Kịch tính 3 cuộc đàm phán giữa Mỹ và Hamas về vấn đề con tin

[Romano]

Tờ The New York Times dẫn các nguồn tin rằng Đặc phái viên Mỹ về vấn đề con tin từng trực tiếp đàm phán với các thành viên Hamas, nhưng sau nhiều đề xuất, hai bên vẫn không đạt được thỏa thuận cuối cùng.Đầu tháng 3, ông Adam Boehler – khi đó là Đặc phái viên Mỹ về vấn đề con tin – đã gấp rút đàm phán với Hamas với mong muốn nhóm này đồng ý thả con tin người Mỹ gốc Israel cuối cùng - anh Edan Alexander - để Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể đề cập về vấn đề này trong bài phát biểu trước quốc hội Mỹ ngày 4-3.

Theo một số nguồn tin, khi ông Trump đến Điện Capitol, hai bên vẫn còn đang thương lượng tại Qatar. Do đó, trong bài phát biểu của ông Trump, ông chỉ nhắc đến từ “Gaza” và “con tin” 1 lần.

Tuy nhiên, các cuộc đàm phán vẫn diễn ra vào ngày hôm sau. Điều này cho thấy hai bên có thiện chí đạt được thỏa thuận.
Phá vỡ nguyên tắc?
Tờ The New York Times dẫn một số nguồn tin rằng các quan chức chính quyền Trump đã gặp các quan chức cấp cao của Hamas ở Qatar 3 lần. Các cuộc họp được xem là sự phá vỡ chính sách lâu đời của Mỹ về việc không tiếp xúc với nhóm mà Mỹ coi là tổ chức khủng bố.

Ông Trump đã biến việc thả tất cả các con tin thành mục tiêu chính của ông trong vấn đề Trung Đông. Tuy nhiên, trước sự phản đối dữ dội của Israel, sự do dự của Hamas và lập trường thay đổi của chính quyền Mỹ, một thỏa thuận giải cứu con tin Alexander đã không thành hiện thực.

The New York Times đã khai thác nguồn tin như trên từ 6 người nắm rõ về cuộc đàm phán giữa Mỹ và Hamas về vấn đề con tin. Tuy nhiên, chính quyền Mỹ và phía Hamas vẫn chưa bình luận về thông tin cuộc đàm phán giữa ông Boehle và Hamas.

Các nguồn tin cho biết cuộc đàm phán này tách biệt với cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas nhằm kéo dài thỏa thuận ngừng bắn giữa hai bên.

Đầu tháng 3, giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hamas được ký vào tháng 1 đã hết hạn mà không có thỏa thuận chuyển sang giai đoạn thứ hai.

Nguyên nhân khiến hai bên không chịu gia hạn thỏa thuận ngừng bắn khá rõ ràng. Về phía Israel, Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết xung đột sẽ không kết thúc cho đến khi cánh quân sự và chính quyền của Hamas bị giải thể, trong khi Hamas không chấp nhận từ bỏ vũ khí.

Theo các nguồn tin, bế tắc khiến các quan chức Mỹ cho rằng việc Israel tiếp tục các hoạt động quân sự ở Gaza chỉ là vấn đề thời gian. Điều này có thể gây nguy hiểm cho anh Alexander và cản trở việc giao trả 4 thi thể người Mỹ gốc Israel. Các nguồn tin cũng cho biết giữa lúc đó, ông Boehler tin rằng Hamas có thể muốn có một cuộc đàm phán riêng với Mỹ.

3 cuộc đàm phán không thành
Vào ngày diễn ra cuộc họp đầu tiên, 3 quan chức Hamas đã chào đón ông Boehle. Họ gặp nhau trong một phòng khách có bức tranh tường lớn về Nhà thờ Hồi giáo al-Aqsa ở Jerusalem và bức ảnh của ông Ismail Haniyeh – lãnh đạo chính trị của Hamas bị Israel ám sát vào tháng 7. Các nguồn tin cho biết các bên đã thảo luận về nhiều vấn đề, trong đó có xung đột Israel-Hamas.

Hai ngày sau cuộc họp đầu tiên, ông Boehler đã quay lại để nói chuyện với ông Khalil al-Hayya – nhà đàm phán hàng đầu của Hamas. Ông al-Hayya cho biết Hamas thường yêu cầu thả 500 người Palestine khỏi nơi giam giữ của Israel để đổi lấy 1 con tin như ông Alexander, nhưng lần này, họ sẽ chỉ yêu cầu Israel thả 250 người, bao gồm 100 người đang thụ án chung thân.

Theo các nguồn tin, ông al-Hayya nói rằng ông tin Mỹ có thể thúc đẩy Israel thả số lượng người Palestine như đề cập.

Sau đó trong ngày, ông Boehler đã đề nghị trao đổi 100 người Palestine đang thụ án chung thân tại Israel và sẽ thả thêm 150 người trong tương lai để đổi lấy việc Hamas thả ông Alexander.

Theo các nguồn tin, sau đề xuất trên, ông Boehler đã nhận được một cuộc gọi từ ông Ron Dermer – cố vấn của ông Netanyahu. Trong cuộc gọi, ông Dermer bày tỏ sự thất vọng về việc ông Boehler đã không thông báo trước cho Israel về thỏa thuận thả con tin.

Ngày hôm sau, trang tin Axios đưa tin rằng ông Boehler đã gặp Hamas. Các quan chức Mỹ cho rằng các quan chức Israel dàn dựng để Axios đưa tin, nhằm phá hoại các cuộc đàm phán.

Mỹ thường thảo luận với Israel về các vấn đề an ninh quốc gia nhạy cảm liên quan Israel. Theo The New York Times, trong trường hợp này, các quan chức chính quyền Trump có thể không muốn thảo luận với Israel vì biết có thể Israel sẽ không đồng ý với việc Mỹ đơn phương đàm phán với Hamas.

Trước cuộc họp thứ ba và cũng là cuộc họp cuối cùng với Hamas, vào ngày 5-3, các quan chức Mỹ thay đổi đề xuất. Họ nói có thể đề xuất thả nhiều nhất là 100 người Palestine để đổi lấy việc Hamas trả tự do cho anh Alexander.

Theo các nguồn tin, đề nghị này cũng bao gồm việc thả phụ nữ và trẻ em Palestine để đổi lấy việc Hamas trả 4 thi thể con tin người Mỹ gốc Israel. Mỹ cũng đồng ý nối lại hoạt động chuyển hàng cứu trợ tới Gaza và đưa ra kế hoạch cử Đặc phái viên Mỹ về vấn đề Trung Đông Steve Witkoff tới Qatar, để giải quyết các chi tiết của cuộc trao đổi, cũng như khởi động cuộc đối thoại về giai đoạn 2 thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hamas.Ông Boehler cũng nói với ông al-Hayya rằng đề xuất này có thể không được thực thi nếu phía Hamas không chấp nhận trước khi ông lên máy bay về nước. Vào thời điểm đó, ông al-Hayya thể hiện quan điểm rằng Hamas sẽ không đồng ý với đề xuất này.

Đến giữa tháng 3, phía Hamas cho biết họ đã sẵn sàng thực hiện thỏa thuận trả tự do cho anh Alexander và trả thi thể của các con tin người Mỹ gốc Israel. Nhưng lúc này đã quá muộn. Ông Boehler không còn giữ vai trò đàm phán trực tiếp với Hamas nữa.

Đàm phán giữa các bên bất thành. Ngày 18-3, lực lượng Israel mở lại chiến dịch tấn công Gaza. Đến nay, anh Alexander vẫn bị giam ở Gaza.