Nước Mỹ, lại một sinh nhật buồn!

[trungthuc]

Tháng Bảy hằng năm là tháng lễ hội vui chơi của người Mỹ, ngày lể trọng đại nhất trong năm là Lễ Độc Lập ngày 4 tháng Bảy. Những chuyến đi chơi xa, những bữa tiệc hội ngộ "chén chú chén anh" đã được tính toán với nhiều chi tiết hứa hẹn cho một "cuối tuần dài thật tưng bừng và sôi nổi". Nhưng, tháng Bảy năm nay bắt đầu với nhiều câu chuyện không vui, khi người Mỹ vừa đối mặt với khó khăn bộn bề trong cuộc sống thường nhật, vừa âu lo về tương lai của đất nước và bản thân. Một mùa sinh nhật buồn nữa lại đến với nước Mỹ và người Mỹ.

Ở Mỹ, ngày lể trọng đại nhất trong năm là Lễ Độc Lập 4 tháng Bảy. (Hình minh họa: Daniel Slim/AFP via Getty Images)

Tàn giấc mơ Mỹ

Dù rằng các báo cáo chính thức cho thấy nền kinh tế Mỹ đã phục hồi vững chắc sau đại dịch COVID-19, GDP (tổng sản phẩm quốc nội) tăng mạnh, thất nghiệp giảm xuống đến mức thấp nhất, nhưng người dân Mỹ bình thường hầu như không cảm thấy dễ thở hơn trước do giá cả hàng hóa và dịch vụ cứ leo thang không ngừng.

Qua tính toán của nhật báo The Wall Street Journal có ghi nhận, nếu vào cuối năm 2019, ngay trước khi đại dịch bùng phát ra, bạn đi mua một giỏ hàng ở Costco với giá 100 USD thì vào cuối tháng Ba, 2024, một giỏ với những mặt hàng y hệt như vậy bạn sẽ phải trả đến 139 USD. Một vài nhật báo khác cũng ghi nhận, từ khi ông Joe Biden lên làm Tổng thống cho đến nay, giá cả hàng hóa và dịch vụ đã tăng lên khoảng 20%. Giá tăng đã làm xói mòn túi tiền của từng người, trong khi việc tăng lương và mức trợ cấp xã hội đã không tăng theo kịp và thế là người đi làm có cảm giác đồng tiền mình kiếm được ngày càng ít đi và mối lo tài chính gia đình ngày cũng càng căng thẳng hơn.

Đáng lo nhất là giá nhà. Có sở hữu một ngôi nhà là phần quan trọng trong "Giấc mơ Mỹ" (Ameican Dream). Nhưng với giá nhà cao ngất ngưởng, tiền lời để vay mua nhà cũng cao ngất ngưởng như hiện nay, khiến cho giấc mơ đó đã vuột ra khỏi tầm tay của rất nhiều người, nhất là ở giới trẻ. Một bản tin trên nhật báo Người Việt hồi giữa tháng Tư năm nay có ghi nhận, người mua nhà lần đầu ở Mỹ hiện nay phải cần gần gấp đôi số tiền so với thời trước đại dịch COVID-19. Cụ thể hơn, họ cần phải đạt mức thu nhập hằng năm là 75,849 USD so với mức 40,465 USD ở thời điểm vào tháng Hai, 2020, khi giá trung bình một ngôi nhà ở Mỹ chỉ là 169,000 USD và lãi suất thế chấp trung bình chỉ có 3,5%/năm.

Không ở đâu mà thị trường nhà cửa lại căng thẳng lớn như ở California: tính chung trong ba năm 2021-2023, đã có nửa triệu người đã dọn ra khỏi "Tiểu Bang Vàng" vì không tài nào mua nổi một căn nhà, không kham nổi giá thuê nhà, tiền thuế nhà và không muốn trở thành "kẻ vô gia cư" (homeless) sống lay lắt trên vỉa hè, đường phố. Làn sóng di cư đã làm cho dân số ở California sụt giảm đến 1%, và tiểu bang bị mất một phiếu "đại cử tri", mất một ghế trong Hạ Viện liên bang, và xu thế đó cũng chưa dừng lại.

Trong cuộc khảo sát ý kiến hơn 8,000 người Mỹ trưởng thành về "Giấc Mơ Mỹ" do tổ chức Pew Research thực hiện và công bố hôm thứ Ba, 2/7, có đến 41% nói rằng "giấc mơ Mỹ đã không còn nữa". Người Mỹ gốc Hispanic, ở độ tuổi từ 18 đến 39, chưa có bằng đại học là những người bi quan nhất về hiện trạng của họ. Người Mỹ gốc Á châu có lạc quan hơn một chút nhưng chỉ có 50% nói rằng, họ vẫn đang nỗ lực thực hiện "giấc mơ Mỹ" của mình.

Chỉ còn bốn tháng nữa là người Mỹ sẽ đi bầu Tổng thống và Quốc Hội; và cũng như mọi cuộc bầu cử khác, cảm nhận của cử tri về kinh tế là yếu tố quyết định sự lựa chọn của họ. Khách quan mà nói, tình trạng lạm phát hay giá cả tăng vọt không hoàn toàn do chính sách điều hành của chính phủ Mỹ mà do tác động của nhiều yếu tố bên ngoài như vụ gián đoạn nguồn cung cấp hàng hoá do hậu quả của đại dịch Covid và chiến tranh ở Trung Đông, ở Ukraine. Nhưng nói gì thì nói, chính phủ vẫn phải chịu trách nhiệm về sự an lạc của người dân và sự thịnh vượng của đất nước. Nếu từ nay đến ngày bầu cử 5 tháng Mười Một, chính phủ ông Biden không xoa dịu được nỗi lo cơm áo của người Mỹ thì triển vọng tái đắc cử của ông Biden sẽ rất mong manh.

Không khí chính trị bị ô nhiễm

Tháng Bảy bắt đầu với dư âm cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình đầu tiên giữa hai ứng cử viên Tổng thống, "lão suy" Joe Biden và Donald Trump. Một ông già 81 tuổi nói năng lập bập đấu khẩu với một ông lão 78 tuổi tuy lợi khẩu hơn, hoạt bát hơn nhưng toàn là phát ngôn dối trá.

Nước Mỹ, cái nôi của thể chế dân chủ tự do, với 50 "tiểu quốc" có nền kinh tế, chính trị, văn hóa văn minh tiến bộ hàng đầu thế giới, nhân tài nhiều như cát sông Hằng,
đã không chọn được những ứng cử viên trẻ tuổi, minh mẫn và năng động hơn để lèo lái đất nước qua những ghềnh thác của thời đại. Thật là đáng buồn!

Cuộc bầu cử cũng làm cho xã hội Mỹ lại chia rẽ sâu sắc về chính trị. Sự chia rẽ giữa các quan điểm bảo thủ và tự do, giữa Cộng Hòa và Dân Chủ đã tồn tại từ lâu nhưng chưa bao giờ hai bên lại xem nhau là thù địch như hiện nay. Tất cả mọi vấn đề lớn nhỏ trong cuộc sống đều được mọi người xem xét chiểu theo quan điểm chính trị cực đoan, "bên này dãy Pyrénées là chân lý, bên kia là sai lầm" như lời của nhà bác học Blaise Pascal thuở trước.

Ngày xưa chưa xa lắm, văn hóa ứng xử của xã hội văn minh không cho phép người ta biến sự khác biệt về quan điểm chính trị trở thành sự thù địch và triệt hạ lẫn nhau bằng mọi thủ đoạn. Chế độ dân chủ đề cao sự tương nhượng: mỗi bên nhường một chút để cùng đi đến sự đồng thuận vì lợi ích chung của đất nước, của dân tộc. Trong cuộc bầu cử hồi năm 2008, hai thượng nghị sĩ Barack Obama và John McCain là đối thủ chính trị đại diện cho hai đảng nhưng hai ông vẫn tôn kính lẫn nhau như là những nhà ái quốc thật sự vì dân vì nước.

Bây giờ sự bao dung đó dường như không còn thấy nữa. Ông Donald Trump trở lại đường đua vào Tòa Bạch Ốc với tham vọng trả thù mà không cần giấu giếm. Chưa trúng cử, thậm chí chưa chính thức được đề cử làm đại diện của đảng Cộng Hòa, ông ta đã lớn tiếng đe dọa truy tố, bỏ tù không chỉ Tổng Thống Joe Biden và gia đình, mà trả thù cả những người chống đối ông ta, thậm chí đòi đưa ra tòa án binh cựu Dân biểu Liz Cheney, con gái cựu Phó Tổng Thống Dick Cheney, người cùng đảng Cộng Hòa nhưng cương quyết chống ông Trump vì nhìn thấy ở nhân vật này một nguy cơ lớn cho nền dân chủ. Phía ông Trump thì cáo buộc ông Biden "vũ khí hóa" ngành Tư Pháp, đề xướng nhiều vụ án nhằm triệt hạ ông ta, điều mà đảng Dân Chủ luôn bác bỏ mà cũng không thích hợp với thể chế tam quyền phân lập.

Chưa bàn đến chuyện đúng sai trong quan điểm của từng bên, sự thù địch về chính trị đang làm ô nhiễm bầu không khí chính trị nước Mỹ, làm cho người dân hết sức chán nản. Một cuộc khảo sát hồi cuối năm 2023 của Pew Research Center đã ghi nhận hai phần ba người Mỹ trưởng thành (65%) cảm thấy "bị kiệt sức" (exhausted) khi nghĩ đến nền chính trị của đất nước, cho rằng các chính trị gia không hề đoái hoài đến nguyện vọng thiết thực của người dân và không thấy có triển vọng tình hình này sẽ được cải thiện; chỉ có 4% nói rằng hệ thống chính trị của Mỹ vẫn đang hoạt động tốt. "Đại đa số nói đến các tiến trình chính trị đang bị các nhóm đặc quyền chế ngự, bị tràn ngập bởi dòng tiền vận động tranh cử và bị sa lầy trong chiến tranh đảng phái (partisan warfare). Các giới chức dân cử bị coi là những kẻ tự tư tự lợi và không hiệu quả", báo cáo của Pew ghi nhận.

"Bóng ma chuyên chế"
Nhìn về tương lai, người ta càng lo lắng hơn khi thấy bóng ma của chế độ độc tài đang thấp thoáng. Trong một phán quyết gây tranh cãi hôm 1/7, 6 vị thẩm phán bảo thủ của Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ đã mở rộng quyền được miễn truy tố của các tổng thống, tạo ra một tiền lệ nguy hiểm cho nền dân chủ khi bãi bỏ các giới hạn luật pháp về những gì mà một vị Tổng thống có thể làm mà không minh định được đâu là những "hành vi chính thức" (official) thuộc thẩm quyền của Tổng thống và đâu là "hành vi không chính thức" (unofficial) phục vụ cho lợi ích cá nhân. Nếu ông Donald Trump tái đắc cử vào tháng Mười Một sắp tới, khả năng ông này hành xử như một người độc tài, một "ông vua" đứng trên Hiến Pháp và pháp luật là hoàn toàn có thể xảy ra.

Nước Mỹ tương lai cũng có thể quay trở về với chủ nghĩa biệt lập, bỏ mặc thế giới cho các thế lực chuyên chế Nga, TQ, Iran, Bắc Hàn mặc tình để thao túng. Nếu ông Trump đắc cử và cho rút quân đội Mỹ khỏi các điểm nóng ở Đông Á, Trung Đông và Châu Âu, bãi bỏ các liên minh quân sự đang là trụ cột cho sức mạnh Mỹ như ông ta đã tuyên bố nhiều lần thì đó là thảm họa của thế giới. Ukraine, Đài Loan sẽ biến mất, sẽ bị sáp nhập vào Nga và TQ, và Biển Đông sẽ trở thành ao nhà của Bắc Kinh.

Hơn 70 năm qua, nước Mỹ giữ vai trò người kiến tạo và bảo vệ trật tự thế giới dựa trên luật lệ; nếu mai này nước Mỹ quay lại với chủ nghĩa dân tộc cực đoan, với đường lối American First, thì ông Vladimir Putin của Nga, ông Tập Cận Bình của TQ sẽ rất hoan hỉ mở sâm-banh ăn mừng giấc mơ thành sự thực: giấc mơ lật đổ sự thống trị của Mỹ, lập lại một trật tự thế giới mới phục vụ cho lợi ích của những kẻ độc tài khát máu, trong đó lẽ phải thuộc về kẻ mạnh chứ không thuộc về chính nghĩa và luật pháp.

Đã 248 năm trôi qua từ ngày lập quốc, có lẽ chưa bao giờ có ngày 4 tháng Bảy nào lại buồn như năm nay. Nhưng dù bị thất vọng nhiều, nhưng người Mỹ vẫn tin đất nước này sẽ bao dung hơn, dân chủ hơn và kiên cường hơn mọi quốc gia khác trên thế giới. Và đó là một niềm tin có căn cứ.
GOD BLESS AMERICA!!!!

Nguồn: nguoi-viet.com

Happy birthday USA

Vài suy nghĩ nhân ngày lễ Độc Lập Hoa Kỳ
Cuối tuần trước lễ, tôi đang cưa vài nhánh cây bất ngờ bị gió thổi gãy trước nhà thì có một cặp vợ chồng Mỹ trắng lớn tuổi chậm chạp đi ngang qua và dừng lại bắt chuyện. Thỉnh thoảng gặp họ đi bộ ngang nhà, chúng tôi cũng chào nhau nhưng không nói chuyện. Bữa đó họ dừng lại, câu đầu tiên bà cụ hỏi tôi là "Anh có cần giúp gì không?".
Thông thường tôi vẫn thuê vài người Mễ hay Mỹ La-tinh gì đó làm các công việc lặt vặt như vậy, nhưng hôm đó nghĩ chỉ có vài nhánh cây mình có thể cưa được nên tôi tự làm. Không có cưa máy lại lười đi mượn, tôi cưa tay nên mồ hôi đẫm cả áo dưới cái nóng mùa Hè, dù đã quá xế chiều. Nhìn ông bà, tôi đoán họ phải giữa ngoài 70, mà cũng có khi đã gần 80 tuổi, lại hỏi tôi "có cần giúp gì không?". Tôi cám ơn và tất nhiên trả lời không cần. Vì thật ra cũng chẳng biết họ có thể giúp được gì nếu họ có trẻ hơn. Nhưng chỉ cần họ hỏi vậy, tôi thấy mình bớt mệt rất nhiều. Lời nói quan tâm nhau đã là một sự giúp đỡ tinh thần to lớn.
Tôi ở khu gia cư này đã khá lâu nên dù không biết hết tất cả nhưng cũng biết đôi điều về các chòm xóm trong khu. Thêm nữa, chúng tôi lại cùng trong niên giám của khu nhà và hầu hết mọi nhà trong khu đều tham gia mạng Nextdoor, thường thông tin cho nhau những gì xảy ra nên thỉnh thoảng cũng có thêm vài thông tin về họ. Phần lớn họ là những người Mỹ trắng về hưu, có đông đúc thầy cô giáo đang hay đã từng dạy tại ngôi trường tiểu học ngay trong khu tôi ở hay tại các trường học lân cận. Họ là những người rất tử tế và tốt bụng, luôn quan tâm đến việc chung lẫn các láng giềng trong khu, chẳng phân biệt ai. Ngày lễ ma năm nào cũng có vô số trẻ nhỏ được cha mẹ dắt đến khu tôi ở để xin kẹo vì không khí ở đây náo nhiệt, chan hòa, hầu như nhiều nhà đều trang trí khá đẹp và các chủ nhà bắt ghế ra trước nhà trò chuyện, cho kẹo trẻ em.
Tôi rất thích khu gia cư của mình và có thể kể hàng chục kỷ niệm đẹp đã có kể từ ngày mua lại căn nhà đang ở từ một cặp vợ chồng Mỹ lớn tuổi muốn đổi sang nhà trệt.
Ngày lễ Độc Lập làm tôi nhớ đến câu chuyện liên quan đến lá cờ Mỹ. Vài năm trước, có một cụ ông chẳng quen biết gõ cửa nhà tôi, mang theo một lá cờ Mỹ. Ông bảo đi ngang qua, thấy lá cờ tôi treo trước nhà bị rách nên tặng tôi lá cờ mới. Tôi vừa cảm kích lại vừa hết sức xấu hổ. Cờ bị gió thổi, móc vào nhánh cây nên bị rách ở một góc. Tôi đi làm về trễ lại đậu xe ở garage sau nhà nên không để ý. Tôi ngần ngừ, bảo hôm sau sẽ mua thay liền nhưng ông cụ bảo cứ cầm lấy, ông còn dư nên mang cho tôi. Kể từ đó, trong nhà tôi luôn có dư một lá cờ và tôi luôn để ý đến lá cờ sau mỗi trận mưa to hay gió lộng.
Tôi học được một bài học về sự trân trọng với lá quốc kỳ. Lại học được thái độ quan tâm đối xử lẫn nhau từ cụ già Mỹ xa lạ. Và cảm kích cả những thái độ, lời nói quan tâm nho nhỏ như của hai cụ láng giềng bên trên.
Tôi không chắc là tất cả người Mỹ nào cũng đều toàn hảo hay tốt bụng như vậy. Nhưng đó là hình ảnh một nước Mỹ và về phần lớn người Mỹ đã có trong tôi sau vài chục năm sống ở đất nước này. Một nước Mỹ bao dung, bác ái và tốt bụng.
Hiếm có quốc gia nào có khoản tiền đóng góp từ thiện hàng năm lớn hơn Mỹ. Người Mỹ mang hoa tưởng niệm hay cầu nguyện, góp tiền tặng những nạn nhân xấu số trong tai nạn nào đó, bất kể nạn nhân đó thuộc sắc dân nào. Họ quyên góp tặng tiền các nạn nhân trong các vụ thiên tai, không chỉ riêng cho người Mỹ mà cho cả những quốc gia xa xôi nào đó mà chưa chắc họ biết chúng nằm đâu trên bản đồ thế giới. Rồi biết bao người Mỹ ra sức làm việc, phát kiến vô số điều hữu dụng cho cả nhân loại, để đến khi thành đạt và giàu có, họ lại hiến tặng tiền bạc, thậm chí cả gia sản của mình cho mục đích từ thiện khắp thế giới. Họ không ra sức làm giàu cho cá nhân mình.
Tôi học được biết bao nhiêu điều hay lẽ phải từ người Mỹ để luôn tâm nguyện là mình cũng cần cố gắng sống phải đạo như vậy.
Thế rồi, những gì xảy ra cho nước Mỹ trong vài năm qua quả khác xa một nước Mỹ đã có trong tôi. Ở đâu ra và điều gì đã làm xuất hiện không ít những con người cuồng nộ, hung dữ, thậm chí kỳ thị, xảo trá? Nước Mỹ bị chia rẽ tột bực, con người chẳng thể tương nhượng và hàn gắn. Đáng buồn hơn là ranh giới giữa đen-trắng, tốt-xấu đã không còn rõ ràng. Lắm khi sự giả dối được xem là chân lý, cái xấu được tung hô như chính nghĩa và cá nhân được xem trọng hơn cả quyền lợi quốc gia.
Điều này là một góc khuất tiềm ẩn của nước Mỹ và người Mỹ, đã đến lúc lộ diện hay đó chỉ là trận cuồng phong, biến động nhất thời?
Nó làm không ít người dân Mỹ, kể cả những người như tôi thất vọng. Thất vọng nhưng tôi không tin hiện trạng nước Mỹ là vô vọng.
Nước Mỹ từng có những xung đột dữ dội, từng có những cuộc suy thoái trầm trọng, từng dự phần những cuộc chiến tranh tàn khốc hay cũng gánh chịu thiên tai, đại dịch nặng nề nhưng rồi nước Mỹ vẫn trỗi dậy và phát triển mọi mặt. Cái tinh thần tranh đấu và vực dậy của người Mỹ trước những bất trắc, đe dọa luôn mạnh mẽ. Nước Mỹ luôn quan tâm, giúp đỡ và tranh đấu cho sự tự do, dân chủ cùng sự bình đẳng cho nhiều quốc gia khác trên thế giới, không thể chính nó để bị hủy hoại dễ dàng.
Tôi nghĩ về cụ già đã tặng tôi lá cờ. Những người như ông và biết bao người khác đâu thể nào nhìn lá cờ dân chủ của nước Mỹ có thể bị rách bung được. Cách này hay cách khác, biết bao người đang ra sức bảo vệ đất nước này như đã và đang diễn ra.
Có chao đảo thế nào, nước Mỹ rồi sẽ tái lập lại một xã hội vốn dĩ tốt đẹp cùng những giá trị lâu đời của nó. Đó là điều riêng tôi vẫn tin tưởng và hy vọng trong ngày lễ Độc Lập năm nay.
07/2024
Nhã Duy