Lần đầu tiên những người còn mang hộ tịch Việt+ (CHCNXHVN Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam hay VNCS Việt Nam Cộng Sản) đã có một cuộc biểu tình chống lại toà đại sứ Việt+ tại Ba Lan. Mặc dù bị đe doạ, trù dập, hay những ai biểu tình sẽ không được Việt+ cấp hộ chiếu hay gia hạn hộ chiếu nhưng có rất nhiều người tham gia biểu tình, sau đây là bài viết của tác giả Nghiêm Xuân Vương xin gửi tới các quý vị.
Ai đã theo dõi buổi livestream trực tiếp hoặc xem lại trên Tôi và Sứ Quán, do Admin Hoàng Hùng thực hiện tại thực địa trước cửa Đại sứ quán Việt Nam ở Balan, sẽ thấy rõ một điều rằng cuộc biểu tình đã rất thành công. Thành công cả về mặt tổ chức, chương trình và số lượng người tham gia.
Khi tôi được biết chỉ có 20 người trên xe Bus đi đến địa điểm biểu tình, cảm giác của tôi cũng rất buồn khi nghĩ rằng sứ quán lại một lần nữa thành công trong việc rã đám biểu tình. Tuy nhiên, con số người tham dự đã đạt mức ấn tượng, trên 300 người đã đứng cùng nhau biểu tình trước sứ quán phản đối chính sách hách dịch, cửa quyền, coi thường dân chúng và tham nhũng thủ tục lãnh sự.
Cuộc biểu tình chỉ là giọt nước tràn ly, những bức xúc, bất bình của cộng đồng Việt ở Balan với các hình thức gây khó khăn, nhũng nhiễu, tham nhũng khi người dân đến làm thủ tục lãnh sự. Lãnh sự Quế gần như là nhân vật chính đã thúc đẩy cuộc biểu tình nổ ra sau khi anh Nguyễn Thiện Dương đăng bài của mình lên nhóm Người Việt ở Balan. Tuy nhiên, tại cuộc biểu tình những người tham dự đã hô vang các khẩu hiệu đòi Đại sứ Nguyễn Hùng phải từ chức, phải chịu trách nhiệm trước những việc làm sai trái của lãnh sự Quế.
Trong việc này, thực ra lãnh sự Quế chỉ là người cuối cùng thực hiện việc tham nhũng của cả hệ thống nên không chỉ đại sứ mà ngay cả Bộ Ngoại giao cũng phải chịu trách nhiệm. Đến bây giờ chúng ta có thể thấy lãnh sự Quế đã bị trả giá, phải lập tức về nước chịu trách nhiệm. Còn Đại sứ Nguyễn Hùng lúc nào mới chính thức chịu trách nhiệm?
Đừng nói là chỉ cách nhau một bức vách, ngồi chung một mái nhà mà không biết việc lãnh sự Quế làm. Nếu không có sự cho phép của lãnh đạo trực tiếp là Đại sứ Nguyễn Hùng thì không riêng gì lãnh sự Quế mà không ai dám làm gì sai trái cả nên Đại sứ Hùng phải cùng chịu trách nhiệm là hợp lý.
Qua việc này chúng ta được những gì?
Việc có thể thấy ngay rằng, những gì mà bà con không chỉ ở Balan lo lắng rằng cuộc biểu tình sẽ được xem như là chống đối sứ quán và sẽ bị gây khó khăn khi về Việt Nam. Đây là một lo lắng thừa và đến giờ này đã được chứng minh rõ nét. Chúng ta hãy nhìn vào những bà con thiện lành tham gia biểu tình xem, họ là những người làm ăn chân chính, những người làm việc đàng hoàng và họ đang thực hiện việc đấu tranh vì quyền lợi chính đáng, phù hợp pháp luật và đúng với quyền con người.
Nếu chính phủ, Bộ ngoại giao cho rằng đây là những người chống đối thì họ không cần thiết phải gấp gáp gửi một Đoàn công tác do toàn các cốt cán ở Ủy ban người Việt, Cục lãnh sự, Vụ châu Âu vội vàng đến Balan để mong rằng hạ nhiệt và giải tán cuộc biểu tình, đồng thời kêu gọi nhà chức trách địa phương can thiệp.
Nỗi sợ hãi mơ hồ của rất nhiều người cho rằng việc tố cáo những sai phạm của sứ quán sẽ bị trù dập, vào sổ đen, bị gây khó khăn khi làm thủ tục khác hoặc về Việt Nam có vấn đề. Tôi có thể nói với mọi người rằng, điều này là không bao giờ xảy ra, mọi người thử nghĩ xem, bây giờ một kẻ là người hành pháp lại làm trái pháp luật, chúng ta làm đúng luật lại bị chèn ép và gắn mác chống đối thì lý lẽ ở đâu để sợ những kẻ vi phạm pháp luật kia?
Hơn nữa, an ninh Việt Nam không thừa thời gian đi theo dõi hoặc chất vấn những người phản đối sai phạm của sứ quán, sứ quán sai còn đang sợ đối mặt với pháp luật thì an ninh còn để ý sứ quán nhiều hơn và thậm chí họ còn cần chúng ta cung cấp bằng chứng để họ làm việc và vụ chuyến bay giải cứu là một ví dụ sinh động.
Xét về mặt luật pháp, họ lấy 200USD/1 giấy miễn thị thực là họ đã phạm tội tham nhũng, hàng ngàn đô la cho một giấy chứng nhận kết hôn là đã có thể truy tố. Tôi tin là, sau vụ này sự nghiệp của lãnh sự Quế chắc không còn thênh thang và Đại sứ Hùng cũng sẽ ngồi trên đống lửa. Còn rất nhiều người đang chờ hai cái ghế này và tôi mong rằng ai thay thế hãy nhìn gương lãnh sự Quế và Đại sứ Hùng mà làm việc.
Trở lại cuộc biểu tình hôm nay và tương lai của các cuộc biểu tình tiếp theo.
Đầu tiên phải cảm ơn Admin Hoàng Hùng đã không quản ngại đường xa, thời gian, kinh phí đi tàu từ Prague đến Warsaw tham dự và thực hiện truyền hình trực tiếp, phát biểu ý kiến, đồng thời cảm ơn cộng đồng Việt ở Balan đã tạo ra cuộc biểu tình và tổ chức thành công. Với thành công này tôi tin rằng sẽ không chỉ dừng ở Balan mà các cộng đồng Việt ở các nước khác cũng sẽ sẵn sàng thực hiện để đấu tranh đòi quyền lợi chính đáng, đặc biệt là ở các nước như Hàn Quốc, Nhật bản, Malaysia, Thailand, Indonesia, Đài Loan… Đây là những địa bàn thực sự rất bức xúc thậm chí phẫn uất như Malaysia với vụ tự sát của Trần Thị Mai.
Biểu tình chỉ là một trong các hình thức biểu đạt mà chúng ta có quyền thực hiện một cách hợp pháp, như mọi người đã thấy cuộc biểu tình hôm nay ở Balan. Biểu tình sẽ có sức ép lớn và có tiếng vang mạnh mẽ, lan tỏa truyền thông tới giới lãnh đạo, khi biểu tình xảy ra họ sẽ phải thay đổi nhiều thứ mà chúng ta có thể đọc được ngay trong biên bản ghi nhớ của Đoàn công tác Bộ ngoại giao sang Balan lần này.
Hôm nay tôi đọc được trong một comment của một người theo dõi livestream biểu tình, comment đó nói rằng “Quyền lợi của các bạn mà các bạn không đấu tranh thì ai đấu tranh cho các bạn?” Câu hỏi này lúc nào cũng mang tính thời sự và lúc nào cũng là cần thiết để chúng ta ý thức được rằng, chúng ta phải đoàn kết, cùng đứng bên nhau đấu tranh vì quyền lợi của chính chúng ta. Hãy đừng nhu nhược, cam chịu, khuất phục để làm hư đốn hệ thống quan chức, những người thực thi pháp luật.
Nếu ở đâu có bức xúc cũng biểu tình như ở Balan, tôi tin rằng, trong 3 năm không sứ quán nào dám tham nhũng. Với cách thức xử lý mạnh mẽ như Đoàn công tác của Bộ Ngoại giao tới Balan lần này là lập tức triệu hồi người sai phạm về nước giải trình thì bảo đảm rằng trước khi họ vênh mặt lên quát nạt, trước khi họ đút những đồng tiền tội lỗi vào túi, họ sẽ phải nghĩ lại, họ sẽ phải tính đến tương lai sự nghiệp của họ, bao nhiêu công sức để có vị trí trong sứ quán, không thể phút chốc tiêu tan mây khói như thế được. Thật sự cái giá phải trả nó không xứng đáng với cái nhận được. Và đây là cái chúng ta cần làm, phải đấu tranh mạnh mẽ ở bất cứ hình thức nào, từ bàn làm việc với sứ quán tới biểu tình trước sứ quán.
Trong loạt ảnh về cuộc biểu tình hôm nay có hai tấm ảnh mà tôi nghĩ là chúng ta nên quan tâm, chú trọng, đáng xem để đánh giá. Đây là hai tấm ảnh phản ánh hai thái cực rất rõ ràng, nhìn vào hai tấm ảnh để so sánh chúng ta thấy rất rõ những việc làm đàng hoàng, thanh thiên bạch nhật và những việc làm dấm dúi, khuất tất, tủn mủn, bạc nhược, thật trớ trêu hành động này lại được thực hiện ngay dưới tấm quốc huy Việt Nam và hai tấm ảnh này đã hơn cả vạn lời nói.
Cuối cùng, xin một lần nữa cảm ơn cộng đồng Việt ở Balan, xin cảm ơn Admin Hoàng Hùng, cảm ơn 36.000 người theo dõi cuộc biểu tình cho đến thời điểm này và mong rằng tiếng vang, dư âm của cuộc biểu tình sẽ là nguồn động lực mạnh mẽ để các cộng đồng Việt trên toàn thế giới tiếp bước theo cộng đồng Việt ở Balan, đấu tranh với nạn tham nhũng lãnh sự ở khắp các cơ quan đại diện ngoại giao vẫn tham nhũng gây khó khăn cho bà con.
Xin cảm ơn mọi người đã đồng hành cùng Tôi và Sứ quán.
*****
Trân Văn/ VOA: Biểu tình ở Ba Lan, chỉ giải nhiệm, chưa thỏa đáng
CHUYỆN BỘ NGOẠI GIAO VIỆT NAM HỐI HẢ CỬ ÔNG MAI PHAN DŨNG – PHÓ CHỦ NHIỆM ỦY BAN NHÀ NƯỚC VỀ NGƯỜI VIỆT NAM Ở NƯỚC NGOÀI - DẪN MỘT PHÁI ĐOÀN SANG BA LAN TRƯỚC KHI BIỂU TÌNH TẠI ĐSQ VN Ở BA LAN BÙNG PHÁT... KHÔNG LÀM NGƯỜI VIỆT NAM Ở BA LAN HẠ HỎA.
Tuy Đại sứ quán Việt Nam (ĐSQ VN) tại Ba Lan đã hối hả phát hành “Thông báo về kết quả buổi trao đổi giữa Đoàn công tác Bộ Ngoại giao, ĐSQ VN tại Ba Lan với đại diện cộng đồng người Việt tại Ba Lan” ngay sau khi “buổi trao đổi” kết thúc vào chiều 11/3/2023 và nội dung thông báo đáp ứng gần như toàn bộ các yêu cầu mà nhiều người Việt cư trú tại Ba Lan dự tính sẽ nêu ra ở cuộc biểu tình trước ĐSQ VN tại Ba Lan vào sáng 12/3/2023 (Bố trí cán bộ lãnh sự đủ phẩm chất, đạo đức và trình độ nghiệp vụ, hướng dẫn tận tình, chu đáo cho bà con về hồ sơ, thủ tục, giải thích rõ ràng các khoản thu phí, lệ phí và cấp biên lai đúng quy định. Nghiêm cấm việc lạm thu phí, lệ phí lãnh sự, có thái độ cửa quyền, hách dịch, nhũng nhiễu, thờ ơ, vô cảm đối với nhu cầu chính đáng của người dân. Triển khai ngay việc tăng tối đa buổi tiếp khách theo nhu cầu thực tế về giấy tờ của bà con và phù hợp với năng lực xử lý hồ sơ của Đại sứ quán. Công khai số điện thoại đường dây nóng và địa chỉ email của Đại sứ quán, địa chỉ email của các đơn vị chức năng của Bộ Ngoại giao. Tuyên truyền rộng rãi việc triển khai khảo sát mức độ hài lòng của người đến làm thủ tục lãnh sự để thực hiện thực chất, hiệu quả, phản ánh chính xác dư luận, ý kiến đóng góp của bà con. Giải nhiệm một cán bộ lãnh sự của ĐSQ VN tại Ba Lan về nước để giải trình, xác minh, làm rõ những vấn đề khiến dư luận bất bình) [1] nhưng hơn 300 người Việt ngụ ở nhiều nơi trên lãnh thổ Ba Lan vẫn về Warsaw (thủ đô Ba Lan) để bày tỏ suy nghĩ, mong muốn của họ (2)...
Nói cách khác, chuyện Bộ Ngoại giao Việt Nam hối hả cử ông Mai Phan Dũng – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài - dẫn một phái đoàn sang Ba Lan trước khi biểu tình tại ĐSQ VN ở Ba Lan bùng phát... “để lắng nghe và tiếp thu những ý kiến đóng góp của bà con về công tác cộng đồng và các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ cộng đồng trong giải quyết các thủ tục lãnh sự của Đại sứ quán” (3) không làm người Việt Nam ở Ba Lan hạ hỏa.
Làm sao có thể hạ hỏa khi gần như toàn bộ người Việt cư trú ở Ba Lan đều đã từng bị ĐSQ VN tại Ba Lan hành hạ, thậm chí nhục mạ khi có việc cần đến ĐSQ VN tại Ba Lan (ĐSQ VN tại Ba Lan chỉ mở cửa tiếp khách hai ngày/tuần. Không ai biết các thứ giấy tờ cần thiết để khai sinh, đổi hộ chiếu, đăng ký kết hôn,... bao gồm những gì vì chuẩn bị kỹ lưỡng kiểu nào thì cũng bị hoạch họe rồi đuổi về và phải tìm “dịch vụ” cậy làm giúp với mức thu lao gấp năm, mười lền lệ phí chính thức. Viên chức ngoại giao đối xử với đồng bào – những công dân Việt Nam cư trú ở Ba Lan – như chủ nô với nô lệ, trên UWAGA – trang facebook của người Việt ở Ba Lan, nhiều người kể rằng họ không thể quên cảm giác khi có việc đến ĐSQ VN tại Ba Lan, viên chức làm việc ở nơi này gọi họ bằng cách hất hàm, vẫy tay, có người còn bị gọi là “mày” [4]. Nếu có thắc mắc hay muốn khiếu nại, không ai biết phải gọi số điện thoại, gửi email cho ai vì Đại sứ quán không cung cấp...) và lúc nước đã tràn ly, chỉ thấy ĐSQ VN tại Ba Lan rồi Bộ Ngọai giao Việt Nam sử dụng các... động tác kỹ thuật (Tổ chức thân ĐSQ VN tại Ba Lan có tên là Hội người Việt Nam tại Ba Lan thông báo ĐSQ VN tại Ba Lan mời đồng bào “đối thoại”. Khi nhận ra buổi “đối thoại” sẽ có một số cá nhân thuộc loại không kiêng dè gì cả tham dự thì loan báo... “tạm hoãn” vì... “ít người tham dự”. Tuy đã loan báo... “tạm hoãn” nhưng sau đó lại có... thông báo về một cuộc... “đối thoại” giữa ĐSQ VN tại Ba Lan với đại diện của Hội người Việt Nam tại Ba Lan). Thậm chí Đoàn công tác do Bộ Ngoại giao Việt Nam cử sang cũng thế...
Cho dù loan báo Bộ Ngoại giao thành lập “Đoàn công tác” rồi cử sang Ba Lan “để lắng nghe và tiếp thu những ý kiến đóng góp của bà con về công tác cộng đồng và các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ cộng đồng trong giải quyết các thủ tục lãnh sự của Đại sứ quán” nhưng “Đoàn công tác” chỉ chịu tiếp... 25 người và ai muốn có một “vé” thì phải... “đăng ký” để “Đoàn công tác”... “lựa chọn”... Dẫu đã “chọn lựa” nhưng nội dung “buổi trao đổi” vẫn có nhiều chuyện dễ làm người ta ngỡ ngàng.
“Thông báo về kết quả buổi trao đổi giữa Đoàn công tác Bộ Ngoại giao, ĐSQ VN tại Ba Lan với đại diện cộng đồng người Việt tại Ba Lan” của ĐSQ Việt Nam tại Ba Lan không có chi tiết nhưng ông Phan Châu Thành, một trong ba thành viên của UWAGA - vốn là tâm của trận bão dư luận về ĐSQ VN tại Ba Lan – đã tường thuật khá cặn kẽ về “buổi trao đổi” này. Xin trích một phần và nếu độc giả muốn biết cặn kẽ hơn nữa thì có thể dùng link trong phần chú thích (5):
Bà Hà Phương Linh kể về việc xin gia hạn hộ chiếu cho con còn nhỏ nhưng bị hẹn tới hẹn lui nhiều lần, cuối cùng phải nhờ dịch vụ, mẹ bà đi làm giấy ủy quyền bị thu 500 Zł trong khi giá niêm yết chỉ có 67,5 Zł. Ông Mạc Đăng Vinh kể chuyện bị nạt nộ khi đi làm hộ chiếu cho con mới sanh và phải nộp 1.000 Zł (khoảng 230 USD) thay vì 70 USD như quy định, ông Vinh kể thêm, phí theo quy định đối với mỗi tờ giấy hợp pháp hóa lãnh sự chỉ có 10 USD nhưng người có nhu cầu bị thu 300 Zł (khỏang 68 USD) và không hề có hóa đơn, chứng từ. Ông Lê Trí Việt kể ông cần đổi hộ chiếu nhưng chờ cả năm không xong, hỏi thăm “dịch vụ” thì có nơi đòi 1.800 Zł (khoảng 409 USD), có nơi đòi 2.000 Zł (khoảng 454 USD) và họ khẳng định không thể tự đổi được đâu. Ông Trí cho biết thêm những người Việt chạy từ Ukraine sang Ba Lan lánh nạn cần đổi hộ chiếu bị đòi từ 4.500 Zł (khoảng 1023 USD) tới 5.000 Zł (khoảng 1136 USD)/ hộ chiếu. Đáng lưu ý có một phụ nữ mà ông Thành không nêu tên để bảo vệ danh tiết của bà kể bà có chồng Ba Lan, có con năm tuổi, khi đến ĐSQ VN làm hộ chiếu, ngoài việc bị hành hạ phải đi lại nhiều lần trong một thời gian dài còn bị viên chức ngoại giao gạ gẫm bằng những đề nghị khiếm nhã, khi bà đưa chuyện này lên mạng xã hội thì hộ chiếu cho con mới xong nhưng bà phải trả 2.500 Zł (khoảng 568 USD) trong khi quy định chỉ có 70 USD. Bà cũng đã đến đổi hộ chiếu cho chính bà nhưng bị viên chức ngọai giao đòi phải có “Căn cước công dân”... Sau đó viên chức ngoại giao cũng chịu đổi nhưng ngoài 70 USD còn thu thêm 200 Zł tiền sửa đổi tên nhưng bà vẫn chưa nhận được hộ chiếu. Bà hiện đang giữ một giấy hẹn nhưng không ghi phải chờ tới khi nào...
***
Trời lạnh nhưng hơn 300 người Việt vẫn đến và đứng phía trước ĐSQ VN trưng ra các biểu ngữ và nhấn mạnh bằng lời của chính họ: Phản đối lạm thu lãnh sự. Stop tham nhũng... Những câu chuyện của rất nhiều người trong cuộc về đủ thứ chuyện không chỉ trái tai, gai mắt mà còn tới mức không thể tưởng tượng được là lý do nhiều người Việt cư trú ở Ba Lan không chấp nhận chỉ giải nhiệm một Lãnh sự. Đó là lý do các biểu ngữ, khẩu hiệu còn nhấn mạnh: Lãnh sự sai, Đại sứ chịu. Đại sứ Hùng phải chịu trách nhiệm. Đại sứ Hùng từ chức,... Không chỉ có ĐSQ VN đóng cửa, cài then mà cả Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài lẫn Cục trưởng Cục Lãnh sự tuy cất công sang tận Ba Lan “để lắng nghe và tiếp thu những ý kiến đóng góp của bà con về công tác cộng đồng và các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ cộng đồng trong giải quyết các thủ tục lãnh sự của Đại sứ quán” cũng mất dạng (6).
Bởi ĐSQ VN ở Ba Lan không phải là trường hợp cá biệt nên trên trang facebook “Tôi và sứ quán”, ông Xuan Vuong Nghiem – một trong những người điều hành trang facebook này – tâm sự: Từ ngày nổ ra cuộc biểu tình trước Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Frankfurt am Main (Đức) năm 2016, tôi đã thai nghén một chương trình biểu tình trên toàn thế giới, khắp các châu lục, tất cả các múi giờ trong cùng một ngày trước toàn bộ các cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam và ngày đó sẽ lấy làm ngày “Tôi và sứ quán”. Cảm ơn những người tiên phong đã tạo ra bước ngoặt trong đấu tranh chống tham nhũng lãnh sự. Khi chúng ta không hài lòng, không đồng ý hay phản đối hoặc ủng hộ một chính sách nào đó của nhà nước chúng ta có quyền biểu tình và quyền này chỉ có kẻ không hiểu biết gì mới gọi là phản động. Tôi đã không ít lần nghe thấy, đọc được và được nhiều người nặc danh nhắn tin dọa nạt là quy vào phản động do có các hành động chống đối sứ quán. Nhưng thực tế tôi cũng như anh chị em, bà con ở đây đang dùng pháp luật Việt Nam, cơ sở văn bản pháp quy của chính phủ Việt Nam quy định về thủ tục lãnh sự tại các cơ quan đại diện ngoại giao Việt Nam ở nước ngoài để đấu tranh với những kẻ lợi dụng danh nghĩa sứ quán, chà đạp lên các văn bản pháp luật, khước từ các quyền phổ quát của người dân để tham nhũng, nặn bóp từng đồng xu lẻ của đồng bào. Đây là những hành động ngang nhiên trái pháp luật của nhà nước Việt Nam và làm suy yếu đi tình cảm của bà con kiều bào với đất nước. Tất cả các chính sách của chính phủ đối với kiều bào mà chính phủ đã gọi là “khúc ruột ngàn dặm” đều bị đám người bất tuân pháp luật này phá bỏ, tạo nên những căm phẫn, thù hận không đáng có với đất nước, những thành phần này tuyệt nhiên không thể có đất sống ở nơi gọi là đại diện của đất nước ở nước ngoài. Nhưng tại sao những người này, những cơ quan đại diện ngoại giao này đã tham nhũng hàng thập niên, lứa này thay lứa khác vẫn thế, người này ăn xong người khác đến lại ăn tiếp, “ăn không từ thứ gì của dân”, nặn bóp, nạo vét từng đồng xu lẻ của kiều bào? Đó là chính phủ làm ngơ, Bộ Ngoại giao bật đèn xanh cho những người này tham nhũng như vậy nên trong chuyện này đừng đổ lỗi riêng cho nhân viên sứ quán hay sứ quán. Chuyện không thể của riêng sứ quán mà là chuyện hệ thống, chỉ là bị lộ và chưa bị lộ mà thôi.
Sau khi cuộc biểu tình dự định tổ chức ở Hàn Quốc năm 2017 thất bại tôi cũng đã nghĩ rằng sẽ còn lâu mới có lại được. Tuy nhiên, việc nổ ra cuộc biểu tình vào chủ nhật 12/3/2023 tại Ba Lan làm cho kế hoạch tổ chức ngày “Tôi và sứ quán” trở lại mạnh mẽ và chúng ta sẽ bàn tiếp về việc này trong những ngày tới (7).
*****
Mạc Việt Hồng: Ba Lan: Biểu tình chống lạm thu và đòi đại sứ từ chức
Một cuộc biểu tình khá hy hữu vừa diễn ra ngày hôm nay 12/03/2023 trước Đại sứ quán (ĐSQ) Việt Nam tại thủ đô Warsaw. Sở dĩ nó hy hữu vì biểu tình vẫn là khái niệm xa vời ngay cả với những người Việt sinh sống trong các quốc gia dân chủ. Hơn 300 người đã vượt qua sự hy hữu đó để kéo tới cơ quan ngoại giao này để phản đối lạm thu và đòi đại sứ Nguyễn Hùng từ chức.
Giọt nước tràn ly
Việc lạm thu lãnh sự đã có từ lâu, ai ai cũng biết nhưng nhắm mắt làm ngơ, đâu đó thỉnh thoảng có người lên tiếng, nhưng rồi mọi sự lại nhanh chóng chìm vào quên lãng như đá ném xuống ao bèo.
Cuối tháng Hai, trên trang Facebook cộng đồng, bạn Nguyễn Thiện Dương chia sẻ câu chuyện bạn đi lại mấy lần mà không làm được hộ chiếu cho con, lúc thì lãnh sự nói thiếu “giấy khai sinh hai mặt”, lúc lại thiếu đăng ký kết hôn. Khi bạn hỏi thủ tục cần những giấy tờ gì thì lãnh sự trả lời trống không “lên mạng mà tìm”, hỏi “mạng nào” thì không tiếp nữa, đuổi ra. Dương đã bỏ ra ba ngày ngồi trên ĐSQ để tìm hiểu cách làm việc của bộ phận lãnh sự và nhận thấy ai cũng phải chi nhiều tiền, ai cũng bị hạch sách nhũng nhiễu.
Dương, một ông bố hai con nhỏ đang bệnh rất nặng, tuần chạy thận ba lần. Câu chuyện của Dương gây xúc động mạnh trong cộng đồng và khiến cơn búc xúc lâu nay có dịp nổ tung.
Sau khi chia sẻ câu chuyện Dương chịu rất nhiều sức ép, từ năn nỉ, khuyên bảo cho tới răn đe, dọa dẫm, đề nghị bồi thường.v.v. để rút bài viết. Nhưng đằng sau hình hài ốm yếu là một tinh thần thép, Dương đã không khuất phục trước sự đe dọa cũng như mua chuộc.
Sau đó một làn sóng lên tiếng, 'đấu tố' ĐSQ Việt Nam trên mạng, từ việc làm hộ chiếu cho trẻ sơ sinh đến việc kết hôn hay bất kỳ thủ tục lãnh sự nào đều mất rất nhiều tiền khoác thêm sự khó chịu vào người.
Sai lầm của hội đoàn và ĐSQ trong xử lý khủng hoảng
Mặc dù ngay sau khi câu chuyện của Dương bung bét lên mạng xã hội, ĐSQ đã cho người gọi điện thoại, vỗ về, xin lỗi hứa đền bù thiệt hại. Nhưng họ đã không nhìn ra một điều, đã có rất nhiều Dương khác đang đùng đùng nổi giận qua các bình luận trên mạng xã hội. Đáng lẽ phải có một giải pháp cầu thị và công khai thì ĐSQ muốn ‘hoạt động bí mật’ theo kiểu mua chuộc nhân chứng. Dù nghèo, nhưng Dương tuyên bố, 1 triệu USD cũng không mua được và kiên quyết không thỏa hiệp, thập chí còn tung hê hết các trao đổi này lên mạng xã hội.
Hội Người Việt - một hội xưng là đại diện cộng đồng - đứng ra dập lửa, nhưng lại làm cho đám cháy lan to hơn khi thay vì có một giải pháp thỏa đáng, thì bao biện nói dối loanh quanh, hôm trước hủy họp, hôm sau họp kín với nhau, rồi nửa đêm đưa ra thông báo.
Biểu tình, một quyết định gãi đúng chỗ ngứa
Bức xúc, nhiều người nói biểu tình. Khi đó tôi - một người mỗi ngày dành nhiều tiếng ‘ngồi thiền’ trên mạng bỗng tuyên bố vu vơ là nếu bà con muốn, sẽ xin giấy phép để bà con biểu tình. Tuyên bố được hưởng ứng nhiệt liệt!
Nhưng nó cũng gặp phải sự phá đám bởi các phe phái, cá nhân ủng hộ ĐSQ Việt Nam. Bài từng áp dụng với Nguyễn Thiện Dương lại được áp dụng cho những người công khai ủng hộ phương án biểu tình. Vẫn vừa dọa, vừa khuyên bảo hay năn nỉ. Cá nhân tôi đã nhận không biết bao nhiêu cuộc gọi từ những người mà có thể ĐSQ VN cho rằng có nhiều ảnh hưởng tới tôi.
Để xoa dịu lòng dân và ngăn chặn cuộc biểu tình, một đoàn cán bộ cấp cao do Phó chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Mai Phan Dũng sang họp với ĐSQ, đại diện cộng đồng và những bà con có bức xúc. Nhưng đây, vẫn không phải là cuộc gặp mở, mà chỉ giới hạn hẹp một số người có đăng ký trước và không quá 25 người. Tuy nhiên, con số tham dự về phía bà con chỉ chừng hơn 10 người và không phải ai trong số đó cũng là các bị hại.
Kết quả cuộc họp được công bố chóng vánh ngay chiều tối 11/3 với việc về nước ‘để giải trình’ của lãnh sự Nguyễn Minh Quế đồng thời cải cách công tác lãnh sự, trong đó có việc tăng giờ làm việc, cho phép gửi qua bưu điện, đặt chỗ qua mạng, cung cấp hóa đơn theo chuẩn của Bộ Tài chính.v.v.
Quả bóng biểu tình có thể đã xẹp hơi một phần, nhưng nhiều người cũng nhìn ra, đó chưa phải là cái đích cuối cùng mà họ muốn.
Đại sứ phải từ chức, lãnh sự phải bị truy tố
Cuộc biểu tình sau bao sóng gió từ nhiều phía vẫn diễn ra đúng với dự tính. Thời tiết như chiều lòng người, khi sau mấy ngày sụt sùi, hôm nay hửng nắng. Tuy vậy trời khá gió và lạnh, việc đứng lâu mấy tiếng đồng hồ không phải là dễ dàng với một số người.
Trái với lo ngại, số người tham dự đã vượt mọi dự tính, khoảng hơn 300 người đã sát cánh bên nhau hô vang các khẩu hiệu, cùng nhau nói ra những ấm ức lâu nay với cơ quan ngoại giao. Một trong những khẩu hiệu đó là: “Đại sứ Nguyễn Hùng từ chức”; “Truy tố lãnh sự Quế”.
Nguyễn Thiện Dương đã cùng vợ con vượt 200km lên tham gia biểu tình, trong đoạn đường đó Dương đã phải dừng ba lần để nghỉ vì mệt. Người khác, anh Nguyễn Mạnh Hùng đã đi tầu từ Poznan lên, nhiều bà con đi xe buýt từ trong tâm Wolka Kosowska tới cuộc biểu tình. Đại diện diễn đàn Tôi và Sứ Quán cũng từ Praga tới tham dự và có nhiều tư vấn đáng giá.
Để cho công bằng, những người muốn dành lời khen ngợi cho ĐSQ được đề nghị lên phát biểu, nhưng dù đã gọi loa tới mấy lần, vẫn không có ai lên. ĐSQ cửa đóng the cài lâu lâu lấp ló cái điện thoại để chụp ảnh.
Cuộc biểu tình cũng nhận sự đồng hành của đại diện một sắc dân khác như Ukraine, Bạch Nga, Ba Lan và có mặt của Radio TOK fm. Radio đã tường thuật trực tiếp ngay trong lúc biểu tình đang tiếp diễn. Trước đó, nhật báo Wyborcza đã có ít dòng tin ngắn.
Tiếp theo, đơn thư tố cáo sẽ được gửi tới Bộ Công an để xử lý tới cùng vụ việc, tránh trường hợp đã từng có tiền lệ ở Ba Lan, lãnh sự sau khi bị kỷ luật đã được điều đi làm đại sứ ở quốc gia khác.
Cuộc biểu tình cũng hy vọng sẽ là nguồn cảm hứng cho bà con ở các quốc gia khác tranh đấu với tệ nạn lạm thu và cửa quyền của các cơ quan ngoại giao.
