Các nhà khoa học cho biết. Việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện, vận chuyển và các quy trình công nghiệp như sản xuất thép đã gây ra thêm 5,13 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Tỷ lệ tử vong được cho là cao nhất ở các quốc gia đang tụt hậu trong việc chấm dứt việc đốt than để sản xuất năng lượng.
Những phát hiện này bổ sung thêm cảm giác về quy mô cho những gì chúng ta đã biết về tác động chết người của không khí ô nhiễm, bao gồm bệnh tim mạch, hen suyễn và ung thư phổi. Loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch để cung cấp năng lượng cho các hoạt động của con người và chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió có thể làm giảm hàng triệu ca tử vong mỗi năm.
Một nhóm chuyên gia quốc tế báo cáo rằng việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch có thể có tác động lớn hơn đến số ca tử vong trên toàn cầu so với suy nghĩ trước đây. Những cái chết do khí thải từ nhiên liệu hóa thạch thường xuất phát từ công nghiệp, giao thông vận tải và sản xuất điện. Việc đốt than đóng góp hơn một nửa lượng khí thải này.
Nghiên cứu mới được thực hiện bởi một nhóm chuyên gia quốc tế bao gồm nhà dịch tễ học người Anh Andy Haines tại Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh Luân Đôn. Họ nói: “Kết quả cho thấy gánh nặng tử vong do ô nhiễm không khí do sử dụng nhiên liệu hóa thạch cao hơn hầu hết các ước tính trước đây.
Việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch được coi là một biện pháp can thiệp hiệu quả để cải thiện sức khỏe và cứu sống. Tỷ lệ tử vong (do ô nhiễm không khí) đặc biệt cao ở Nam và Đông Á, liên quan đến mức độ ô nhiễm cao và mật độ dân số".
Các nhà nghiên cứu cho biết các chất ô nhiễm chết người trong không khí ngoài trời bao gồm ozone (O3), được tạo ra bởi phản ứng giữa oxit nitơ và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, cả hai đều phát ra từ xe cộ, quy trình công nghiệp... Ở mặt đất, ozone gây ra khói mù thường thấy ở các thành phố và có thể gây ra các vấn đề về hô hấp, đặc biệt đối với những người dễ bị tổn thương hay mắc các bệnh về phổi như hen suyễn.
Một chất ô nhiễm khó chịu khác được gọi là PM2.5 - những hạt hoặc giọt nhỏ có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet, không thể nhìn thấy bằng mắt thường và chúng ta có thể hít phải ngay cả khi chúng ta nhận ra. Hít phải PM2.5 được cho là gây ra bệnh hen suyễn, bệnh phổi, tim và thậm chí là các triệu chứng trầm cảm, nhưng nhiều tác động sức khỏe của nó vẫn chưa được khám phá.
Đối với nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu đã sử dụng mô hình máy tính để đánh giá mối liên hệ giữa việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí và kết quả sức khỏe trên toàn thế giới. Nguồn dữ liệu cho mô hình bao gồm số liệu dân số, hình ảnh vệ tinh của NASA và thông tin chi tiết từ nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2019, trong đó đưa ra tỷ lệ tử vong quốc gia và khu vực.
Vật chất hạt, hay PM, đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm khí thải xe cộ, công trường xây dựng, hoạt động công nghiệp hoặc thậm chí cả bếp lò và lò nướng trong nhà. PM2.5 là chất gây ô nhiễm dạng hạt có kích thước từ 2,5 micromet trở xuống. Vật chất hạt (PM) được phát ra trong quá trình đốt cháy nhiên liệu rắn và lỏng, chẳng hạn như để phát điện, sưởi ấm trong nhà và trong động cơ xe.
Kết quả cho thấy vào năm 2019, 8,34 triệu ca tử vong trên toàn thế giới là do các hạt mịn (PM2.5) và ozone (O3) trong không khí xung quanh, trong đó 61% (5,13 triệu) có liên quan đến nhiên liệu hóa thạch.
39% ô nhiễm không khí còn lại không phải từ nhiên liệu hóa thạch đến từ các nguồn tự nhiên không thể tránh khỏi, chẳng hạn như bụi sa mạc và cháy rừng, cũng như việc sử dụng năng lượng dân dụng, như đốt nhiên liệu sinh học rắn để nấu ăn và sưởi ấm. Các nhà nghiên cứu nhận thấy số ca tử vong do ô nhiễm không khí do nhiên liệu hóa thạch cao nhất ở Nam và Đông Á, đặc biệt là ở Trung Quốc với 2,44 triệu ca mỗi năm, tiếp theo là Ấn Độ với 2,18 triệu ca mỗi năm.
Chỉ hơn một nửa (52%) tổng số ca tử vong có liên quan đến tình trạng chuyển hóa tim, đặc biệt là bệnh tim mạch vành (30%). Trong khi đó, đột quỵ và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính - nhóm bệnh về phổi gây khó thở - đều chiếm 16%. Và khoảng 20% là "không xác định" nhưng có khả năng liên quan một phần đến huyết áp cao và rối loạn thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson.
Là một phần của nghiên cứu, các nhà nghiên cứu cũng xem xét 4 kịch bản khác nhau để đánh giá lợi ích sức khỏe tiềm năng từ các chính sách thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng các nguồn năng lượng sạch, tái tạo. Nhóm nghiên cứu nhận thấy việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch sẽ giúp giảm số ca tử vong lớn nhất ở Nam, Đông Nam và Đông Á, lên tới khoảng 3,85 triệu người mỗi năm. Điều này tương đương với từ 80% đến 85% số ca tử vong có thể phòng ngừa được do tất cả các nguồn ô nhiễm không khí xung quanh do con người gây ra ở những khu vực này.
Phần lớn của vấn đề là mặc dù nhiên liệu hóa thạch đang được thay thế bằng các nguồn tái tạo để sản xuất điện ở các nước như Anh, nhưng các hoạt động khác như sản xuất xi măng và thép vẫn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch. Ở Anh, chỉ còn một nhà máy nhiệt điện than đang hoạt động tại Ratcliffe on Soar, Nottingham nhưng nó sẽ đóng cửa vào tháng 9/2024. 2 công ty khác là West Burton A ở Lincolnshire và Kilroot ở Bắc Ireland đã ngừng sản xuất điện đốt than vào đầu năm nay.
Bất chấp việc loại bỏ dần than, chính phủ năm ngoái đã phê duyệt một mỏ than mới của Anh ở Whitehaven, Cumbria. Mỏ than sẽ khai thác than cốc, loại than được sử dụng trong ngành thép thay vì sản xuất điện, nhưng vẫn thải ra lượng khí thải carbon.
Khi hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP28 bắt đầu vào thứ Năm, các nhà nghiên cứu kêu gọi các nhà lãnh đạo cam kết đẩy nhanh việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch trong mọi hoạt động và nói rằng các nước có thu nhập cao phải dẫn đầu.
Họ kết luận trong báo cáo: “Lợi ích của việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch đối với sức khỏe toàn cầu, ngoài khí hậu, phải được công nhận và đóng vai trò quan trọng trong việc định hình các cuộc thảo luận tại COP28”.
Các nhà nghiên cứu từ Phần Lan và Na Uy đồng ý rằng việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch sẽ cứu sống hàng triệu người trong một bài xã luận kèm theo, nhưng họ nói thêm rằng cái chết chỉ là "một phần của vấn đề". Họ nói: “Chất lượng không khí được cải thiện sẽ giảm gánh nặng của một số căn bệnh chính, giúp sống khỏe mạnh và lâu hơn, ít bệnh nhân phải nhập viện và các phương pháp điều trị khác hơn, đồng thời giảm gánh nặng cho các hệ thống y tế trên toàn thế giới”.
"Cần có nguồn năng lượng tái tạo sạch để thay thế nhiên liệu hóa thạch.", nghiên cứu này nêu. Nghiên cứu vừa được công bố trên Tạp chí Y khoa Anh.
