|
Ba siêu cường hạt nhân thống trị
Trong số các quốc gia có vũ khí hạt nhân, Mỹ, Nga và Trung Quốc hiện là ba cường quốc duy nhất duy trì đủ năng lực "tam trụ" hạt nhân: tên lửa đạn đạo phóng từ mặt đất, máy bay ném bom chiến lược và tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo. Đây là bộ ba cho phép tiến hành tấn công liên lục địa với tầm bắn trên 5.600 km, đảm bảo khả năng răn đe toàn cầu.
Nga vẫn dẫn đầu về số lượng đầu đạn với kho dự trữ hàng nghìn đơn vị, đồng thời sở hữu kho vũ khí đạn đạo chiến thuật đa dạng gồm cả phương tiện lượn siêu vượt âm tầm liên lục địa Avangard có tốc độ Mach 20. Điểm đặc biệt là Moskva còn trang bị cho một số tiêm kích đánh chặn MiG-31 tên lửa không đối không mang đầu đạn hạt nhân - loại vũ khí không quốc gia nào khác có.
Trong khi đó, Mỹ là nước duy nhất có khả năng triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật bằng máy bay tàng hình, gồm B-2 Spirit và F-35A, đồng thời vẫn duy trì dòng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Minuteman III dù đã có tuổi đời từ thập niên 1970.
Trung Quốc tuy có kho vũ khí chỉ bằng một phần năm của Nga hay Mỹ, nhưng đã phát triển lực lượng tên lửa đạn đạo DF-41 với tầm bắn trên 12.000 km, cùng học thuyết hạt nhân phòng thủ nghiêm ngặt, được đánh giá là thận trọng nhất trong ba siêu cường.
Những cường quốc khu vực trỗi dậy
Nhóm quốc gia thứ hai bao gồm Triều Tiên, Ấn Độ, Pakistan và Israel - những nước phát triển vũ khí hạt nhân ngoài khuôn khổ Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT). Israel được cho là đã hoàn thiện năng lực hạt nhân nhờ sự hỗ trợ lớn từ Pháp, trong khi Ấn Độ và Pakistan lao vào cuộc chạy đua quân sự Nam Á.
Triều Tiên nổi bật nhờ kho vũ khí đa dạng bậc nhất chỉ sau Trung Quốc. Nước này sở hữu tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-16B, tên lửa mang phương tiện lượn siêu vượt âm, tên lửa hành trình phóng từ tàu ngầm, thậm chí cả thiết bị không người lái dưới nước mang đầu đạn hạt nhân. Bình Nhưỡng cũng triển khai khu trục hạm lớp Choi Hyon trang bị tên lửa hành trình hạt nhân, cho thấy tham vọng vượt xa răn đe khu vực, hướng tới khả năng tấn công Mỹ và các đồng minh ở khoảng cách liên lục địa.
Pakistan thì trở thành quốc gia duy nhất sử dụng cả pháo binh để triển khai đầu đạn hạt nhân chiến thuật, cho phép tiến hành các đòn tấn công hạt nhân quy mô nhỏ trên chiến trường.
Ấn Độ kết hợp tên lửa Agni-V tầm bắn trên 5.000 km với các nền tảng máy bay Su-30MKI và Mirage 2000, đồng thời đẩy mạnh phát triển tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo Arihant.
Israel, dù giữ chính sách "mập mờ hạt nhân", những được đánh giá đã có năng lực tấn công liên lục địa với tên lửa Jericho III, đồng thời có khả năng triển khai từ không quân và tàu ngầm.
Châu Âu: răn đe hạn chế
Anh và Pháp là hai quốc gia châu Âu duy trì răn đe hạt nhân độc lập. Hải quân Anh vận hành bốn tàu ngầm lớp Vanguard, mỗi chiếc mang tên lửa Trident II D5 có tầm bắn 11.000 km. Tuy nhiên, London không còn năng lực tấn công chiến thuật độc lập, mà phải dựa vào thỏa thuận chia sẻ hạt nhân với Mỹ để cho phép F-35A sử dụng bom hạt nhân B61-12.
Pháp hiện duy trì khoảng 300 đầu đạn, triển khai trên tàu ngầm lớp Triomphant và cả máy bay Rafale, nhưng việc phi đội Rafale thiếu khả năng tàng hình khiến năng lực này bị đánh giá hạn chế so với tiêu chuẩn hiện đại.
Dù vẫn nằm trong nhóm "cường quốc hạt nhân chính thức" theo NPT, nhưng cả Anh và Pháp đều chịu bất lợi về sự đa dạng trong phương thức triển khai, khi phần lớn sức mạnh răn đe phụ thuộc vào tàu ngầm.
Hệ thống chia sẻ hạt nhân gây tranh cãi
Ngoài 9 quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân thực sự, còn có 6 quốc gia nằm trong các thỏa thuận chia sẻ hạt nhân. Mỹ duy trì bom B61 tại Đức, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Bỉ và Ý, cho phép các tiêm kích F-16, Tornado và F-35A của họ tập luyện sẵn sàng triển khai khi cần. Đây là hình thức "phổ biến hạt nhân gián tiếp" gây tranh cãi, khi nhiều chuyên gia nhận định nó vi phạm Điều I và II của NPT. Các nước này về cơ bản không có quyền tự chủ với kho hạt nhân trên lãnh thổ mình, bởi Washington có thể rút lại quyền truy cập trong bất kỳ tình huống nào.
Năm 2023, Belarus ký thỏa thuận tương tự với Nga, cho phép triển khai đầu đạn trên hệ thống Iskander-M có tầm bắn 500 km. Moskva dự kiến còn cung cấp thêm tên lửa siêu vượt âm Oreshnik tầm trung và thậm chí pháo phản lực hạt nhân trước năm 2026, khiến châu Âu đứng trước nguy cơ đối đầu hạt nhân ngay tại tuyến biên giới.
Một thế giới ngày càng mong manh
Việc 15 quốc gia hiện nay có khả năng tấn công hạt nhân, từ siêu cường đến quốc gia trung bình, phản ánh xu thế lan rộng của "vũ khí tận thế". Dù Hiệp ước NPT được xây dựng để hạn chế phổ biến, thực tế các thỏa thuận chia sẻ và sự phát triển độc lập của nhiều quốc gia đã làm xói mòn hiệu quả của nó.
Trong bối cảnh công nghệ ngày càng tiến bộ, sự xuất hiện của tên lửa siêu vượt âm, thiết bị không người lái hạt nhân dưới nước và máy bay tàng hình mang vũ khí hạt nhân cho thấy cuộc chạy đua không hề giảm nhiệt. Với 15 quốc gia đã sẵn sàng "bấm nút" trong kịch bản xung đột lớn, cục diện an ninh thế giới chắc chắn sẽ ngày càng khó lường, khiến bất kỳ cuộc khủng hoảng khu vực nào cũng tiềm ẩn nguy cơ bùng nổ thành thảm họa toàn cầu.
VietBF@ Sưu tập
|
