Chỉ ít phút sau khi những tiếng nổ vang lên tại thủ đô Doha (Qatar) vào ngày 9/9, giới chức Israel đã nhanh chóng tuyên bố nhận trách nhiệm trên truyền thông quốc tế.
Khói bốc lên sau các vụ nổ ở Doha, Qatar ngày 9/9/2025.
Theo kênh Al Jazeera, Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sau đó đã chính thức xác nhận thực hiện một chiến dịch nhắm vào một số lãnh đạo của phong trào Hamas.
“Israel là bên khởi xướng, thực hiện và hoàn toàn chịu trách nhiệm cho vụ việc này”, thông cáo từ Văn phòng Thủ tướng Israel nêu rõ.
Pause
Mute
Remaining Time -13:14
Close PlayerUnibots.com
Vụ tấn công này được xem là bước leo thang mới trong chính sách đối ngoại và quân sự của Israel trong khu vực, nối tiếp chuỗi hoạt động gần đây như triển khai chiến dịch quân sự nhằm vào Iran, mở rộng hiện diện tại Syria, không kích các thủ lĩnh Hezbollah tại Liban, cũng như chiến dịch kéo dài ở Dải Gaza, khiến trên64.500 người Palestine thiệt mạng kể từ tháng 10/2023.
Đáng chú ý, cuộc không kích lần này diễn ra tại Qatar – quốc gia đồng minh của Mỹ, nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Washington tại Trung Đông. Qatar cũng đang đóng vai trò trung gian trong các nỗ lực đàm phán ngừng bắn và trao đổi con tin giữa Israel và Hamas.
“Ngoài khuôn khổ tình báo thông thường”
Theo ông Hamze Attar, chuyên gia phân tích quốc phòng người Palestine, hành động của Israel lần này “vượt ngoài khuôn khổ các chiến dịch tình báo truyền thống của Mossad” như ám sát, đánh bom xe hay đầu độc.
“Tôi không nghĩ Qatar có thể lường trước việc Israel sẽ trực tiếp tấn công vào thủ đô Doha”,ông nhận định.
Bà Cinzia Bianco, học giả tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho rằng mặc dù Qatar hiểu rõ mình không hoàn toàn “miễn nhiễm” trước các chiến dịch của Israel, nhưng một cuộc tấn công công khai như vậy là điều “không ai lường trước”, thể hiện mức độ “mạo hiểm và bất chấp” chưa từng thấy.
Chuyên gia Mairav Zonszein, thành viên cấp cao tại Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế, nhận định: “Chúng ta đang chứng kiến Israel mở rộng phạm vi tấn công đến cả các khu dân cư đông đúc và thủ đô của các nước trong khu vực. Và Israel sẽ còn tiếp tục nếu không có lực cản thực chất từ cộng đồng quốc tế”.
Vai trò của Mỹ và phản ứng mờ nhạt
Trong phát biểu đầu tiên sau vụ việc, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Washington đã được thông báo trước về chiến dịch, song nhấn mạnh đây là hành động đơn phương từ phía Israel. Ông cho rằng động thái này “khó có thể mang lại kết quả tích cực” cho cả Mỹ lẫn Israel, dù vẫn gọi việc tấn công Hamas là một “mục tiêu chính đáng”.
Tuy nhiên, một số chuyên gia quốc tế bày tỏ hoài nghi về tuyên bố này. Ông Marwan Bishara, nhà phân tích chính trị cấp cao của Al Jazeera, nhận định: “Về mặt logic, khó có khả năng Israel tiến hành tấn công trực tiếp tại Doha mà không có sự đồng thuận ít nhất ngầm từ phía Mỹ. Nếu thực sự không có sự ủng hộ nào từ Washington, thì một tuyên bố lên án rõ ràng đáng lẽ đã phải được đưa ra – điều đến nay vẫn chưa xảy ra”.
Nguy cơ đổ vỡ đàm phán ngừng bắn
Vụ tấn công diễn ra trong bối cảnh Qatar đang đóng vai trò trung gian chính trong các nỗ lực đàm phán thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, dưới sự thúc đẩy của Tổng thống Trump. Mặc dù phong trào Hamas đã nhiều lần tỏ ý chấp thuận các đề xuất, phía Israel được cho là thường xuyên thay đổi lập trường hoặc điều kiện sau đó.
Theo một số nhà phân tích, đề xuất gần đây nhất – yêu cầu Hamas thả toàn bộ con tin đổi lấy một lệnh ngừng bắn ngắn hạn – bị đánh giá là thiếu cân bằng, thậm chí mang tính áp đặt.
Trong khi đó, chiến dịch quân sự của Israel vẫn đang tiếp diễn tại thành phố Gaza. Quân đội Israel tiếp tục yêu cầu dân thường sơ tán và tái khẳng định mục tiêu “xóa sổ Hamas” – khiến giới quan sát nghi ngờ về thiện chí thực hiện bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào.
“Rõ ràng Israel không thực sự đặt ưu tiên vào một thỏa thuận ngừng bắn. Những đề xuất mà chính quyền Tổng thống Trump đưa ra chỉ là màn trình diễn mang tính chính trị”, bà Zonszein nhận xét. Theo bà, việc tấn công vào lãnh đạo chính trị của Hamas tại Doha “sẽ không làm thay đổi cục diện chiến sự tại Gaza”.
Phản ứng từ Qatar và khu vực
Qatar lâu nay đóng vai trò trung gian hòa giải trong nhiều cuộc xung đột khu vực, duy trì quan hệ tốt với cả Mỹ và Iran. Dù không thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Israel, nước này đã tích cực hỗ trợ tổ chức các vòng đàm phán từ khi xung đột bùng phát tại Gaza tháng 10/2023.
“Qatar là một trong những quốc gia nỗ lực nhiều nhất nhằm hạ nhiệt căng thẳng tại Gaza, nhưng thiện chí đó dường như không được Israel công nhận”, nhà báo Abdullah al-Imadi từ Doha cho biết.
Qatar từng bị kéo vào các căng thẳng khu vực, như vụ Iran tấn công căn cứ Mỹ tại Al Udeid hồi tháng 6, và hiện là cuộc không kích từ Israel. Giới quan sát nhận định nước này có thể tận dụng kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc sắp tới để đưa vấn đề ra thảo luận trên trường quốc tế, làm rõ hành vi vi phạm luật pháp quốc tế.
Ông Kristian Coates Ulrichsen, chuyên gia tại Viện Chính sách Công Baker (Mỹ), cho rằng Qatar và các nước trong Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) sẽ yêu cầu Washington làm rõ liệu có cho phép Israel tiến hành chiến dịch tấn công tại Doha hay không.
“Nếu có sự đồng thuận, thì đây sẽ là cú đánh nghiêm trọng vào nền tảng an ninh Mỹ - Vùng Vịnh, thậm chí còn sâu sắc hơn vụ Iran tấn công trước đó”, ông nhận định.
Nhiều nhà phân tích cho rằng các quốc gia trong khu vực cần phối hợp chặt chẽ hơn để đối phó với nguy cơ bất ổn lan rộng.
“Việc đặt căn cứ quân sự Mỹ từng được xem là một yếu tố răn đe. Nhưng điều đó dường như không còn đúng nữa. Không nơi nào còn được coi là an toàn, và không điều gì còn nằm ngoài giới hạn”, bà Zonszein nói.
Ông Daniel Levy, cựu nhà đàm phán của Israel và hiện là Chủ tịch Dự án Mỹ - Trung Đông, cảnh báo: “Các quốc gia trong khu vực cần nhận thức rõ ràng rằng nếu không cùng nhau hành động, thì bom đạn từ Không quân Israel có thể sẽ sớm rơi xuống khu vực của mình. Câu hỏi đặt ra lúc này là: Mỹ muốn tiếp tục duy trì quan hệ với phần còn lại của Trung Đông, hay tiếp tục dung túng cho những hành động đi ngược lạiluật pháp quốc tế?”.
VietBF@sưu tập
