trị giá 77 triệu USD. Ông ấy chưa bị buộc tội về bất cứ một tội danh nào. Nhận xét của tôi là hoàn toàn không phù hợp và tôi thành thật xin lỗi".
Nhưng luật sư Quin cho biết lời xin lỗi của bà nên đi xa hơn, và cho biết
Mississippi Today không có bằng chứng nào cho thấy ông Bryant đã có biển thủ tiền của chính phủ.
Trong khi đó, việc đấu tranh với vụ kiện mà bà Wolfe cho là vô căn cứ đang gây ra tổn hại cho một trong những phóng viên tài năng nhất của tiểu bang.
"Điều đó khiến cho công việc hàng ngày của tôi trở nên khó khăn hơn", bà Wolfe nói.
"Ý của tôi là, hiện tại tôi đang thực hiện một câu chuyện mà tôi nghĩ là có ý nghĩa to lớn đối với công chúng và giờ đây tôi cảm thấy mình cũng sắp bị kiện tụng. Cảm giác hiện nay cho thấy, bất cứ điều gì mà tôi cố gắng đưa tin đều sẽ gặp phải cùng một mức độ trù đập, đe dọa và giám sát. Vì vậy, điều đó chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của tôi".
Và bà Wolfe cũng cho biết, không rõ liệu sẽ có thêm số tiền nào đến được với những người nghèo nhất Mississippi hay không. Theo số liệu của tiểu bang, tính cho đến tháng 6/2024, có đến 1,423 gia đình và 2,522 cá nhân đang nhận được trợ cấp về phúc lợi liên bang do tiểu bang Mississippi đảm trách, một tiểu bang có đến 548,000 người còn sống trong cảnh nghèo đói.
