Theo như ông Derek Trần, 44 tuổi, con của một gia đình tị nạn người Việt là người Mỹ gốc Việt đầu tiên trở thành dân biểu liên bang đại diện cho California, tiểu bang có khu Little Saigon, Quận Cam, đã giành chiến thắng trước dân biểu đương nhiệm của Đảng Cộng hòa Michelle Steel ở địa hạt 45 của California, ngay từ lần tranh cử đầu tiên. Đây được coi là một dấu mốc lịch sử vì sau 50 năm định cư, lần đầu tiên thủ phủ của người Việt tị nạn tại Mỹ có đại diện trong quốc hội liên bang.
Ông Derek Trần
“Thật là một vinh dự lớn khi được bầu để phục vụ nhân dân trong Địa hạt bầu cử số 45 tại California,” ông viết trên mạng xã hội X vào ngày 27/11, không quên cảm ơn người thân trong gia đình, bạn bè, người ủng hộ và các cử tri.
Phần lớn cử tri trong hạt này là người Mỹ gốc Á.
Theo ông Trần, cũng trong ngày 27/11, bà Steel đã gọi điện cho ông để thừa nhận thua cuộc.
Trước đó vài ngày, ông Derek Trần đã tự tuyên bố chiến thắng trên X, trong đó có đoạn:
“Chỉ có ở nước Mỹ, một người tị nạn chạy trốn trên mình không có gì ngoài quần áo mới có thể vươn lên trở thành nghị sĩ Quốc hội chỉ trong một thế hệ.”
Ông Derek Trần là người Mỹ gốc Việt đầu tiên trở thành dân biểu liên bang đại diện cho California, tiểu bang có khu Little Saigon, Quận Cam. Đây được coi là một dấu mốc lịch sử vì sau 50 năm định cư, lần đầu tiên thủ phủ của người Việt tị nạn tại Mỹ có đại diện trong quốc hội liên bang.
Tuy nhiên, nếu nhìn vào số liệu, người dân ở Quận Cam bầu cho bà Steel nhiều hơn, với hiện tại là 142.674 phiếu so với 139.048 phiếu dành cho ông Trần. Ông Trần đã lật ngược tình thế với cách biệt hơn 4.000 phiếu tại Quận Los Angeles (số liệu tính tới sáng 27/11).
Theo Politico, cuộc đua giữa ông Trần và bà Steel là cuộc tranh cử dân biểu tốn kém nhất trong cuộc bầu cử lần này, khi ít nhất có đến 46 triệu USD được chi.
Cũng theo trang này, Đảng Dân chủ đã kỳ vọng xuất thân là con trai của dân tị nạn Việt Nam giúp ông Trần chiến thắng bà Steel.
Các nhân vật nổi bật của cả hai đảng như cựu Tổng thống Bill Clinton, lãnh đạo phe thiểu số Hạ viện Kareem Jeffries đã đến Quận Cam để vận động cho ông Trần trong khi phe Cộng hòa có Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson tham gia vận động cho bà Steel.
Vào ngày 27/11, cả ông Trần và bà Steel đã nộp hồ sơ tái tranh cử trong cuộc bầu cử năm 2026.
Hiện tại, Đảng Cộng hòa đã giành được 220 ghế tại Hạ viện, chiếm đa số, trong khi Đảng Dân chủ nắm 214 ghế.
Còn một cuộc đua chưa biết người thắng diễn ra ở Địa hạt 13 của California giữa ông Adam Gray thuộc Đảng Dân chủ và Hạ nghị sĩ Cộng hòa đương nhiệm John Duarte. Ông Duarte đang thua ông Gray gần 200 phiếu.
Quan điểm chính trị của ông Derek Trần
Ông Derek Trần, 44 tuổi, con của một gia đình tị nạn người Việt, là cựu chiến binh từng tham chiến ở Iraq và hiện là luật sư.
Theo thông tin trên trang web của ông Trần, cha mẹ của ông “đã trốn chạy khỏi chế độ Cộng Sản ở Việt Nam để con cái của họ có cơ hội biến Giấc mơ Mỹ thành hiện thực ở Miền Nam California”.
Theo Los Angeles Times, bố ông Trần từng chạy khỏi Việt Nam sau khi Sài Gòn thất thủ năm 1975. Do thuyền lật, vợ con của ông đã thiệt mạng. Ông quay lại Việt Nam, gặp và cưới một người phụ nữ khác là mẹ của ông Trần.
Trong tuyên bố ngày 25/11, ông cũng nhắc tới quá khứ của mình:
"Chiến thắng này là minh chứng cho tinh thần và sự kiên cường của cộng đồng chúng ta.
[…]
“Cha mẹ tôi đến đất nước này để thoát khỏi sự áp bức nhằm theo đuổi Giấc mơ Mỹ, và câu chuyện của họ phản ánh hành trình của rất nhiều người ở đây, ở Nam California."
Trong giai đoạn tranh cử, ông Trần xoáy sâu vào chỉ trích việc bà Steel từng ủng hộ lệnh cấm phá thai toàn quốc.
Ông ủng hộ hoàn toàn quyền lựa chọn sinh sản và quyết tâm bảo vệ nguồn tài trợ cho Tổ chức kế hoạch hóa gia đình Mỹ cũng như quyền tiếp cận các dịch vụ chăm sóc y tế quan trọng dành cho phụ nữ, theo trang web của ông.
Ông tự nhận mình là một người có quan điểm cứng rắn đối với Trung Quốc, vì rằng ông “hiểu rõ tác hại của các chính phủ toàn trị và cam kết quyết liệt chống lại chế độ Cộng Sản Trung Quốc”.
Một số yếu tố ông khẳng định sẽ thúc đẩy tại Quốc hội gồm dân chủ, nhân quyền và tự do ngôn luận.
“Bằng cách đối đầu trực diện với các thách thức do chủ nghĩa cộng sản và Trung Quốc đặt ra, Derek tin rằng nước Mỹ có thể duy trì các giá trị tự do và dân chủ mà cha mẹ ông theo đuổi khi họ đến đất nước này, đồng thời bảo đảm một tương lai tươi sáng hơn cho các thế hệ mai sau,” website của ông nêu.
Một số chủ đề chính trị khác ông Trần tập trung vào là quyền súng đạn, vấn đề nhóm lợi ích và tham nhũng.
Về súng đạn, ông Trần sẽ vận động thông qua các luật sử dụng súng an toàn, hợp lý, gồm kiểm tra lý lịch toàn diện của người mua và lệnh cấm vũ khí tấn công, đồng thời tăng cường lực lượng cảnh sát đường phố. Ông cũng cho biết mình sẽ đấu tranh để chấm dứt nạn tham nhũng ở Mỹ, hạn chế tầm ảnh hưởng từ giới vận động hành lang và các nhóm lợi ích.
Ngoài ông Derek Trần, từng có hai người Mỹ gốc Việt từng làm dân biểu liên bang. Người đầu tiên là ông Joseph Cao Quang Ánh, dân biểu địa hạt 2 của bang Louisiana từ tháng 1/2009 tới tháng 1/2011. Người còn lại là bà Đặng Thị Ngọc Dung (Stephanie Murphy), dân biểu địa hạt 7 của Florida tử tháng 1/2017 tới tháng 1/2023.
Ngoài ông Derek Trần, ở cấp bang, một số người Mỹ gốc Việt giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm nay, gồm:
Hạ viện tiểu bang, Địa hạt 10, vùng Sacramento: Stephanie Nguyễn (Dân chủ) tái đắc cử với 67,7% số phiếu.
Hạ viện tiểu bang, Địa hạt 70, Quận Cam: Trí Tạ (Cộng hòa) tái đắc cử với 54,7% số phiếu.
Thành viên hội đồng giám sát Quận Cam, Đơn vị 1: Janet Nguyễn thắng với 61,2%, dù trước ngày bầu cử vài tuần ông Anrew Đỗ, thành viên giám sát đương nhiệm, đã phải từ chức vì bị cáo buộc tham nhũng, hối lộ.
Thành viên hội đồng giám sát Quận Santa Clara, Đơn vị 2 vùng San Jose: Betty Dương thắng với 53,4%. Chiến thắng của bà Dương ghi dấu lần đầu tiên có đại diện gốc Việt trong hội đồng giám sát quận vùng San Jose, khu vực có trên 100.000 cư dân gốc Việt sinh sống, đông thứ nhì ở California.
