Nga cho biết họ đang theo dơi chặt chẽ đề nghị của Ukraine gửi tới Mỹ về việc cung cấp tên lửa hành tŕnh tầm xa Tomahawk, loại vũ khí có thể giúp Ukraine tăng khả năng tấn công sâu vào lănh thổ Nga.
Tên lửa hành tŕnh Tomahawk được phóng từ tàu khu trục USS Stethem của Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo kênh Al Jazeera, yêu cầu này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đang thay đổi lập trường về việc hỗ trợ Ukraine. Phát biểu với giới truyền thông ngày 29/9, người phát ngôn chính phủ Nga Dmitry Peskov khẳng định rằng nếu được chuyển giao, số vũ khí này sẽ không làm thay đổi cục diện xung đột.
Thêm vào đó, ông Peskov đánh giá Mỹ có thể đang vượt qua lằn ranh đỏ mà Moskva đă đặt ra về “sự can thiệp trực tiếp từ các đồng minh của Ukraine vào xung đột đang diễn ra”.
Ông Peskov thắc mắc: “Câu hỏi cũng như trước đây, là ai có quyền khai hỏa các tên lửa này?… Liệu chỉ có người Ukraine mới được phép thực hiện, hay cần đến sự tham gia trực tiếp của binh sĩ Mỹ?… Và ai là bên xác định mục tiêu của các tên lửa đó, phía Mỹ hay bản thân người Ukraine?”.
Nga từng khẳng định rằng việc cung cấp dữ liệu mục tiêu hoặc thông tin t́nh báo nhằm phục vụ các cuộc tấn công sẽ được coi là hành động vượt quá giới hạn.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông đă đề cập đến nhu cầu tên lửa Tomahawk khi gặp Tổng thống Donald Trump tại New York bên lề Khóa họp 80 của Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ), tổ chức tại New York (Mỹ) vào tuần trước. Trước đó, chính phủ Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden đă hạn chế Kiev sử dụng vũ khí của Mỹ để tấn công Nga nhằm tránh leo thang căng thẳng với Moskva.
Trong cuộc phỏng vấn với Axios (Mỹ) tuần trước, nhà lănh đạo Ukraine cho biết Tổng thống Trump từng nói với ông rằng Kiev có thể đáp trả các cuộc tấn công của Nga bằng cách nhắm vào hạ tầng năng lượng của Nga nếu Moskva tấn công nguồn năng lượng của Ukraine.
Phát biểu trên Fox News hôm 28/9, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance xác nhận rằng Washington hiện đang xem xét yêu cầu từ Kiev về việc cung cấp tên lửa Tomahawk. Ông Vance không tiết lộ chi tiết, nhưng cho biết Tổng thống Trump sẽ đưa ra quyết định cuối cùng. Trong khi đó, đặc phái viên của Mỹ tại Ukraine Keith Kellogg cùng ngày cho biết chính quyền Tổng thống Trump đă cho phép Kiev tấn công sâu vào lănh thổ Nga trong những trường hợp cụ thể.
Tomahawk là tên lửa hành tŕnh có thể được phóng từ tàu chiến, tàu ngầm hoặc bệ phóng trên mặt đất. Chúng có khả năng tấn công sâu và bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách 1.250km - 2.500km. Hải quân Mỹ đă sử dụng Tomahawk từ những năm 1970 của thế kỷ trước. Hiện tại, tên lửa này chỉ được sản xuất bởi nhà sản xuất vũ khí RTX của Mỹ.
Ukraine từ lâu đă đề nghị đồng minh cung cấp tên lửa tầm xa mạnh mẽ để tấn công sâu vào lănh thổ Nga. Tuy nhiên, các đồng minh phương Tây của Ukraine, bao gồm Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), phần lớn vẫn ngần ngại cung cấp những tên lửa này. Theo thời gian, một số nước đă nới lỏng lập trường và cũng trao cho Ukraine nhiều quyền tự do hơn trong việc sử dụng vũ khí mà họ cung cấp.
Vào tháng 5/2023, Anh bắt đầu chuyển giao tên lửa Storm Shadow có tầm bắn khoảng 250km cho Ukraine. Sau đó, vào tháng 8/2024, Anh cũng cho phép Ukraine sử dụng vũ khí của nước này để trực tiếp chống lại Nga. Vào tháng 4/2024, Mỹ chuyển giao cho Ukraine Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân (ATACMS) có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách lên tới 300km. Tuy nhiên, cả Storm Shadow và ATACMS đều bị hạn chế về tầm bắn và chất nổ so với Tomahawk.
Ukraine đă phát triển hệ thống tên lửa - thiết bị bay không người lái riêng để tránh các hạn chế của các đồng minh về việc sử dụng vũ khí của họ. Trong đó có thiết bị bay không người lái Paliantysia, mà Kiev tự hào có thể tấn công mục tiêu cách xa khoảng 650km. Vào tháng 8, Ukraine cũng đă công bố tên lửa Flamingo có thể nhắm mục tiêu đến các địa điểm cách xa tới 3.000km.
Nhà phân tích Marina Miron tại King's College London nói với Al Jazeera rằng, dựa trên dữ liệu do Ukraine chia sẻ, Flamingo thực tế có thể đạt tầm bắn và khả năng hủy diệt tốt hơn Tomahawk. Tuy nhiên, bà cho biết Ukraine vẫn có thể muốn sở hữu tên lửa của Mỹ chủ yếu v́ lư do chiến lược để quan sát phản ứng từ Nga.
Bản thân Tổng thống Zelensky đă nói rằng tên lửa mạnh chỉ có thể đóng vai tṛ như một đ̣n bẩy để gây áp lực buộc Nga phải đồng ư ḥa b́nh. “Chúng tôi cần nó, nhưng không có nghĩa là chúng tôi sẽ sử dụng nó”, ông Zelenskyy nói với Axios.
Theo các nhà phân tích, trong trường hợp Ukraine nhận được tên lửa Tomahawk, điều này sẽ giúp Kiev mở rộng đáng kể năng lực tấn công, đánh trúng các mục tiêu sâu trong lănh thổ Nga, bao gồm căn cứ quân sự, trung tâm hậu cần, sân bay và sở chỉ huy.
Chuyên gia Keir Giles tại viện nghiên cứu Chatham House (Anh) nói với Al Jazeera rằng loại tên lửa này cũng sẽ phá vỡ các chiến thuật pḥng thủ của Nga trên tiền tuyến.
Tuy nhiên, bà Miron cho rằng dù Tomahawk chắc chắn sẽ gây tổn thất cho Nga, nhưng mức độ thiệt hại vẫn có giới hạn.
Cũng theo các nhà phân tích, Nga coi sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine là một "mối đe dọa vũ lực" tiềm tàng, nhưng khó có thể thực hiện hành động quyết liệt.
