HÀ NỘI 25-3 (NV) - Ngày 27 tháng 3, Phạm Thanh Bình, nguyên chủ tịch hội đồng quản trị kiêm tổng giám đốc tập đoàn đóng tàu quốc doanh Vinashin sẽ cùng với 8 thuộc cấp phải ra tòa với tội danh “Cố ý làm trái các quy định của nhà nước về quản lý kinh tế, gây thiệt hại nghiêm trọng...”
Án tù có thể co giãn và tối đa tới 20 năm. Phiên tòa dự trù kéo dài 4 ngày ở Hải Phòng nhưng người ta không thấy báo chí của nhà nước cho biết có bao nhiêu người và gồm những ai trong số 9 người đã bị tống giam, sẽ ra tòa. Hai bị cáo hiện trốn ở ngoại quốc và đang bị truy nã.
Phạm Thanh Bình, nguyên chủ tịch kiêm Tổng giám đốc tập đoàn đóng tàu Vinashin.
Hình chụp ở Hải Phòng ngày 13 tháng 6, 2006 khi tập đoàn hồ hởi hạ thủy
một chiếc tàu vừa mới đóng. Thứ Ba này, 27 tháng 3 năm 2012, ông |
và 8 người nữa bị truy tố về tội tham nhũng. (Hình: STR/AFP/Getty Images)
Từng được ca tụng là “quả đấm thép” và là một trong những ngành công nghệ “mũi nhọn” mà chế độ Hà Nội muốn dựa vào để đưa Việt Nam trở thành một nước kỹ nghệ, thoát đói nghèo và lạc hậu. Nhưng chỉ khoảng 4 năm sau khi được hưởng đủ mọi thứ ưu đãi và hậu thuẫn tài chánh, Vinashin bỗng dưng sụp đổ như cái nhà giấy.
Vinashin nợ ngập đầu với tổng số khoảng $4 tỉ USD trong khi vốn liếng tài sản chẳng còn đáng bao nhiêu. Hàng ngàn công nhân, thầy thợ không có lương suốt nhiều tháng. Một trong những món nợ nước ngoài, $600 triệu USD, đáo hạn tháng 12 năm 2010 không có tiền trả cho kỳ đầu tiên $60 triệu USD, nên ỳ ra. Năm ngoái bị họ lôi ra tòa ở Anh Quốc và chưa thấy tòa án xử.
Vụ việc khi bị bung ra trên báo chí đã làm kinh hoàng dư luận với tầm mức quá lớn của nó. Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng, kẻ chịu trách nhiệm cao nhất trong cái vũng lầy Vinashin chỉ nói mấy lời nhận trách nhiệm ở Quốc Hội. Phạm Thanh Bình, kẻ thân tín của ông Dũng, nhiều phần sẽ cùng thuộc cấp gánh hết tội.
Báo chí quốc tế cũng như nhiều người hiểu chuyện ở Việt Nam đều cho rằng nếu đưa bất cứ tập đoàn hay tổng công ty quốc doanh nào ở Việt Nam ra trước ánh sáng, tất cả sẽ chỉ là rác rưởi bên trong những cái vỏ mỹ miều. Khi không còn bao che nổi, hệ thống báo đài bị chính phủ kiểm soát mới được phép kể mọi thứ tệ hại của chúng.
Cho dù có đưa cán bộ chóp bu Vinashin ra tòa, đổ hết mọi thứ tội nợ lên đầu họ với những bản án nào đó, cũng sẽ không có tác dụng thật sự nào đối với vấn đề được giới đầu tư ngoại quốc quan tâm. Họ muốn nhìn thấy chế độ Hà Nội cải cách thật sự guồng máy sản xuất và kinh tài quốc doanh, theo lời nhận định của một kinh tế gia nói với hãng thông tấn AFP nhưng tránh nêu tên.
“Người ta chú ý tới tương lai của Vinashin và muốn biết công nợ của Vinashin được giải quyết ra sao, không phải chuyện mấy quan chức bị bắt sẽ ở tù mấy năm,” vị kinh tế gia nói.
Guồng máy sản xuất và kinh tài quốc doanh nổi tiếng tham nhũng trong khi kinh doanh, điều hành kém cỏi. Báo chí ở Việt Nam từng tiết lộ nhiều chủ tịch hay tổng giám đốc không biết đọc các bản kết toán tài chính. Cậy thế nhà nước và những mối quan hệ chặt chẽ với các thế lực trong đảng, những kẻ cầm đầu hệ thống quốc doanh cầm những số tiền khổng lồ đầu tư lung tung đủ mọi mặt chứ không riêng gì cái ngành chính mà họ có trách nhiệm kinh doanh.
Tập đoàn Vinashin, ngoài ngành đóng tàu, còn ôm tiền của nhà nước đầu tư mua tàu cũ ngoại quốc (đầy nghi vấn về giá cả), xây dựng nhà máy điện (mua đồ phế thải của Trung Quốc để lươn lẹo tiền bạc), mở khách sạn, đầu tư địa ốc, thậm chí mở cả nông trại nuôi heo.
Một viên chức tổng thanh tra nhà nước trước đây từng kêu: “Ðụng đâu cũng thấy sai phạm” để chỉ cách làm ăn bất chấp luật lệ của đám quan chức kinh tài nhà nước.
“Vấn đề chính ở đây là cần phải có một cơ chế khác để điều hành hệ thống quốc doanh” cho nó hiệu quả. Ðồng thời, nhà cầm quyền phải nghiêm chỉnh giải quyết dứt khoát tình trạng lỗ lã, tham nhũng và làm ăn bất chấp luật lệ của đám cầm đầu”, kinh tế gia giấu tên nói với AFP.
Theo ông, nếu không thật tâm cải tổ guồng máy quốc doanh bằng cách loại bỏ các đặc quyền để biến chúng trở thành những “công ty thật”, Việt Nam sẽ còn nhiều vụ tai tiếng kiểu Vinashin khác sẽ xảy ra. Mà như vậy, nền kinh tế của Việt Nam nói chung sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong các cuộc họp cấp viện hàng năm, các định chế tài trợ quốc tế không năm nào không thúc hối Hà Nội cải tổ hay dẹp bỏ hệ thống quốc doanh lời giả lỗ thật.
Giới bình luận thời sự tin rằng năm ngoái, nền kinh tế của Việt Nam khủng hoảng nặng, lạm phát cao, là do chế độ dựa quá nhiều vào hệ thống quốc doanh để phát triển kinh tế kỹ nghệ.
Năm 2008, Vinashin có một số đơn đặt hàng của nhiều khách ngoại quốc lên tới $6 tỉ USD, nhân viên các cấp lên tới 60,000 người, 28 xưởng đóng tàu lớn nhỏ với ước tính tăng trưởng 35% mỗi năm, theo ước lượng của công ty tham vấn đầu tư Oxford Analytica. Ông Phạm Thanh Bình từng được dẫn lời tuyên bố đại ngôn rằng đến năm 2015, Vinashin của Việt Nam sẽ trở thành công ty đóng tàu lớn thứ tư trên thế giới. Giờ thì ông đang chờ ngày lãnh án.
Theo nhận định của Carl Thayer, giáo sư tại Học Viện Quốc Phòng Hoàng Gia Úc, khi đem nhóm Phạm Thanh Bình ra tòa, nhà cầm quyền Hà Nội muốn bắn tiếng tới các nhà đầu tư ngoại quốc là chương trình cải cách hệ thống quốc doanh cũng như ngăn chặn tham những vẫn tiến hành đúng hướng. Nhưng nó lại chẳng có bao nhiêu tác dụng để nâng mức độ tin cậy của Việt Nam trên thị trường tín dụng và đầu tư của thế giới.
Trước buổi điều trần của Nguyễn Tấn Dũng ở Quốc Hội hồi tháng 11 năm 2010, một số đại biểu Quốc Hội kêu gọi biểu quyết bất tín nhiệm ông là kẻ chịu trách nhiệm cao nhất. Tuy nhiên, tất cả những người này đã bị loại khỏi Quốc Hội trong kỳ bầu cử Quốc Hội mấy tháng sau.
Sau khi xé Vinashin ra làm ba trong kế hoạch “tái cấu trúc” thay vì để cho nó chết chìm, Hà Nội bơm cho Vinashin (phần còn lại) thêm một mớ tiền để trả lương công nhân, đến nay, người ta không rõ nó sống chết ra sao.
Nam Phương/Người Việt
Chuyện vỉa hè: Cán bộ Vinashin bị xử, nhưng guồng máy vẫn còn
