Gia đ́nh Stanley Zhong, học sinh trung học xuất sắc với hồ sơ ứng tuyển gần như hoàn hảo, đă đâm đơn kiện các trường đại học với sự hỗ trợ của "luật sư AI".

Stanley Zhong bị 16 trường đại học ở Mỹ từ chối.
Stanley đạt 1590/1600 điểm SAT - một thành tích chỉ khoảng 2.000 học sinh trong số hơn 2 triệu thí sinh đạt được hàng năm. GPA trung học của cậu là 4.42/4.0. Ngoài ra, Stanley c̣n nhận được lời mời làm việc từ Google cho một vị trí yêu cầu tŕnh độ Tiến sĩ ngay khi c̣n học trung học.
Bên cạnh thành tích học tập, Stanley c̣n điều hành startup của riêng ḿnh - nền tảng chữ kư điện tử Rabbit-Sign. Với hồ sơ này, nhiều người tin rằng Stanley sẽ được nhận vào các trường đại học danh tiếng như Harvard hay MIT.
Tuy nhiên, năm 2023, cậu lại nhận hàng loạt thư từ chối. Stanley nộp đơn vào 18 trường đại học, bao gồm Cal Poly San Luis Obispo, Caltech, Carnegie Mellon, Cornell, Georgia Tech, MIT, Stanford, UC Berkeley, UC Davis, UCLA, UCSD, UCSB, Đại học Illinois, Đại học Michigan, Đại học Washington và Đại học Wisconsin. Tuy nhiên, cậu chỉ được chấp nhận vào hai trường: Đại học Texas tại Austin (tỷ lệ nhận 31%) và Đại học Maryland (tỷ lệ nhận 44%).
Đâm đơn kiện
Thực tế này khiến cha của cậu, ông Nan Zhong, rất bức xúc. Ông cho rằng con trai ḿnh đă bị phân biệt đối xử do là người Mỹ gốc Á. Trước đây, ông nghe nói về việc học sinh gốc Á bị đặt ra tiêu chuẩn cao hơn trong xét tuyển, nhưng không tin cho đến khi Stanley liên tục bị từ chối.
Gia đ́nh Zhong quyết định kiện hệ thống Đại học California và Đại học Washington, cáo buộc họ có chính sách tuyển sinh phân biệt đối xử với học sinh Mỹ gốc Á.
Đơn kiện tuyên bố: "Kết quả tuyển sinh của Stanley hoàn toàn trái ngược với việc cậu được Google mời làm việc ở vị trí yêu cầu tŕnh độ Tiến sĩ hoặc kinh nghiệm tương đương".

Stanley Zhong nhận lời mời làm việc tại Google.
Việc phân biệt đối xử với học sinh gốc Á trong tuyển sinh đại học đă là vấn đề gây tranh căi trong nhiều năm. Tháng 6/2023, Ṭa án Tối cao Mỹ tuyên bố chính sách ưu tiên chủng tộc trong tuyển sinh (affirmative action) là vi hiến, nhưng Stanley nộp đơn trước thời điểm đó. V́ vậy, gia đ́nh Zhong nhắm vào các trường công lập ở những bang đă cấm affirmative action từ trước, như California.
Gia đ́nh Zhong cũng vừa nộp đơn kiện Đại học Michigan. Ông Nan nhấn mạnh rằng vụ kiện không nhằm thách thức tính hợp pháp của affirmative action (như vụ Harvard), mà là để buộc các trường tuân thủ luật pháp.
Đại học Washington phản hồi rằng họ "hoàn toàn ủng hộ quy tŕnh tuyển sinh" và do số lượng chỗ có hạn, họ không thể nhận tất cả ứng viên tài năng.
Đại học Michigan chưa nhận được đơn kiện và chưa có phản hồi chính thức. Sau phán quyết của Ṭa án Tối cao, nhiều trường đại học bị cáo buộc sử dụng các biện pháp gián tiếp để duy tŕ sự cân bằng sắc tộc trong tuyển sinh, dẫn đến việc số lượng học sinh gốc Á bị giảm sút một cách bất thường.
Làm việc ở Google
Sau khi bị từ chối, Stanley quyết định nhận lời mời của Google và trở thành kỹ sư phần mềm toàn thời gian vào tháng 10/2023. Trước đó, khi mới 13 tuổi, Google đă chú ư đến Stanley v́ những đóng góp trong lập tŕnh. Mặc dù chưa từ bỏ ư định học đại học, Stanley tạm thời tránh xa truyền thông sau khi vụ kiện nhận nhiều ư kiến trái chiều trên Internet.
Nan Zhong, kỹ sư phần mềm nhập cư từ Trung Quốc, lo lắng cho con trai thứ hai, 16 tuổi, cũng sẽ gặp khó khăn tương tự khi nộp đơn đại học.

Stanley Zhong bộc lộ tài năng lập tŕnh máy tính từ nhỏ.
"Chúng tôi không chỉ chiến đấu v́ Stanley mà c̣n v́ các học sinh gốc Á khác, bao gồm con trai út và các thế hệ tương lai". Nan tự đứng ra kiện các trường đại học mà không thuê luật sư, với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI) để chuẩn bị hồ sơ pháp lư. Ông cho biết nhiều luật sư không muốn nhận vụ kiện hoặc e ngại sự thiên vị trong hệ thống ṭa án của California.
Hiện tại, ông Nan đang t́m kiếm thêm nguyên đơn và những người tố giác từ bên trong các trường đại học để củng cố vụ kiện.
Ông tin rằng vấn đề này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần của học sinh gốc Á, khiến họ cảm thấy bất lực dù đă cố gắng hết sức. "Nếu ngay cả một người có tŕnh độ tương đương Tiến sĩ như Stanley cũng không thể vào đại học, th́ những học sinh khác c̣n có cơ hội ǵ?", ông Nan đặt câu hỏi.
VietBF@sưu tập